Page 15 - bon-dia-aruba-20201118
P. 15
a15
salud Diaranson 18 november 2020
Comunidad di Aruba ta confrontando depresion y ansiedad
Como parti di e campaña cu e famia di loke e pashent Mas proyectonan
di conscientisacion riba tin den un forma general, Fundacion Respaldo ta existi
Salud Mental cu a tuma pero sin bay den detaye. Es- for di 2018 y ainda tin hopi
luga durante luna di Octo- aki den caso cu e pashent no cos cu mester wordo haci.
ber, organisa door di Fun- kier pa e famia sa den detaye Un di nan ta e proyecto di
dacion Respaldo hunto cu di su problema, Dr. Nathalie 'Beschermdwonen' unda ta
Jordan Ling Foundation, Kingsale a duna di conoce. duna guia na e pashent.
Psikiatra Dr. Nathalie Nan pashentnan hopi biaha
Kingsale, durante un en- Herencia kier un nurse 8 ora of 16 ora
trevista den e programa El a laga sa cu e problemanan pa dia na e cas y cu e por guia
'Nos Mainta', na TeleA- mental tin un factor heredi- mas pashent y yuda nan, a
ruba a revela datonan tario. E persona mester tin e splica. El a agrega cu e ora ey
alarmante relaciona cu e sensitividad pa bira depresivo e hendenan lo por biba mas
problematica na Aruba. of pa bira psicotico y den e riba nan mes.
El indica cu e problema caso aki e chens ta mas grandi. Esey ta un proyecto cu ta tra-
mas grandi na Aruba ta Hopi biaha no ta solamente e hando duro pa por logra. Tin
e problema di depresion parti hereditario, pero tin di pashentnan cu ta bay na e cli-
y di ansiedad. Esaki ta e haber tambe cu kico e per- nica dia aden dia afo, pero cu
condicionnan cu Respal- sona ta pasa den bida. No por por bay un casa si na y tin un
do ta mira mas hopi riba detecta un problema mental bida un tiki mas liber.
Poli. Toch tin un grupo cu durante e infancia, a indica. Tin hopi mas tereno cu ainda
comunidad ta haya sa mas Tin muchanan cu ta nace cu Respaldo no ta bay manera
di dje pasobra ta bin mas ADHD of Autismo, pero es- KIA of SABA unda tambe tin
den publicidad y ta esun aki ta problemanan cu tambe problemanan psikiatrico y lo
cu ta confronta problem- merece atencion. Depresion, ta hopi mas miho si por bay
anan psicotico. psicosis of schizophrenia, es- na e luga mes y yuda e hen-
aki ta condicionnan cu no por denan eynan, a señala. Final-
Tratamento consulta cu otro instancianan endo di e gravedad di e caso. reconoce cerca un mucha, a mente, Dr. Nathalie Kingsale
Un pashent ta acerca Res- y for di esakinan mas persona Dr. Kingsale a splica cu tam- remarca. a expresa cu comunidad mes-
paldo pasobra nan a acudi ta wordo referi, a bisa. be ta importante pa e famia ter evita e stigma of pone un
cerca nan dokter di cas ya sea haya ayudo y guia. Un pash- Aumento di casonan stempel riba un persona cu
pa motibo cu nan tabata sinti Ta bon pa tur persona cu tin ent cu ta hayando tratamento Durante e pandemia di Cov- tin problema mental y stop
malo of nan famia ta pensa problema mental haya trata- na e policlinica por autorisa id-19, Fundacion Respaldo a di yam'e pa loco, delincuente
cu algo no ta bayendo bon cu mento. No tur ora e trata- pa e FACT-Team di Respaldo wak un incremento di prob- of pashent di respaldo. Pash-
nan ser keri. Dokter di cas ta mento mester ta remedi, a bishita su cas y a papia tambe lemanan mental den e parti entnan aki mester di ayudo
esun cu ta dicidi si e persona remarca. E por ta un terapia cu e famia. depresivo y e parti di ansie- y comprension di nos tur.
mester di tratamento profe- psicologico. Un hende cu dad. E referencianan di parti Mayoria di e hendenan cu
sional, Dr. Kingsale a indica. ta asina leu cu su problema Esaki ta pa motibo cu ley ta di dokternan di cas tambe a problema mental no ta yega
Den casonan asina Fundacion mental mester ayudo y e por proteha e informacion cu un subi, a bisa. den contacto cu polis, e ex-
Respaldo tambe ta traha den hay’e na cas tambe, dependi- pashent ta duna. Por papia perto a finalisa bisando.
Disfruta Pasco sin subi peso, cuida bo salud y check bo nivel di
cholesterol y sucu den sanger
Ken a bisa cu un persona no por inda hasa den zeta
come sano y mantene curpa sano -Purba bebe mas awa of green te en-
den Pasco? Bon Dia Salud ta duna bes di refresco of bebidanan dushi
bo algun di conseho pa nos disfruta - Cambia carni cora pa pisca y hariña
nos dianan resposablemente integral en bes di hariña blanco
-Aumenta e consumo di fruta y ber- - Tocante e dessert: Si bo ta sinti yen
dura, esaki lo pone mas fibra den bo y satisfecho, no come dessert. Bo
dieta diario. Come salada, no paso- no mester obliga bo mes pa come y
bra nos ta den Pasco y aña nobo nos despues sinti remordemento. Si toch
mester priva nos mes di e beneficio- bo kier purba algo dushi un tayo di
nan asina grandi di e berdura fruta corta pida pida, fruta mix, friu
-Ora bo ta wordo invita pa fiesta di awa no ijscream, ta bon alternati-
unda tin catering, purba sinta lehos va pa poco caloria. Mescos cu mouse
di e buffet, asina e tentacion ta me- prepara cu e blanco di webo, sucu di
nos. Si bo mester bay busca cum- dieet y fruta machica ta ideal
inda, por lo menos bo mester cana - Consumi alcohol cu moderacion,
un tiki. no solamente pasobra ta sigur pa bo
- Percura come di manera balansa, y bo famia ora di stuur, pero tambe
kiermen cuminda di tur grupo: fru- pasobra alcohol tin hopi caloria. E
E aña aki temporada di Pasco a cu mayoria di hende ta subi durante ta, berdura, aros, bonchi, pasta, carni cantidad ideal di alcohol pa hente
cuminsa mas tempran. Un tem- epoca aki. y productonan di lechi. Uza un tayo homber y muhe: dos biña pa dia.
porada yen di alegria y spiritual- chikito, come porcion nan chikito Disfruta e momento: Ta berdad cu
idad, pero tambe un temporada Aunke epoca di Pasco y Aña Nobo di diferente cuminda y no hopi di un parti principal di e reunion di
di hopi comemento. no ta e miho tempo pa cuminsa un sorto so. Evita manteca y salsa Pasco y fin di aña ta e cuminda y
dieet, e comemento di mas durante di crema den recetanan di Pasco. bebida, pero e biaha aki purba com-
Aunke seguramente e aña aki lo ta e dianan aki ta cobra un prijs masha Uza manteca no satura manera zeta parti mas cu bo ser stima, esta famia
uno otro na esunnan tradicional halto mes. Subimento di peso como di oleif . Kita e vet di e cuminda, y amigonan. P’esey ta importante
debi na e pandemia di Covid cu ta consecuencia di comemento exa- prome cu bo hinca e turkey den e pa focus riba e spirito di e evento y
exigi di nos distanciamento social. hera den e dianan aki ta un realidad forno, kita e cuero, cu ta loke tin no solamente riba cuminda, special-
Sinembargo ta necesario sa kico pa pa mayoria hende. mas vet. mente e aña aki cu a trece hopi reto
haci y asina evita e kilonan di mas - Usa e forno mas frecuente cu cum- pa henter humanidad.