Page 15 - bon-dia-aruba-20201118
P. 15

a15
                                                                                                          salud Diaranson 18 november 2020

                          Comunidad di Aruba ta confrontando depresion y ansiedad




            Como parti di e campaña                                                                cu e famia di loke e pashent  Mas proyectonan
            di  conscientisacion  riba                                                             tin  den  un  forma  general,  Fundacion Respaldo ta existi
            Salud  Mental  cu  a  tuma                                                             pero sin bay den detaye. Es-  for di 2018 y ainda tin hopi
            luga durante luna di Octo-                                                             aki den caso cu e pashent no  cos  cu  mester  wordo  haci.
            ber, organisa door di Fun-                                                             kier pa e famia sa den detaye  Un  di  nan  ta  e  proyecto  di
            dacion Respaldo hunto cu                                                               di su problema, Dr. Nathalie  'Beschermdwonen'  unda  ta
            Jordan  Ling  Foundation,                                                              Kingsale a duna di conoce.   duna guia na e pashent.
            Psikiatra  Dr.  Nathalie                                                                                            Nan  pashentnan  hopi  biaha
            Kingsale,  durante  un  en-                                                            Herencia                     kier un nurse 8 ora of 16 ora
            trevista  den  e  programa                                                             El a laga sa cu e problemanan  pa dia na e cas y cu e por guia
            'Nos  Mainta',  na  TeleA-                                                             mental tin un factor heredi-  mas  pashent  y  yuda  nan,  a
            ruba  a  revela  datonan                                                               tario. E persona mester tin e  splica. El a agrega cu e ora ey
            alarmante  relaciona  cu  e                                                            sensitividad pa bira depresivo  e hendenan lo por biba mas
            problematica  na  Aruba.                                                               of  pa  bira  psicotico  y  den  e  riba nan mes.
            El  indica  cu  e  problema                                                            caso aki e chens ta mas grandi.  Esey ta un proyecto cu ta tra-
            mas  grandi  na  Aruba  ta                                                             Hopi biaha no ta solamente e  hando duro pa por logra. Tin
            e  problema  di  depresion                                                             parti  hereditario,  pero  tin  di  pashentnan cu ta bay na e cli-
            y  di  ansiedad.  Esaki  ta  e                                                         haber  tambe  cu  kico  e  per-  nica dia aden dia afo, pero cu
            condicionnan  cu  Respal-                                                              sona ta pasa den bida. No por  por bay un casa si na y tin un
            do  ta  mira  mas  hopi  riba                                                          detecta  un  problema  mental  bida un tiki mas liber.
            Poli. Toch tin un grupo cu                                                             durante  e  infancia,  a  indica.  Tin hopi mas tereno cu ainda
            comunidad ta haya sa mas                                                               Tin muchanan cu ta nace cu  Respaldo  no  ta  bay  manera
            di dje pasobra ta bin mas                                                              ADHD of Autismo, pero es-    KIA of SABA unda tambe tin
            den  publicidad  y  ta  esun                                                           aki ta problemanan cu tambe  problemanan psikiatrico y lo
            cu ta confronta problem-                                                               merece atencion. Depresion,  ta hopi mas miho si por bay
            anan psicotico.                                                                        psicosis of schizophrenia, es-  na e luga mes y yuda e hen-
                                                                                                   aki ta condicionnan cu no por  denan eynan, a señala. Final-
            Tratamento                   consulta cu otro instancianan  endo di e gravedad di e caso.  reconoce  cerca  un  mucha,  a  mente, Dr. Nathalie Kingsale
            Un  pashent  ta  acerca  Res-  y for di esakinan mas persona  Dr. Kingsale a splica cu tam-  remarca.               a expresa cu comunidad mes-
            paldo  pasobra  nan  a  acudi  ta wordo referi, a bisa.   be  ta  importante  pa  e  famia                          ter evita e stigma of pone un
            cerca nan dokter di cas ya sea                            haya ayudo y guia. Un pash-  Aumento di casonan           stempel  riba  un  persona  cu
            pa motibo cu nan tabata sinti  Ta bon pa tur persona cu tin  ent cu ta hayando tratamento  Durante e pandemia di Cov-  tin  problema  mental  y  stop
            malo  of  nan  famia  ta  pensa  problema  mental  haya  trata-  na  e  policlinica  por  autorisa  id-19, Fundacion Respaldo a  di yam'e pa loco, delincuente
            cu algo no ta bayendo bon cu  mento.  No  tur  ora  e  trata-  pa e FACT-Team di Respaldo  wak un incremento di prob-  of pashent di respaldo. Pash-
            nan ser keri. Dokter di cas ta  mento  mester  ta  remedi,  a  bishita su cas y a papia tambe  lemanan  mental  den  e  parti  entnan  aki  mester  di  ayudo
            esun cu ta dicidi si e persona  remarca. E por ta un terapia  cu e famia.              depresivo  y  e  parti  di  ansie-  y  comprension  di  nos  tur.
            mester  di  tratamento  profe-  psicologico.  Un  hende  cu                            dad. E referencianan di parti  Mayoria  di  e  hendenan  cu
            sional, Dr. Kingsale a indica.  ta  asina  leu  cu  su  problema  Esaki ta pa motibo cu ley ta  di  dokternan  di  cas  tambe  a  problema  mental  no  ta  yega
            Den casonan asina Fundacion  mental mester ayudo y e por  proteha e informacion cu un  subi, a bisa.                den  contacto  cu  polis,  e  ex-
            Respaldo tambe ta traha den  hay’e na cas tambe, dependi-  pashent  ta  duna.  Por  papia                           perto a finalisa bisando.

                       Disfruta Pasco sin subi peso, cuida bo salud y check bo nivel di

                                                      cholesterol y sucu den sanger



                                                                                    Ken  a  bisa  cu  un  persona  no  por  inda hasa den zeta
                                                                                    come  sano  y  mantene  curpa  sano  -Purba bebe mas awa of green te en-
                                                                                    den Pasco? Bon Dia Salud ta duna  bes di refresco of bebidanan dushi
                                                                                    bo algun di conseho pa nos disfruta  - Cambia carni cora pa pisca y hariña
                                                                                    nos dianan resposablemente         integral en bes di hariña blanco
                                                                                    -Aumenta e consumo di fruta y ber-  - Tocante e dessert: Si bo ta sinti yen
                                                                                    dura, esaki lo pone mas fibra den bo  y  satisfecho,  no  come  dessert.  Bo
                                                                                    dieta diario.  Come salada, no paso-  no mester obliga bo mes pa come y
                                                                                    bra nos ta den Pasco y aña nobo nos  despues sinti remordemento. Si toch
                                                                                    mester priva nos mes di e beneficio-  bo kier purba algo dushi  un tayo di
                                                                                    nan asina grandi di e berdura      fruta corta pida pida,  fruta mix, friu
                                                                                    -Ora  bo  ta  wordo  invita  pa  fiesta  di awa no ijscream,  ta bon alternati-
                                                                                    unda tin catering, purba sinta lehos  va pa poco caloria. Mescos cu mouse
                                                                                    di e buffet, asina e tentacion ta me-  prepara cu e blanco di webo, sucu di
                                                                                    nos.  Si  bo  mester  bay  busca  cum-  dieet y fruta machica ta ideal
                                                                                    inda, por lo menos bo mester cana  - Consumi alcohol cu moderacion,
                                                                                    un tiki.                           no solamente pasobra ta sigur pa bo
                                                                                    -  Percura  come  di  manera  balansa,  y bo famia ora di stuur, pero tambe
                                                                                    kiermen cuminda di tur grupo: fru-  pasobra  alcohol  tin  hopi  caloria.  E
              E aña aki temporada di Pasco a  cu mayoria di hende ta subi durante  ta, berdura, aros, bonchi, pasta, carni  cantidad  ideal  di  alcohol  pa  hente
              cuminsa mas tempran. Un tem-       epoca aki.                         y productonan di lechi. Uza un tayo  homber  y muhe: dos  biña pa dia.
              porada yen di alegria y spiritual-                                    chikito,  come  porcion  nan  chikito  Disfruta e momento: Ta berdad cu
              idad,  pero tambe un temporada  Aunke epoca di Pasco y Aña Nobo  di  diferente  cuminda  y  no  hopi  di  un  parti  principal  di  e  reunion  di
              di hopi comemento.                 no  ta  e  miho  tempo  pa  cuminsa  un  sorto  so.  Evita  manteca  y  salsa  Pasco  y  fin  di  aña  ta  e  cuminda  y
                                                 dieet, e comemento di mas durante  di  crema    den  recetanan  di  Pasco.  bebida, pero e biaha aki purba com-
              Aunke  seguramente  e  aña  aki  lo  ta  e dianan  aki ta cobra un prijs masha  Uza manteca  no satura manera zeta  parti mas cu bo ser stima, esta famia
              uno  otro  na  esunnan  tradicional  halto mes. Subimento di peso como  di oleif .  Kita e vet di e cuminda,  y  amigonan.  P’esey  ta  importante
              debi na e pandemia di Covid cu ta  consecuencia  di  comemento  exa-  prome  cu  bo  hinca  e  turkey  den  e  pa focus riba e spirito di e evento y
              exigi  di  nos  distanciamento  social.  hera den e dianan aki ta un realidad  forno,    kita  e  cuero,  cu  ta  loke  tin  no solamente riba cuminda, special-
              Sinembargo ta necesario sa kico pa  pa mayoria hende.                 mas vet.                           mente e aña aki cu a trece  hopi  reto
              haci  y  asina  evita  e  kilonan  di  mas                            - Usa e forno mas frecuente cu cum-  pa henter humanidad.
   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20