Page 4 - HOH
P. 4

Diasabra, 22 Maart 2025                                        AWEMainta                                                  LOCAL             3




                                                            E cicatriznan scondi:

                 Comprondiendo abuso







       fisico, emocional y sexual












       ABUSO di mucha ta un realidad cu ta kibra curason cu ta afecta un
       cantidad sin fin di mucha rond mundo, incluyendo aki na Aruba. E
       ta un topico cu hopi hende ta haya incomodo pa discuti, pero keda
       keto solamente ta permiti e problema crece. Sea ta abuso fisico,

       emocional  of  sexual,  e  cicatriznan  laga  atras  por  dura  un  bida
       largo. Como un comunidad, nos mester siña reconoce e señalnan
       y lanta para pa proteha nos muchanan. Comprondiendo e dife-

       rencia entre e tiponan di abuso aki por yuda nos keda alerta y
       ofrece apoyo n’esnan cu tin mas mester di dje.


       Abuso fisico hopi biaha t’e forma di daño mas visibel, lagando
       atras golpi-, corta- of otro lesionnan.  E ta pasa ora un mucha

       ta wordo herida intencionalmente pa medio di accionnan manera             uacion  di incomodidad of  miedo  na  serio.  Demasiado biaha,
       dalmento, scopmento of hasta kimamento. Tristesamente, algun              muchanan no sa con pa expresa loke ta pasando cu nan, special-
       mucha ta bay te na extremo grandi pa sconde nan dolor, bistiendo          mente ora e abusado ta un hende cu nan ta confia. Nos mester

       manga largo den tempo cayente of inventando excuusnan tocante             scucha cu compasion y responde cu apoyo incondicional.
       con nan a wordo herida. Nan por mustra miedo ora di bay cas
       of mustra señalnan di agresion ora nan wordo acerca. Ta crucial           Proteha nos muchanan ta nifica keda alerta y ta proactivo. Nos
       pa pone atencion na cambionan repentino den comportacion of               tur tin un rol den esaki, sea ta como mayornan, bisiñanan, educa-
       lesionnan sin splicacion, ya cu nan por ta gritonan pa yudansa.           dornan of amigonan. Si bo ta sospecha cu un mucha ta wordo

       Nunca  nos  mester ignora e señalnan  di alerta aki—papia  por            abusa, no duda pa raporta esaki na autoridadnan local manera
       salba un bida.                                                            Polis of Departamento di Asunto Social. Tin biaha, simplemente
                                                                                 ta un adulto confiabel cu ta scucha por haci tur diferencia. Hunto,

       Abuso emocional ta mas sutil pero mesun dañino. E por tuma e              nos por kibra e ciclo di silencio y duna nos muchanan e ambi-
       forma di critica constante, humiyacion, isolacion of menasanan.           ente sigur y amoroso cu nan merece. Laga nos no warda te ora ta
       Muchanan cu ta experencia abuso emocional hopi biaha ta desa-             demasiado laat—laga nos actua awor pa proteha e futuro di nos
       roya autoestima abou, ta lucha cu ansiedad  of ta bira retira y           comunidad.
       demasiado ansioso pa complace. Contrario na abuso fisico, no

       tin  heridanan  visibel,  haciendo’e  mas  dificil  pa  detecta.  Como
       espacionan sigur pa muchanan expresa nan sentimentonan sin  Detencion alarga pa
       mayor-, maestro- y miembronan di comunidad, nos mester crea



       miedo di huicio. Un simpel acto di bondad of un combersacion
       suave por haci un mundo di diferencia pa un mucha cu ta sinti sin          sospechoso di zeden
       balor of neglisha.


       Kisas  e  forma  di  abuso  mas  horibel  ta  abuso  sexual,  unda  un    HUES a dicidi ayera, riba peticion di Fiscal di Husticia, pa

       mucha ta wordo explota of viola na maneranan cu ningun hende              duna ordo pa detencion (gevangenhouding) di e sospechoso
       mester experencia. E señalnan hopi biaha tin di haber cu compor-          S.R.K. pa un termino di 90 dia, den cuadro di un investig-
       tameno—problema pa cana of sinta, miedo di cierto hende of un             acion di delitonan sexual. Prome cu e periodo aki termina,

       conocemento inusual di topiconan sexual. Tin biaha, muchanan              e  sospechoso  mester  wordo presenta (pro-forma) dilanti
       por  regresa na comportacion anterior, manera muha cama, of               Corte den Prome Instancia.
       desaroya problema pa come. Ta crucial pa tuma cualkier insin-             E investigacion ta continua.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9