Page 20 - HOH1
P. 20
a7
salud Diamars 1 aPriL 2025
Hulanda: Mita di scolnan ta enfrenta resistencia for di mayornan tocante
educacion sexual
(NLTimes)—Casi mita di di cierto lesnan of ta mantene gun ahuste den respuesta pa
scolnan primario na Hu- nan yiunan na cas durante e resistencia. Aproximada-
landa (46%) a encontra re- lesnan tocante educacion mente un kwart di lidernan di
sistencia for di mayornan sexual. Un par lider di scol a scol a tene combersacionnan
den e ultimo aña pa loke ta indica cu mayornan a manda cu mayornan.
provee educacion sexual un mucha na un otro scol pa
na scol, segun un estudio via di e lesnan. Docentenan E estudio tambe a reporta cu
pa e centro di conocemen- y miembronan di directiva 96% di scolnan ta paga tino
to Rutgers y DUO Onder- tambe a ricibi menasa den al- na relacionnan y educacion
wijsonderzoek & Advies. gun situacion. sexual, un aumento chikito
Den 2022, e resistencia na for di e 92% den 2022. Mas
e tipo lesnan informante Segun e lidernan, e moti- cu tercer (36%) di scolnan ta
asina ainda tabata na 19%. bonan principal pa resistencia participando den Week van de
ta miedo, background cultur- Lentekriebels e aña aki. Den
E investigadornan a entrevis- al, creencia religioso, cober- 2022, esaki tabata ainda 43%.
ta 436 di e aproximadamente tura den media, y un pensa- Durante e siman aki, studi-
7.000 lidernan di scol na Hu- mento cu nan yiu ta demasia- antenan di scolnan primario
landa net prome cu Week awe. Mas di un tercer (37%) ultimo añanan. Esaki ta en- do jong pa sa di e cosnan aki. ta ricibi lesnan riba relacion,
van de Lentekriebels, cual di lidernan di scol a bisa cu e volvi mayornan puntrando Den mas di mita di casonan sexualidad y resilencia.
ta cuminsa pa e di 20 biaha resistencia a aumenta den e pa mantene muchanan fuera (55%), e scol no a haci nin-
Sobreviviente di stroke ta papia atrobe cu ayudo di un implante di
computer den celebro
(AP)—Cientificonan a Esaki ta traha similarmente bira disponible pa pashent- a bisa.
desaroya un aparato cu cu sistemanan existente pa nan dentro di un decada, el
por traduci pensamenton- transcribi reunionnan of
an tocante papiamento yamadanan telefonico den
den palabranan papia den tempo real, segun Anuman-
tempo real. Aunke e ta un chipalli, di e University of
experimento ainda, nan California, Berkeley.
ta spera cu e interface di
celebro pa computer por E implante mes ta sinta riba
yuda duna bos na esnan cu e centro di papiamento di
no por papia. celebro pa asina e por tende,
y e señalnan ta ser traduci
Un estudio nobo a describi den piesanan di papia cu ta
testing di e aparato riba un crea sentencia. “E no ta ward-
hende muher di 47 aña cu ando pa e sentencia caba,”
quadriplegia ken no por a Amumanchipalli a bisa. “E ta
papia pa 18 aña despues di procesando manera e ta pas-
haya un stroke. Dokternan a ando.”
implanta esaki den su celebro
durante operacion como par- Esaki ta “un avance basta Descodificando papiamento
ti di un prueba clinico. grandi den nos tereno,” se- cu rapidamente tin e poten-
gun Jonathan Brumberg di cial pa keda al tante cu e ve-
E ta “converti su intento pa e Speech and Applied Neu- locidad rapido di papiamento
papia den sentencianan,” science Lab na University of natural, segun Brumberg. E
segun Gopala Anumanchi- Kansas, ken no tabata parti uso di muestranan di bos, el
palli, un co-autor di e estudio di e estudio. Un equipo na a agrega, “lo ta un avance sig-
publica ayera den e journal California e graba e actividad nificante den e naturalidad di
Nature Neuroscience. Otro celebral di e dama usando papiamento.”
interfacenan di celebro pa electrodonan mientras e ta
computer, of BCI, pa papia- bisa sentencianan den su Aunke e trabao a ser funda
mento tipicamente tin un re- celebro. E cientificonan a usa parcialmente pa e Instituto
traso entre pensamentonan y un sintetizador cu nan a con- Nacional di Salud, Anuman-
sentencianan y verbalisacion strui usando su bos prome chipalli a bisa cu e no a ser
computarisa. Retrasonan asi- cu su atake pa asina crea un afecta pa e recortenan recien
na ta stroba e flow natural di stem cu e lo por a usa. Nan a riba investigacion. Mester
combersacion, posiblemente train un modelo di inteligen- mas investigacion prome cu
resultando den mal comuni- cia artificial (AI) cu ta traduci por implementa e tecnolo-
cacion y frustracion, investi- actividadnan neural den uni- gia den uso amplio, pero cu
gadornan a bisa. dadnan di zonido. “inversionnan sosteni,” e por