Page 3 - BNDIA ARUBA
P. 3

A3
                                                                                                           LOCAL Diahuebs 15 Februari 2018

                               Un sistema di riool central pa proteha nos lama y pais



                                                                      sando e aumento di nivel di  prome biaha na Boneiro pero  Sistema di riool central
                                                                      lama. “E nivel ta subi 2 mm  awor a topa cu nan tambe den  E  punto  cu  e  cientifico  kier
                                                                      anualmente. E ultimo añanan  lama na Corsou. Y tambe tin  trece  dilanti  ta  cu  e  islanan
                                                                      esaki  a  subi  cu  10  centime-  un chens grandi cu por haya  mester  ta  mas  consciente
                                                                      ter total. Pues si e rifnan no  nan na Aruba asina e cienti-  di  proteha  nan  lama.  “Mes-
                                                                      ta crece, e lama subi tera mas  fico ta bisa.             ter evita cu awa dushi y su-
                                                                      frecuente”,  sra.  Van  Duyl  ta                          shi  drenta  lama.”  E  ta  bisa
                                                                      bisa. E investigadonan a traha  “Nos  no  tin  e  resultadonan  cu un problema ta cu no tin
                                                                      pa prome biaha un mapa unda  ainda.  Nos  tambe  kier  in-  un  sistema  di  riool  central.
                                                                      por mira e lamanan hundo di  vestiga e lama den e area di e  Mayoria ta uza pos y nan no
                                                                      Boneiro  cu  e  rifnan.  Nan  a  hotelnan (Palm Beach) unda  ta cera completo. Awa di pos
                                                                      ripara cu unda tin construc-  e suela ta baha gradualmente  ta  lek  e  ora  den  e  awa  sub
                                                                      cion y mas vivienda, cu e cali-  y  tin  hopi  santo.  E  chens  ta  suela y finalmente den lama.
                                                                      dad di e rifnan ta menos.    grandi  cu  eynan  nos  tambe  Sra. Van Duyl tambe ta mira
                                                                                                   por topa cu Cyanonan.”       un  oportunidad  economico:
                                                                      “Si e desaroyo ta keda asina,  E bacteria aki ta miho conoci  “Awa sushi ta caro pa motibo
            ORANJESTAD  –  Prome  mal  estado.  Segun  un  di  e      mester  tene  cuenta  cu  con-  como alga blauw cu na Hu-  di e proceso di traha awa du-
            resultadonan  di  e  barco  lidernan di expedicion Fleur   struccion di vivienda, cu esaki  landa  durante  zomer  por  shi for di lama. Anto pa colmo
            di investigacion Pelagia ta  van Duyl nan ta investigando   no ta pa semper mas. Cu aki  aparece. E ora nan ta adverti  e awa caro aki ta drenta lama
            mustra cu lama- y beach-     pa 40 aña caba e rifnan na Bo-  20 aña bo mester sali bo cas  hende  y  bestia  pa  no  landa  bek. Si e islanan lo cuminsa re
            nan di Aruba y tambe e is-   neiro y Corsou. Na comien-   como  cu  e  lama  ta  drenta  e  como cu bo por bira malo di  colecta  e  awa  dushi  despues
            lanan di Corsou y Boneiro  so nan a mira cu e ta cubri (cu   prome piso continuamente”.  dje.  Sra.  Van  Duyl  ta  splica  di uzo y recicla, bo ta creando
            ta  bou  menasa  di  e  bac-  diferente organismo) pa 60 pa   Asina  e  cientifico  ta  mustra  cu e alganan por drif te ariba  un economia di circulacion.”
            teria  Cyano,  cu  ta  miho  70%. Pero awor e porcentahe   cu un tercer parti di Boneiro  anto  asina  hende  por  drenta  Y asina tin posibilidad pa pro-
            conoci  como  alga  blauw,  ta 15% cual ta mustra e mal   sin  un  bon  proteccion  di  e  den contacto cu nan.     duci awa mas barata.
            cu por haci hende y bestia  estado  di  e  rifnan.  Awor  pa   rifnan,  lo  bay  bou  awa  fre-
            malo.                        prome biaha nan ta investiga   cuentemente.
                                         e  rifnan  aki  na  Aruba  pero
            E barco a sali na december for  nan ta mira mesun situacion   Contaminacion local
            di Hulanda pa un expedicion  aki. E rifnan asina no ta crece   E  causa  na  prome  instante,
            di 7 luna unda entre otro ta  manera mester ta.           segun sra. Van Duyl ta con-
            investigando e lama den nos                               taminacion  local  di  e  lama
            region. Un total di 100 cien-  E  rifnan  manera  conoci  ta   rond  di  e  islanan.  Coral  no
            tifico lo subi abordo pa haci  importante  pa  varios  moti-  ta crece mas y asina e rifnan
            diferente investigacion.     bonan:  pisca  ta  nace  y  biba   ta bay atras. Pero tambe nan
                                         den dje; nan ta esencial pa e   ta mira tin un otro desaroyo
            Uno  importante  ta  investi-  sistema ecologico y nan ta un   negativo,  esta  e  crecemento
            gando  (atrobe)  e  rifnan  di  proteccion di nos costanan. E   di  e  bacteria  Cyano.  Nan  ta
            coral di Caribense Hulandes.  ultimo a bira mas importante   mustra  manera  matnan  di
            Manera  conoci  nan  ta  den  cu  e  cambio  di  clima  cau-  alga pero nan ta un bacteria.
                                                                      E cientificonan a mira nan pa

                             Prepara Aruba pa ta miho prepara contra un calamidad



                                                                      postnan  medico  en  caso  cu  por ta un manera cu por deal  tualidad asina, el a reacciona
                                                                      cierto calamidad pasa na Aru-  cu cualkier fluho di persona  bisando cu ‘prepara ta un pa-
                                                                      ba. E postnan medico aki lo ta  di  pais  bisiña  Venezuela  cu  labra  grandi’.  Pero  sr.  Geer-
                                                                      situa na cierto areanan strate-  lo por presenta. Sr. Geerman  man ta haya cu generalmente
                                                                      gico rond di isla den un situa-  a  reacciona  bisando  cu  en  paisnan  grandi  ta  migra  bay
                                                                      cion di calamidad en caso cu  principio esaki no ta e topico  paisnan  grandi  den  situa-
                                                                      hospital  no  por  maneha  e  di e presentacion, pero si cu  cionnan  dificil.  El  a  subraya
                                                                      fluho  di  persona  regular.  E  ‘naturalmente Aruba ta trah-  cu nos tin cierto limite. Pues
                                                                      postnan  medico  aki  lo  sos-  ando  riba  plannan  mirando  cu  cualkier  plan  cu  wordo
                                                                      tene  un  parti  di  persona  cu  nos cercania na costa di Pun-  traha  mester  tene  cuenta  pa
                                                                      por wordo herida en caso cu  to  Fijo.  En  caso  cu  haya  un  esaki  no  stroba  e  cuido  cu
                                                                      un calamidad surgi na Aruba  fluho di persona pa por yuda  mester wordo ofreci na per-
                                                                      pa  asina  hospital  por  atende  nan’.                   sona  local.  Esaki  segun  sr.
                                                                      cu e personanan cu situacion                              Geerman ta un reto.
                                                                      mas grave.                   Si  sr.  Geerman  ta  haya  cu  Continuacion riba Pagina 11
                                                                                                   Aruba ta prepara pa un even-
                                                                      Sr. Geerman no a divulga cua
                                                                      edificionan  a  wordo  destina
                                                                      pa  postnan  medico  en  caso
                                                                      di  calamidad,  pero  si  cu  tin
                                                                      ‘diferente’ edificio cu a wor-
            ORANJESTAD-  Depar-          pa Aruba ta miho prepara     do  destina  pa  esaki.  En  caso
            tamento di Salud Publico  pa  cualkier  eventualidad.     di un horcan por ehempel e
            (DVG) ayera atardi a tene  Nos  a  puntra  tambe  si      sitionan  aki  lo  wordo  anun-
            un presentacion riba e im-   Aruba ta prepara pa Ven-     cia  si  nan  a  logra  sobrevivi
            portancia di structura bon  ezuela.                       un calamidad di gran escala,
            e  maneho  di  calamidad                                  segun e.
            pa  asina  tur  partnernan  Ronald Geerman, lider di cri-
            den  cadena  di  cuido  por  sis  y  coordinado  di  crisis  na   Relevancia situacion Ven-
            ehecuta  un  trabou  mas  DVG  tene  un  presentacion     ezuela
            eficaz.  Despues  di  mira  ayera  atardi  pa  un  grupo  di   Nos  a  puntra  sr.  Geerman
            situacion di calamidad na  coleganan den sector medico    di DVG tambe si e reorgani-
            Sint  Maarten  DVG  kier  cu lo  ta  trahando den cierto   sacion y structuracion aki lo
   1   2   3   4   5   6   7   8