Page 2 - HOH
P. 2

10 LOCAL                                                       AWEMainta                                            Dialuna, 25 Augustus 2025




       Duda pa Vacuna y su Implicacionnan pa Salud Publico





       PA hopi tempo, vacunanan tabata un di e hermentnan di mas
       poderoso den medicina moderno. Nan a caba cu ‘smallpox’, casi
       elimina polio, y a preveni un cantidad incontabel di morto causa
       pa malesanan  manera sarampi, difteria y griep. Sin embargo,
       apesar di un consenso cientifico abrumador, duda pa vacuna a

       bira un di e menasanan principal pa salud publico global.


       Organisacion Mundial di Salud (WHO) a inclui duda pa vacuna

       den  e  top dies  menasanan  pa salud  rond mundo.  No  ta trata
       simplemente di un escogencia individual, sino di un riesgo colec-
       tivo.  Vacunacion  ta  depende  di  inmunidad  colectivo:  ora  sufi-
       ciente hende ta  vacuna, malesanan no por  plama facilmente,
       protegiendo hasta esnan cu no por vacuna pa motibonan medico.

       Pero ora un parti significante di e poblacion ta nenga di vacuna,
       e escudo protector ey ta basha abou.



       Brotenan recien ta duna evidencia inkietante. Na Merca y partinan
       di Europa, sarampi—un malesa cu un tempo a ser declara elim-
       ina—a bolbe aparece debi na e caida den e porcentahe di vacu-
       nacion. Den comunidadnan unda malinformacion ta plama mas
       lihe cu echo, malesanan cu pa hopi tempo tabata considera venci

       ta haciendo un regreso. E pandemia di COVID-19 a revela ainda
       mas kico ta na wega: vacunacion no tabata solamente un asunto
       di salud personal, sino un piesa clave pa stabilidad economico,            bringa batayanan bieu di nobo contra malesanan cu un tempo

       reapertura social y recuperacion global.                                   tabata bou di control.


       Dicon, anto, hende ta duda? E motibonan ta compleho. Algun no              Pues, kico por ser haci? Solucionnan mester bay mas leu cu punta
       ta confia gobiernonan of companianan farmaceutico, y ta mira               dede of descarta esnan sceptico como ignorante. Comunicacion
       campañanan di vacunacion  como  algo politico  of impulsa pa               ta importante. Autornan di salud publico mester atende cu

       ganashi. Otronan tin miedo di efectonan secundario, un miedo               miedonan cu transparencia, reconoce erornan historico, y dialoga
       amplifica pa malinformacion viral online. Creencianan cultural y           cu comunidadnan en bes di duna nan sermon. Campañanan di
       religioso tambe ta hunga un rol, mescos cu abusonan historico              educacion mester enfoca no solamente riba hecho, sino tambe

       den medicina cu a laga un herencia di desconfiansa atras den               riba empatia—scuchando  preocupacionnan  y  combatiendo
       cierto comunidadnan.                                                       malinformacion cu claridad y pasenshi.


       Pero un cos mester ta cla: opinionnan basa riba supuesto “estu-            Igualmente importante, plataformanan di red social mester asumi
       dionan den sombra”—investigacion marginal cu e comunidad                   mas responsabilidad. E algoritmonan cu ta amplifica malinforma-

       medico no ta reconoce—ta costa bida.  Si abo personalmente                 cion por tin consecuencia mortal. Regulacion y supervision proac-
       scoge  pa  no  vacuna,  e  decision  ey  por  ta  bo  asunto.  Pero  e     tivo no ta opcional mas; nan ta necesario pa siguridad publico.
       momento cu bo cuminsa convence otronan pa nenga di vacuna, y               Finalmente, duda pa vacuna ta forsa nos pa confronta un prob-

       nan negacion ta hiba na malesa of morto, e peso moral ta cambia            lema  social  mas  profundo:  confiansa.  Vacuna  no  ta  djis  un
       drasticamente. Na ki punto plama malinformacion cu ta hiba na              prueba di ciencia, sino un prueba di solidaridad. Nan ta exigi pa
       morto cu por a ser preveni ta bira mas cu negligencia? Na ki               nos reconoce cu nos salud ta mara na esun di nos prohimo, y cu
       punto e ta yega cerca di responsabilidad moral—si no legal—pa              libertad individual no por bin a costo di sobrevivencia colectivo.
       asesinato?



       E implicacionnan pa salud publico ta bay mas leu  cu brote di
       malesa. Duda  pa  vacuna  ta  kibra  confiansa  den  institucionnan                                                               CLICK AKI

       medico, ta mina decadanan di progreso den educacion di salud,
       y ta desvia recurso for di innovacion pa control di daño. En bes di
       dirigi fondo pa avansa tratamento, gobiernonan ta ser forsa pa
   1   2   3   4   5   6   7