Page 10 - ANTILL DGB

10 Antilliaans Dagblad Maandag 30 juli 2018
Feuilleton

DE MEMOIRES VAN TATAIS LODEWIJK
DOOR

DANIEL
De Staten (111) GERHARTS

r was een hoger orgaan kiesreglement en het was te
dan de Raad van Politie, Curaçao uitverkocht.
E te weten de Koloniale Dus ik naar Curaçao, naar
Raad. Die bestond uit 13 leden, de griffie van de Staten. Daar
allen benoemd door de Kroon. hoorde ik dat een geloofsbrief
De Koloniale Raad bleef be- moest worden samengesteld
staan tot 1936 en werd in dat en die zou dan aan de Staten
jaar vervangen door de Staten. moeten worden toegezonden.
Bonaire kon één lid kiezen van Ik behoefde niets te doen. Die
de tien leden die gekozen papieren zouden wel komen.
werden. Vijf leden werden Dat gebeurde ook. Die papie-
benoemd door de gouverneur. ren, dus de geloofsbrief, een
Dit college telde dus 15 leden. bericht van het hoofdstembu-
Curaçao mocht 6 leden reau, dat men gekozen is en
kiezen, Aruba 2, Bonaire 1 en een brief van de gekozene aan
de Bovenwinden 1. Politiek in het verleden op Bonaire. Thomas Mauricio (Momon) Marchena nam ook deel aan de ver- het bureau dat hij de verkie-
Te Bonaire bestond niet de kiezing met zijn lijst. zing aanneemt.
minste belangstelling. De Het hoofdstembureau be-
Katholieke Partij te Curaçao Op Bonaire iets meer dan 1 gedachtegang terug van de en in 1943 in vrijheid werd vestigt de ontvangst van die
stelde voor Bonaire een kandi- procent van de bevolking! hoge ambtenaren van Curaçao gesteld, voor mij in de bres brief aan de Staten en de geko-
daat, de heer John de Jongh, Om als bekwaamheidskie- in de dertiger jaren, die met sprong. Hij werd hierover zene. Dan moeten die twee
die al lid van de Koloniale zer te worden geaccepteerd Bonaire niets te maken wilde ondervraagd door de sergeant- berichten door de gekozene
Raad was geweest. Er was geen moest men een aanvraag in- hebben, omdat hier niet vol- majoor Visser. In het kamp binnen vijf weken aan de Sta-
ander voor Bonaire kandidaat dienen bij het Verkiezingsbu- doende belastinggelden wer- waren nog meer personen, die ten worden toegezonden.
gesteld en de heer De Jongh reau (de Gezaghebber). den opgebracht. Geen geld? met de NSB niets maken had- Daarbij moet nog een akte van
werd dus gekozen verklaard. Mond houden! Niks te vertel- den, bijvoorbeeld Medardo de bekendheid en een verklaring
Het zou voor iemand die op Examen len! En ook niet stemmen! Marchena, die als communist welke openbare betrekkingen
Bonaire woonde zeer moeilijk Dat deed ik en op 4 augustus Ook deze maal werd de heer werd beschouwd en die tijdens door de gekozene worden
zijn geweest het lidmaatschap 1937 schreef Gezaghebber De Jongh, als enige kandidaat, zijn verblijf op Bonaire het lied bekleed.
van de Staten aan te nemen, Hesseling mij dat ik voor het verkozen verklaard. ‘Bula Waya’ maakte. Er stond nergens - behalve
gezien de nog gebrekkige examen op zaterdag 7 Het bleek moeilijk voor de in de wet - dat dit binnen vijf
verbinding die per schip of augustus 1937 voor de exa- Partido kandidaten het persoonlijk weken moest geschieden. In
vliegtuig tussen Curaçao en mencommissie moest ver- Bonairiano UNI element uit hun verkiezings- mijn onnozelheid dacht ik, dat
Bonaire bestond. Eenmaal per schijnen. In 1945 keerde het tij. Er speeches te houden. Men de griffie mij wel zou berich-
week per vliegtuig (als het veld De voorzitter was dr. kwam meer belangstelling op begreep niet dat nu Bonaire ten. De griffie bleek dat te
betrouwbaar was) en eenmaal A.W.J.H. Desertine, rechter te ons eiland en er werd de eerste eindelijk een lid in de Staten hebben gedaan aan de geko-
in de 14 dagen per KNSM en Curaçao. Ik stapte naar binnen politieke partij opgericht: De zou kunnen krijgen, slechts zen leden van Curaçao en
na 5 dagen per deze gelegen- dr. Desertine riep uit: ,,Ga Verenigde Bonairiaanse Partij een belangrijk doel gold: de Aruba, maar Bonaire werd
heid terug. weg, smeer hem. Je staat er al (Partido Bonairiano UNI). Er belangen van ons eiland naar vergeten. De plaats viel dus
op.” Ik antwoordde, dat het zo werden lijsten ingediend van voren te brengen op de plaats weer open. En aangezien er
Niet eenvoudig niet ging, dat ik een examen kandidaten, maar veel liefheb- die daarvoor aangewezen was maar één persoon op onze lijst
Het was nog niet eenvoudig wenste af te leggen. (Ik kende berij bestond er niet voor. Zo en dat waren de ‘Staten van stond, kon niemand mijn
om als kiezer voor het Staten- de heer Desertine al verschei- kwamen er drie lijsten uit, elk Curaçao’. De verkiezing vond plaats innemen. De gouver-
college geaccepteerd te wor- dene jaren). ,,Goed”, zei hij, met één kandidaat. Lijst Tho- plaats op 5 november 1945. Er neur stelde aan de Staten voor
den. De eerste verkiezingen ,,ga zitten.” Toen kwam de mas Mauricio (Momon) Mar- waren nog maar 102 kiesge- een noodwetje te maken zodat
voor de Staten zouden op 20 vraag: ,,Wat is de hoofdstad chena. Lijst L.D. Gerharts van rechtigden op Bonaire; 2 pro- ik alsnog verkozen kon worden
december 1937 worden gehou- van Bonaire?” UNI en lijst A.E. Booi van de cent van de bevolking! verklaard, doch de Staten wil-
den. Om als kiezer te worden Ik had op mijn tong ‘Rin- R.K. Partij. den daarvan niets weten. De
toegelaten moest men ook nog con’, doch bedacht mij bijtijds Al spoedig trad het persoon- Gewonnen gouverneur maakte toen ge-
aan bepaalde voorwaarden en zei ‘Kralendijk’. En toen lijke element naar voren in UNI won de strijd met 44 bruik van zijn benoemings-
voldoen. Prof. mr. B. De Gaay kreeg ik een ingevuld formu- openbare vergaderingen, zodat stemmen. Marchena had er 12 recht en benoemde mij alsnog.
Fortman, geeft in zijn ‘Schets lier: ‘Overwegende enz. Ge- de heer E.E. Kroon, die als en Booi 38. De Staten telden dus 14 in
van de politieke geschiedenis hoord de heer L.D. Gerharts ‘gevaarlijk suject’ in het inter- Dus wij hadden gewonnen. plaats van 15 leden. Het was
van de Nederlandse Antillen in enz. Beslist, dat meergemelde neringskamp werd opgesloten Maar wat nu? Ik had geen een fout, dat ik mij niet beter
de 20e eeuw’, een duidelijk heer L.D. Gerharts voor onze op de hoogte had gesteld. De
beschrijving. Hij schreef: Commissie heeft aangetoond, benoeming vond plaats op 29
,,Voor het censuskiesrecht was dat hij de graad van verstande- maart 1946, ingaande de eer-
de eis een aanslag naar een lijke ontwikkeling vereist bij ste dinsdag in de maand april
jaarlijks inkomen van ten art. 10, lid 1.30 van het Curaça- 1946.
minste 1.200 gulden.” ose Kiesreglement 1937, heeft Het reizen naar Curaçao
Voor de Bovenwinden, waar bereikt’. voor het bijwonen van vergade-
geen belasting werd geheven, De r.k. kandidaat van Bonai- ringen (openbaar en commis-
werd de waarde van onroerend re J. De Jongh werd bij enkele sievergaderingen) kostte mij
goed in aanmerking genomen. kandidaatstelling gekozen. Op 2,5 dag verblijf te Curaçao,
,,Voor het capaciteitskiesrecht Bonaire was wel wat belang- namelijk van donderdagmor-
werd gevraagd het voldoen aan stelling ontstaan, maar de nog gen tot zaterdagmorgen. Soms
de eisen, die gesteld kunnen steeds gebrekkige en ongere- nog langer.
worden aan iemand, die met gelde verbindingen met Cura- Er werden voorbereidingen
goed gevolg het 7e leerjaar çao maakten het onmogelijk getroffen voor het zenden van
lager onderwijs heeft door- een lidmaatschap van de Sta- een delegatie naar Nederland
lopen, dat ook uit een ‘examen- ten te aanvaarden. De eerste voor het aanbieden van een
proef’ zou kunnen blijken. De verkiezing vond plaats op 20 petitie aan H.M. de Koningin.
samenstelling van de kiezers- december 1937. De volgende Van alle eilanden werden een
lijsten leverden onverwacht verkiezing vond plaats in 1941 of meer vertegenwoordigers
lage resultaten. Het aantal en deze keer werd ik op ver- voorgesteld. Bonaire werd
kiezers was 2030 op Curaçao, zoek op de kiezerslijst vergeten.
553 op Aruba, 31 op Bonaire en geplaatst op vertoon van een Ik werd alsnog in delegatie
140 op de Bovenwindse Eilan- aanslagbiljet inkomstenbe- UNI won de stijd met 44 stemmen. Marchena had er 12 en Booi opgenomen, na felle telegram-
den.” lasting. Hier vindt men de 38. men van Bonaire.