Page 11 - BNDIA ARUBA
P. 11

A11
                                                                                                      opinion Dialuna 3 Februari 2020

            Celia Thiel:

              ‘No crea identidadnan falso, historia di carnaval di Aruba ta skirbi caba’




            Carnaval                                                                                                            onan pa traha na Lago. Leon-
                                                                                                                                ard  Turner  cu  ta  un  smith
            Carnaval  ta  un  fiesta  inter-                                                                                    metal a traha cu e barinan di
            nacional  y  ta  wordo  celebra                                                                                     pitroli,  diferente  steelpan  y
            den hopi paisnan segun nan                                                                                          e  a  stemnan.  Na  1948  “The
            custumber.  Den  principio,                                                                                         invaders” di Leonard Turner,
            carnaval a wordo celebra den                                                                                        yama  ”Shoo  shoo  baby”,  a
            clubnan  priva.  Na  Aruba                                                                                          toca na Falcon Club na Aruba.
            esaki  tambe  tawata  e  caso.                                                                                      E  miembronan  di  su  banda
            Prome cu añanan 1940 tawata                                                                                         tawata:  Leonard  Turner  mes
            celebra carnaval cu entre otro                                                                                      como  manager,  Cardon  Bu-
            fiesta  di  disfraz,  y  di  mas-                                                                                   chan, bandleader, F.W. Reefer
            carada. Despues a eligi reina,                                                                                      calypso  composer,  L.  Rog-
            prins  y  ultimo  pancho.  E                                                                                        ers, L. Mc. Gregor, L. Lang,
            reina cu sali esun di teritorio                                                                                     A. Clacker, F. Whillshire; W.
            di Corsou, ta bay entre otro                                                                                        Warren, G. Goswell, L. Feliy,
            Cuba pa e eleccion di reina di                                                                                      R.  Farray,  C.  Stewart,  y  R.
            carnaval  internacional.  Den                                                                                       Gilgrim.
            e  gran  mayoria  di  paisnan                                                                                       Na 1953 Leonard Turner su
            tawata  toca  musica  folklore,                                                                                     banda tawata “All Star Boys”
            y  esaki  tambe  tawata  e  caso  onan cu resto di Aruba a pasa  fiesta  di  masa.  Trinidad  tin  a  gana  e  competencia  di  ca-  tawata  consisti  di:  Leonard
            pa  Aruba.  Gruponan  tawata  aden.  San  Nicolas  hunto  cu  mas tempo cu e otro islanan  lypso  y  Stringer  Ray  a  gana  Turner,  Harold  Craig,  Tom
            toca tumba, danza, wals, caha  Savaneta ta forma e di 4 dis-  cu carnaval di masa.     cu  e  calypso  “Burning  she  Wilson  y  Vincent  Bacchus,
            di orgel. Esaki tawata e caso  tricto  di  Aruba.  San  Nicolas  Na 1955 Padu Lampe (1920  Momo” e prome roadmarch.  cu na Trinidad tawata miem-
            paso  casi  no  tawatin  comu-  ta un districto mas di Carna-  - 2019) y Rufo Wever (1917  E nombernan di Young Quik  bro di “The Invaders”. Esun-
            nicacion  y  e  medio  pa  scu-  val y no “E” districto.   – 1977)  a compone e prome  Silver y di Stringer Ray no ta e  nan di habla Ingles cu a toca
            cha  cantica  di  otro  paisnan.                          calypso,  cu  tawata  na  Papia-  nombernan original di e per-  steel  na  Aruba,  mayoria  a
            Na aña 1954 Aruba a haya su  Calypso y roadmarch          mento “Carnaval”. Si scucha  sona . Trinidad ta uza e forma  nace despues di 1930 y tin na
            prome radio emisora y prome  Despues  di  dos  guera  mun-  e cantica aki bon, por haya e  di cambio di nomber pa canta  1939  mescos cu e otro steel-
            cu esey algun hende so tawa-  dial a bin hopi cambio. Mas  historia di carnaval pa Aruba.  calypso. Aruba a copi’e. Poco  band  leadernan.  Debi  cu  e
            tin fonograf y disco.        tanto  esunnan  cu  tawata  Mayoria  di  e  otro  cantan-  poco,  Aruba  a  bira  un  copia  bandleadernan ta di e mesun
            Carnaval di masa den Caribe  traha na e compania petrole-  tenan  di  habla  Ingles  di  ca-  casi total di Carnaval di Trini-  tempo, no por indica un per-
            Hulandes a cuminsa na 1964  ro Lago, por a haya disconan  lypso, a nace despues di 1930.  dad.                      sona  pa esun cu a introduci
            na  St.  Eustatius  (21km²),  na  cu nan por a toca. Entre otro  Calypso  a  yega  Aruba  pa  Na 1969 Young Quik Silver a  steelband na Aruba. Na 1971
            Saba  (13  km²)  1975,  na  St.  tawatin e disco ”Brown skin  medio  di  disco  y  presen-  bira rey di calypso y Stinger  a gana e competencia di steel-
            Maarten (34 km²) den añan-   girl”  cu  tawata  un  calypso.  tacionnan  ocasional  cu  re-  Ray  a  gana  e  titulo  di  road-  bandnan: Divi-Divi Jumping
            an 70, na Corsou (444 km²)  Lago tawata invita cantante di  fineria Lago tawata organisa,   march,  cu  e  calypso  “She  Jewels di Savaneta, na di dos
            1971  y  na  Aruba  (181km²  calypso pa Aruba y na 1946 a  Lago  a  bin  establece  su  mes  Panam  Panam”  y  despues  a  luga  a  sali:  Jumping  Jewels
            1954.                        invita un di e prome nan cu ta  na Aruba prome y despues na  separa e dos competencianan  (ladies) y na di tres luga: Dia-
            Na  Aruba  ya  caba  na  1953,  e Trinitario, Sir Lancelot Pi-  San  Nicolas.  Tur  musica  cu  aki  for  di  otro.  Na  Trinidad  mond  Steelband.  Na  1972
            Club  Tivoli  tawatin  flota  cu  nard.  E  a  duna  presentacion  a drenta Aruba pa medionan  e cantantenan tawatin miedo  a  gana  e  competencia:  Aru-
            ta  pasa  den  camindanan  di  na San Nicolas y na Oranjes-  di audio, esta radio, y /of au-  cu nan lo perde calypso cu e  ba  Invaders  dirigi  pa  Edgar
            Orjanjestad y na Santa Cruz  tad.                         dio visual, esta cine y despues  popularidad di reaggue, pesey  Conner; na di dos luga a sali
            a  core  tras  di  e  reina  cu  ta  Calypso a origina na Trinidad  television,  no  ta  folklore  di  nan a introduci “soca”. E in-  Twinkling  Stars  di  Paradera
            den  auto  capa  baha,  den  al-  medio 1800, y ta folklore di  Aruba  paso  e  historia  cu  a  troduccion aki no tin nada di  y na di tres luga a sali: Black
            gun  caminda.  Tur  esakinan  Trinidad. E aspectonan socio-  forma e folklorenan aki, no a  haber  cu  desaroyo  di  road-  Diamonds.  Otro  bandanan
            ta forma di parada. Na 1954  economico,  cultural,  educa-  pasa riba suela di Aruba. Esa-  march na Aruba.  Ta inacep-  tawata: Eleven Friends, Resd
            carnaval  di  masa  a  bira  ofi-  tivo  cu  tawata  hunga  un  rol  ki ta conta pa musica Mexica-  tabel cu Aruba ta bolbe copia  Stars, the J.F. Kennedy Reb-
            cial na Oranjestad. Tur hende  den  e  bida  di  e  catibonan  a  no,  merengue  Dominicano,  algo, totalmente los di su his-  els y Aruba Serenaders . Na
            por a participa den diferente  forma calypso. E aspectonan  cumbia Colombiano, gaita y  toria.  Tawatin un tempo cu  1974, United Friends a gana,
            grupo.  Como  4  aña  despu-  ey, no a tuma luga riba e suela  aguinaldo Venezolano.   no ta balia e roadmarch den  na  di  dos  luga  a  sali  Silver
            es  San  Nicolas  a  conoce  su  di Aruba, consecuentemente,  Calypso no por ta folklore di  carnaval, sino e canticanan cu  Stars y na di Tres luga a sali
            prome parada. E echo cu pa  calypso no ta folklore, ni por  Aruba  y  mucho  menos  por  tawata  popular  pa  carnaval.  Red Stars.
            celebra  cabamento  di  dos  bira  folklore  di  Aruba.  Na  purba di inventa”calypso cri-  Na  Aruba  a  dicidi,  cu  si  no  Tawatin  un  tempo  cu  na
            guera mundial cu un parada,  1912 a graba e prome disco di  yoyo”.                     toca e roadmarch den parada,  Aruba e gran mayoria di dis-
            no ta argumento pa bisa cu e  calypso cu ta e cantica  “Man-  A  uza  calypso  den  carna-  e banda no por sali  banda di  trictonan tawatin mas cu un
            prome parada a wordo teni na  go  Vert”.Despues  calypso  a  val  pa  fundraise.  Na  1964  a  aña.  Cu  e  decision  aki,  casi  steelband. Ora cu e keintura
            San Nicolas. E intencion di e  wordo exporta pa e otro isla-  cuminsa  cu  e  prome  com-  den  henter  e  parada  ta  toca  di steelband a pasa, San Nico-
            parada ey, no tawata carnaval.  nan di Caribe y Venezuela.   petencia di calypso. Na 1968  roadmarch  y  un  par  di  can-  las  a  bay  mas  den  calypso  y
            Ta importante pa remarca cu  Trinidad  tawata  celebra  car-  a  saca  di  e  mes  competen-  tica mas, te cu awe. Na Aruba  roadmarch  y  no  a  sigui  cu
            Lago  a  bin  Aruba  y  traha-  naval como fiesta di club y na  cia  di  calypso  e  miho  road-  “roadmarch” a desaroya otro,  steelband. Danki na districto
            donan a bin di afo Aruba pa  fin di siglo 18 carnaval a bira  march.  Young  Quik  Silver  paso su historia ta otro y mes-  di Noord cu steelband a keda
            traha. Aruba ya caba tawatin                                                           ter respeta esaki. Ta tristo cu  manteni te cu awe.
            su  tradicion,  custumbernan                                                           esunnan  cu  ta  copia  historia  Ta  importante  pa  realisa  cu
            y  cultura.  Den  e  face  orga-                                                       di Trinidad no ta ni origina di  ora cu trabao a caba, e Trini-
            nizatorio,  ya  caba  na  Aruba                                                        Trinidad.                    tarionan  mester  a  bay  Trini-
            tawatin  clubnan  priva  cu  su                                                        Musica di “Steel” Steelbands  dad. Esunnan di habla Ingles
            miembronan.  Organisamen-                                                                                           cu a keda, ta esunnan si Saba,
            to, tawata den crecemento na                                                           Musica di Steel ta original di  St.  Eustatius  y  St.  Maarten.
            Aruba.                                                                                 Trinidad y ta Trinitarionan a  Nan no a introduci ni carna-
            Paso ni St. Eustatius, Saba y                                                          trece Aruba. E isla aki ta un di  val, ni calypso ni roadmarch
            ni St. Maarten tawatin carna-                                                          e prome nan den Caribe cu a  y ni musica di steel na Aruba.
            val prome cu Aruba, habitan-                                                           conoce  industrialisacion.  Ni  Aruba henter a wordo exponi
            tenan di e islanan aki no por a                                                        Saba ni St. Eustatius y ni St.  na e cambionan hunto. Aruba
            trece carnaval na Aruba. San                                                           Maarten a pasa den e proceso  henter  a  carga  carnaval.  San
            Nicolas a pasa den e desaroy-                                                          aki. Na 1943 a yega Trinitari-  Nicolas ta uno mas.
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16