Page 10 - 26a24
P. 10

PAGINA 10                                                         DIARIO                                        DIABIERNA 26 APRIL 2024
                                      April 26 ta ‘Dia Internacional di Propiedad Intelectual’

  Propiedad intelectual tambe ta un propiedad cu mester di proteccion



 ORANJESTAD  (AAN):   Kico e ta anto?
 E dia aki, enfasis ta wordo         Propiedad intelec-
 poni  mundialmente riba  e  tual ta e terminologia  cu
 importancia di tin un siste-  ta cubri diferente tipo of
 ma balansa pa duna reco-    sorto di propiedad cu e
 nocimento y  recompensa  mente humano a crea. E
 na inventornan y creador-   creacionnan humano aki
 nan, pa nan trabou, y sigu-  por ehempel ta, un obra lit-
 ra cu sociedad ta beneficia  erario,  un  obra  cientifico,
 di nan creatividad y inge-  un obra di arte, un palabra
 nio.                        of un nomber special  cu
                             bo  ta uza pa  reconoce bo
 Propiedad intelectual       negoshi, servicio  of pro-
        Kico    esaki   ta? ducto, un logo, un slogan,
 Esaki ta un  pregunta cu  y tambe un invento of un
 na  Oficina  di  Propiedad  diseño.
 Intelectual nos ta haya cu          Bou di  propie-
 frecuencia, pa  motibo cu  dad intelectual ta cai pues   cu un propiedad intelec-    cu  propiedad intelectual.  bury & Minot, CCD Mass.
 e no ta un terminologia  “Derecho di Autor”, “Mar-      tual tambe ta un propiedad  Cu un ehempel chikito por  7 F. Cas. 197, 1845). Nos
 cu ta wordo hopi uza. Ora  ca”, “Patent”, “Diseño       cu mester di proteccion,  ilustra cuanto contacto di-    ta weita cu e huez aki a
 nos papia di un propiedad,  Industrial” y  “Indicacion   simplemente pasobra  no  recto tin entre un  ama di  reconoce patent como un
 esaki ta encera un cas, un  Geografico”.  Si bo a crea   ta tur hende ta reconoce  cas, sinta merdia  un rato  “propiedad       intelectual”,
 auto, un tereno, un com-    un obra di arte, bo por bisa   esaki como un  propiedad,  dilanti su  television,  y  trabou di e mente humano,
 puter of otro propiedadnan  cu e obra aki ta di bo. E ta   pero tampoco otronan ta  propiedad intelectual. Por  cu lo mester por gosa di
 tangibel of perceptibel.  E  bo creacion. Ora bo bende   reconoce  esaki como un  ehempel:  e stoel  cu e ta  proteccion. El a  compara
 propiedadnan aki bo por  esaki, bo no ta mir’e ni sin-  propiedad  di bo y ta of  sinta riba dje tin un diseño,  esaki cu bienes manera co-
 mira, fula y sinti nan con-  tie mas, pero e creacion ta   kier uz’e of te hasta bende  e television cu e ta  weita  sechanan di cultivacion di
 stantemente. Nan ta den bo  keda di bo. Mescos ora bo   esaki sin bo permiso sien-   tin un  marca,  e programa  cunucu, locual e tempo ei
 poder. Un propiedad asina  skirbi  un buki.  Bo a laga   do cu bo ta e doño! Tuma  cu e ta weita tin  derecho  tabata propiedadnan  asina
 bo ta busca tur manera pa  imprimi  esaki y un otro     por  ehempel copiamento  di autor riba dje, e televi-    importante pa e cunukero-
 proteha. Bo no  kier perde  persona ta cumpra un ehe-   di canticanan di un cd. Por  sion riba su mes tambe ta  nan.
 nan sin mas. Ora ta con-    mplar. E ta bira doño di e   ta cu bo a cumpra un cd y  un invento, y e ta di e tipo        Na 1846 e autor
 cerni un propiedad intelec-  ehemplar aki, pero abo ta   e cd ta di bo. Pero e cre-  plasma (invento).           frances,  A Nion tambe
 tual, no ta tur ora nos  ta  e doño di e obra literario.   acionnan, e obranan musi-  Y  si  ta  ora  di  koffie,  no  a uza e terminologia  aki
 consciente cu nos  mester  Esun cu a cumpra e buki      cal riba e cd no ta bira di  pensa mes di traha un  “Propiété        Intellectuelle”
 proteha nan. Tin ora nos no  nunca ta bira doño di e con-  bo. Nan ta keda obranan di  koffie cu no ta di e marca  den su buki “Droits civils
 ta ni consciente cu e tipo di  tenido di e buki. Mescos ta   e autor.                cu e ta uza tur ora. E ber-  des  auteurs, artistes et in-
 propiedad aki por tin mas  conta pa un cancion.                 Un otro ehempel ta  duranan di bleki of boter  venteurs”.  Aki ta  unda a
 balor cu e edificio den cual                             e paña no original cu nos  cu bo ta cumpra pa bo sala-   cuminsa  wak e relacion
 nos negoshi ta estableci of  Proteccion                 por haya cumpra na hopi  da (marca); e auto cu bo ta  directo cu  ta  existi entre
 e auto cu nos ta core aden.         Hopi biaha nos no   tienda  na  Aruba. Hopi di  core aden (marca, invento,  derecho  di autor, patent,
                             ta para keto na e hecho     nan tin marca caro poni  modelo), etc. etc.              marca y diseño industrial.
                                                         riba nan, pero nan no ta di                              Prome nan tabata  mira y
                                                         e fabrica original. Hopi bi-  Historia di e terminologia  considera esakinan como
                                                         aha nan ta hasta di un cali-  “Propiedad Intelectual”    asuntonan riba nan mes.
                                                         dad inferior. Esaki nos ta          E     terminologia Awendia nan ta mira  tur
                                                         yama “counterfeit” (marca  “Propiedad      Intelectual” como propiedadnan cu a y
                                                         horta).  E  negoshi cu si ta  a  wordo  uza  oficialmente  ta nace di e creatividad di e
                                                         bende e marca(nan) origi-    pa prome biaha na  1845  intelecto humano.
                                                         nal ta core peliger cu su  den un corte na Massachu-
                                                         clientenan  no ta cumpra  setts, USA, caminda a trata  Bureau na Aruba
                                                         su  marca(nan) mas, paso  un caso di un patent entre  Na  Aruba tambe  nos tin
                                                         aparentemente e marca ey  partidonan  Davoll et al, y  un oficina caminda bo por
                                                         no ta sirbi !!! Ta pesei tin  Brown. Aki e huez Charles  registra e  propiedadnan
                                                         e posibilidad pa proteha un  L. Woodbury a laga pone  aki. Nos oficina ta situa na
                                                         propiedad intelectual.       den su  veredicto:  “only  Adriaan Lacle Blvd.  nr. 3.
                                                                                      in this way can we protect  E  oficina  aki  ta  encarga
                                                                                      intellectual property,  the  cu e ehecucion di e ley di
                                                         Kico abo tin di haber cu  labors of the mind, produc-    derecho di autor, ley di
                                                         propiedad intelectual?       tions and interests as much  marca  y e ley di invento.
                                                                 Nos como cuidada-    as a man’s own.…. as the  Aki pues bo por registra bo
                                                         no no tur ora ta consciente  wheat he cultivates, or the  obra-, marca- y tambe in-
                                                         con hopi nos tin di haber  flocks  he  rears”  (Wood-     ventonan.
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15