Page 3 - BNDIA ARUBA
P. 3
A3
LOCAL Diahuebs 15 Februari 2018
Un sistema di riool central pa proteha nos lama y pais
sando e aumento di nivel di prome biaha na Boneiro pero Sistema di riool central
lama. “E nivel ta subi 2 mm awor a topa cu nan tambe den E punto cu e cientifico kier
anualmente. E ultimo añanan lama na Corsou. Y tambe tin trece dilanti ta cu e islanan
esaki a subi cu 10 centime- un chens grandi cu por haya mester ta mas consciente
ter total. Pues si e rifnan no nan na Aruba asina e cienti- di proteha nan lama. “Mes-
ta crece, e lama subi tera mas fico ta bisa. ter evita cu awa dushi y su-
frecuente”, sra. Van Duyl ta shi drenta lama.” E ta bisa
bisa. E investigadonan a traha “Nos no tin e resultadonan cu un problema ta cu no tin
pa prome biaha un mapa unda ainda. Nos tambe kier in- un sistema di riool central.
por mira e lamanan hundo di vestiga e lama den e area di e Mayoria ta uza pos y nan no
Boneiro cu e rifnan. Nan a hotelnan (Palm Beach) unda ta cera completo. Awa di pos
ripara cu unda tin construc- e suela ta baha gradualmente ta lek e ora den e awa sub
cion y mas vivienda, cu e cali- y tin hopi santo. E chens ta suela y finalmente den lama.
dad di e rifnan ta menos. grandi cu eynan nos tambe Sra. Van Duyl tambe ta mira
por topa cu Cyanonan.” un oportunidad economico:
“Si e desaroyo ta keda asina, E bacteria aki ta miho conoci “Awa sushi ta caro pa motibo
ORANJESTAD – Prome mal estado. Segun un di e mester tene cuenta cu con- como alga blauw cu na Hu- di e proceso di traha awa du-
resultadonan di e barco lidernan di expedicion Fleur struccion di vivienda, cu esaki landa durante zomer por shi for di lama. Anto pa colmo
di investigacion Pelagia ta van Duyl nan ta investigando no ta pa semper mas. Cu aki aparece. E ora nan ta adverti e awa caro aki ta drenta lama
mustra cu lama- y beach- pa 40 aña caba e rifnan na Bo- 20 aña bo mester sali bo cas hende y bestia pa no landa bek. Si e islanan lo cuminsa re
nan di Aruba y tambe e is- neiro y Corsou. Na comien- como cu e lama ta drenta e como cu bo por bira malo di colecta e awa dushi despues
lanan di Corsou y Boneiro so nan a mira cu e ta cubri (cu prome piso continuamente”. dje. Sra. Van Duyl ta splica di uzo y recicla, bo ta creando
ta bou menasa di e bac- diferente organismo) pa 60 pa Asina e cientifico ta mustra cu e alganan por drif te ariba un economia di circulacion.”
teria Cyano, cu ta miho 70%. Pero awor e porcentahe cu un tercer parti di Boneiro anto asina hende por drenta Y asina tin posibilidad pa pro-
conoci como alga blauw, ta 15% cual ta mustra e mal sin un bon proteccion di e den contacto cu nan. duci awa mas barata.
cu por haci hende y bestia estado di e rifnan. Awor pa rifnan, lo bay bou awa fre-
malo. prome biaha nan ta investiga cuentemente.
e rifnan aki na Aruba pero
E barco a sali na december for nan ta mira mesun situacion Contaminacion local
di Hulanda pa un expedicion aki. E rifnan asina no ta crece E causa na prome instante,
di 7 luna unda entre otro ta manera mester ta. segun sra. Van Duyl ta con-
investigando e lama den nos taminacion local di e lama
region. Un total di 100 cien- E rifnan manera conoci ta rond di e islanan. Coral no
tifico lo subi abordo pa haci importante pa varios moti- ta crece mas y asina e rifnan
diferente investigacion. bonan: pisca ta nace y biba ta bay atras. Pero tambe nan
den dje; nan ta esencial pa e ta mira tin un otro desaroyo
Uno importante ta investi- sistema ecologico y nan ta un negativo, esta e crecemento
gando (atrobe) e rifnan di proteccion di nos costanan. E di e bacteria Cyano. Nan ta
coral di Caribense Hulandes. ultimo a bira mas importante mustra manera matnan di
Manera conoci nan ta den cu e cambio di clima cau- alga pero nan ta un bacteria.
E cientificonan a mira nan pa
Prepara Aruba pa ta miho prepara contra un calamidad
postnan medico en caso cu por ta un manera cu por deal tualidad asina, el a reacciona
cierto calamidad pasa na Aru- cu cualkier fluho di persona bisando cu ‘prepara ta un pa-
ba. E postnan medico aki lo ta di pais bisiña Venezuela cu labra grandi’. Pero sr. Geer-
situa na cierto areanan strate- lo por presenta. Sr. Geerman man ta haya cu generalmente
gico rond di isla den un situa- a reacciona bisando cu en paisnan grandi ta migra bay
cion di calamidad en caso cu principio esaki no ta e topico paisnan grandi den situa-
hospital no por maneha e di e presentacion, pero si cu cionnan dificil. El a subraya
fluho di persona regular. E ‘naturalmente Aruba ta trah- cu nos tin cierto limite. Pues
postnan medico aki lo sos- ando riba plannan mirando cu cualkier plan cu wordo
tene un parti di persona cu nos cercania na costa di Pun- traha mester tene cuenta pa
por wordo herida en caso cu to Fijo. En caso cu haya un esaki no stroba e cuido cu
un calamidad surgi na Aruba fluho di persona pa por yuda mester wordo ofreci na per-
pa asina hospital por atende nan’. sona local. Esaki segun sr.
cu e personanan cu situacion Geerman ta un reto.
mas grave. Si sr. Geerman ta haya cu Continuacion riba Pagina 11
Aruba ta prepara pa un even-
Sr. Geerman no a divulga cua
edificionan a wordo destina
pa postnan medico en caso
di calamidad, pero si cu tin
‘diferente’ edificio cu a wor-
ORANJESTAD- Depar- pa Aruba ta miho prepara do destina pa esaki. En caso
tamento di Salud Publico pa cualkier eventualidad. di un horcan por ehempel e
(DVG) ayera atardi a tene Nos a puntra tambe si sitionan aki lo wordo anun-
un presentacion riba e im- Aruba ta prepara pa Ven- cia si nan a logra sobrevivi
portancia di structura bon ezuela. un calamidad di gran escala,
e maneho di calamidad segun e.
pa asina tur partnernan Ronald Geerman, lider di cri-
den cadena di cuido por sis y coordinado di crisis na Relevancia situacion Ven-
ehecuta un trabou mas DVG tene un presentacion ezuela
eficaz. Despues di mira ayera atardi pa un grupo di Nos a puntra sr. Geerman
situacion di calamidad na coleganan den sector medico di DVG tambe si e reorgani-
Sint Maarten DVG kier cu lo ta trahando den cierto sacion y structuracion aki lo