Page 11 - bon-dia-aruba-20200425
P. 11
A11
opinion Diasabra 25 aPriL 2020
Arthur Giel:
Piscadonan ta bolbe pidi gobierno pa cambia leynan
cu ta perhudica piscado
Piscadonan victima di stigmatisacion constante- responsable tin un laso cu lama y e ta trata lama cu ho di naturalesa, pesca y recursonan marino. Pis-
mente respet. E sa cu e tin di cuida su recurso. Mayoria di cado no ta contra pa yuda proteha nada pero
piscado local ta gara pa come y bende algo cu famia no por ta asina tampoco cu cada biaha ta e
ORANJESTAD - Piscadonan den e ultimo 30 y amigo pa un poco zakgeld extra. No lubida cu piscado ta esun cu ta mal mira y cu ta piscado
añanan ta esunnan cu mas a keda perhudica piscamento tin hopi gasto. Material ta carisimo. Sin ta esun ta esun perhudica cu tin di sacrifica
cu un racha di leynan cu ta perhudica neta- conta riesgonan halto y castigo di clima riba lama. y perde derecho. Cambia e ley y haciele drechi.
mente piscado. Hasta por bisa cu parce cu e Niun piscado ta haciele pa bira miyonario. Pisca- Piscamento ta esencial! Ban papia di con pa haciele
causanan ambiental y of turismo ta haci e pis- mento ta den nan sanger. miho involucrando piscadonan y teniendo cuenta
cadonan luci como e malvado. E stigmatisa- no unicamente cu naturalesa pero cu e hende cu
cion aki cu ta tumando luga door di e supues- Na 2014 sin consulta. Sin envolvi niun hende sin ta central, den e caso aki, e piscadonan. Piscadonan
to conscientisacion pa salba especie marino consulta cu piscado, ata gobierno ta declara diripi- por juist yuda. Piscado ta riba lama y por ta e prome
constantemente ta haci e trabou di piscado ente cu Spaans Lagoen pasa pa parke Arikok na wowo y alarma pa cosnan riba lama. Bringando y
mustra e "malo" sin tene cuenta cu e humilde 2014 como area di naturalesa protegi. Otro tratado perhudicando piscado ta trahando hustamente
piscado. E no ta asina y no mester ta asina. Un di añanan 70. Proteha algo no ta e problema, contra e propio intencionnan di tratado of inten-
piscado ta cuminda e ta busca, su pan di cada pero yega prohibi sin envolvi piscado ta con- cionnan di proteccion. Bin bij, cambi'e ley!
dia. tra e propio tratadonan. Ey diripiente tambe
ata borchi cu no por pisca ey mas (riba e brug por Actualmente paso cos a sali den publicidad, ta core
Ban wak algun ehempel di ley cu ta perhudica pis- ehempel). No ta conscientisa, no ta trece maneho, bisa den prensa cu ta bin cu cambio (atrobe). Pis-
cado. E ley di harpun of prohibicion di tira pisca. djis patsboem kita of prohibi cos. Ta inaceptabel! cadonan no ta kere palabra mas. Ta desde 2001, tur
Un ley bou di proteccion di naturalesa (natuur- Ta cua piscado lo kier traha cu autoridad mas? Ta minister a cuminsa yen di briyo y boca grandi pero
beschermingsverordening) pero cu ta resulta den cual piscado lo por confia cualkier persona cu ta despues a lubida riba e plegaria di piscado. Mester
un prohibicion extremo y cu no ta duna espacio pa papia di protege naturalesa mas? Atrobe ta piscado tuma decision y duna opdracht pa cambia e LB-
maneha ni e recurso ni piscamento. Con e ley a ki ta e boeman! HAM pa trece cambio na fabor di piscadonan. Punt
a bin den otro ta cuminsa den añanan 70 of 80 caba uit. No laga e proposicion pa cambio keda drumi,
ora turismo a cuminsa haya poder (economico), Colmo di los colmo ta na 2017 ta bin cu lista di dunele prioridad.
a cataloga harpun como arma, despues a cuminsa especie cu kier proteha. E rumor tabata circula ber-
cu prohibi harpun cierto distancia, despues a bin dad hopi tempo pero ora tabata puntra rond niun Por ultimo, por a lesa un "maneho temporario"
cu un lista di pisca di rif cu no mag tira. Pero... al instancia tabata sa algo. Niun a bin padilanti. No ta unda ta pidi "tur piscado" bay registra na LVV, hasta
parecer di e trahado di ley, esakinan no tabata por envolvi ni scucha of consulta cu piscado. Un lista electronico. Pues ta mustra cu ta un y tur por regis-
a ser enforsa of no tabata perhudica e piscado su- cu pa loke ta trata especienan marino tabata hopi tra. Tanto pa pisca como tira harpun. Esaki ta fout.
ficiente. Na 2001, despues di eleccion y den un pober traha. Yen di fout! E ley aki ta kita of prohibi No por core haci cos y crea un free for all aworaki.
periodo di cambio di un gobernacion pa otro, a (algun) tribon, lobster y gutu y varios otro especie Tuma Harpun un rato. E cambio di ley mester tin
pasa un Landsbesluit houdende algemene maatre- cu piscadonan tin di deal cune. E problema mayor condicion mara na dje, pa por e.o. sigura cu esun
gelen (LBHAM) mey anochi cu niun hende a tuma di e ley aki ta, cu e no ta duna espacio pa piscado cu experiencia y cu ta haciele pa come y ta serio,
nota di dje. Den esaki sin envolvi piscado ni otro yuda si e piscado kier. E ta un prohibicion extremo mester bin na remarca p'e. Si core habriele sin mas
hende, a kita e derecho di pisca di piscadonan cu unda unabes e piscado gara e pisca caba, e ta kib- aworaki, pushi y cacho por core bay experimenta y
tabata haci uso di e metodo aki. Tabata apenas lunas rando e ley y por ehempel no ta duna espacio pa pone nan mes bida y bida di otro na peliger. Ta un
despues diripiente sin cualkier campaña di consci- ni catch and release. Piscamento of recursonan di peliger tambe ora tira malo, herida pisca of pisca
entisacion, ora kustwacht a cuminsa kita harpun di pesca mester keda maneha. Tin ley cu ta apto pa mal tira. Por bin cu condicion pa unda por haci esta
piscado inocente, cu e asunto a bin na claridad. haci hustamente esey, pero e trahado di ley ta faya y por ehempel cu cerca di costa ta cu rosea so por bay.
no ta scoge pa duna e espacio ey pero ta PROHIBI Por pone condicion pa tempada, especie y mucho
Claro cu piscado a protesta. A colecta firma y a TOTALMENTE atrobe. Atrobe e piscado ta keda mas. Mester laga e asunto di bay mas hundo pa es-
protesta. A apela na tur politico. Tur gobierno des- perhudica. Atrobe ta e piscado ta e boeman den tur nan cu sa y tin experiencia haci esaki, specialmente
de e tempo ey, inrespecto di signatura, a grita na esaki. Un ley extremo y contra loke tin den e mes esunnan cu kier usa tanki. Duikmento tin e peli-
bos halto cu lo cambiele (specialmente ora ta den un tratadonan. ger di " the bends" cune y mester tene bon cuenta
oposicion) y, a purba pero, a lo largo (specialmente cu esaki. Mester guia esaki bon pa asina sigura cu
ora ta den gobierno) a lubida riba e cambio di ley Na 2018 gobierno a opta pa agrega acerca tambe, semper tin hende cu experiencia presente. E regis-
aki. Piscadonan semper a protesta y pidi pa cambia apesar di protesta y peticion di cautela di parti di tramento aworaki manera tin na LVV ta un ehem-
e ley aki. Tabata tin tur sorto di coleccion di firma, piscado, Parke Marino. Atrobe prohibiendo of lim- pel di un forma cu no tin control. No tin distin-
protesta y carta cu proposicion. Pero nada concreto itando piscado. Aki a manipula sesion di involucra cion den esun recreacional contra esun cu tin di
a keda logra. Dicon? Paso tin interes aheno den piscado unda ta purba na "handpick" ken ta ser in- haciele pa necesidad. Cu mester permiso pa pisca
esaki? Historia sa ripiti no? vita y hasta kico por bisa. A keda di bolbe pa mas na baranca no a cay den bon tera cerca niun hende.
consulta pero te awe, nada di nada. Varios area ta Atrobe e ta kitando derecho sin mas di hende. E ley
Cada ley cu a bin acerca bou di e ordenansa di wordo poni atrobe bou "proteccion", piscado ta lesa di calamidad mes ta permiti piscamento awor di-
naturalesa aki ta kitando mas derecho di piscado. prohibicion y tin masha hopi inclaridad di henter ripiente LVV kemen cu pa tira liña na baranca mes-
A kita of prohibi: turtuga y calco. Piscadonan a e asunto. Pero ken ta esun cu ta keda perhudica? E ter registra. Ta ken ta evalua anto ken ta e piscado di
coopera. Y kisas esey juist esey ta nan fout? Paso- piscado atrobe! recreo for di esun cu ta pisca pa necesidad y a base
bra enbes di siña scucha y traha cu piscadonan, a di kico? Ta parce mas bien cu un biaha mas kier kita
bira peor. A bin cu proyecto di protege tribon di Tur esakinan ta leynan cu ta bou di proteccion di un derecho for di piscado of ta pa cobra belasting
Hulanda. Masha bunita pero ken a keda boe-man? naturalesa esta e Natuurbeschermingsverordening. denter di poco tambe?
E piscado local. Door di campaña internacional pa Un ley anticua, cu mester wordo revisa, modernisa
"stima" tribon, sin tene cuenta cu e situacion local, y drecha pa bin bij cu conceptonan nobo di mane-
awor piscado local ta wordo ataca formalmente y
vilmente ora e gara un tribon. Tribon ta den peliger
di extincion door di paisnan grandi unda ta mata
miles di tribon. Tribon ta den peliger di extincion
door di paisnan grandi y rico unda ta come miyo-
nes di tribon riba menu. E pober piscado local ta pa
necesidad of tin ora pa su mala suerte ta pega un na
liña ora e horta hopi pisca for di su liña. No ta tur
tribon ta den peliger di extincion tampoco pero e
pober piscado local awor, ora e gara uno, cualkier
tipo, ...ta mescos cu ta e a caba cu mundo! Esaki no
ta bon! E stigmatisacion di piscado aki, mester caba!
Piscado no ta e enemigo di naturalesa. Piscado local

