Page 11 - BNDIA ARUBA
P. 11
opinion A11
Diaranson 3 Januari 2018
Igmar Reyes:
‘E prijs di desigualdad’ (parti 1)
Ultimamente, si tin un Causante exacto di desigual- riba mercado liber pa frena impuesto riba salario ta mas por completo na 2019 pa (su-
topico economico cu su dad ta un materia compleho, desigualdad por preveni rike- halto y ta e impuesto cu mas puestamente) asina keda fis-
fundeshi ta wordo sacudi, pero e por ta relata na tipo di sa yega den man di un grupo ta contribui na caha di estado. cal atractivo como pais y atrae
ta e topico riba desigual- trabou, tipo di estudio, her- minoria. Pa frena desigual- Segun ‘Follow the Money’ inversionista stranhero. Otro
dad. Pa largo tempo teo- encia, acceso na educacion, dad, Piketty ta recomenda pa cual ta un plataforma profe- argumento uza pa gobernan-
rianan y modelonan eco- tipo di economia, tecnologia, bini cu un impuesto univer- sional di periodistanan cu ta tenan ta cu e ahustacion aki
nomico riba reparticion tipo di mercado, tipo di es- sal riba capital priva di 0,5%, haci investigacion profundo lo crea mas empleo y lo duna
di entrada y rikesa tabata tado di bienestar cu siguridad percurando asina tambe cu riba topiconan financiero- oportunidad pa inverti. Pero
sali for di punto di bista cu social (manera pensioen gen- rikesa no lo keda core di un economico, di 2001 pa 2013 den nos mundo di capitalis-
capitalismo ta bon pa tur eral y subsidio), integridad di pais pa otro mirando cu pais- e contribucion di negoshi mo y globalisacion, crea balor
hende, desigualdad ta bon gobierno, sistema di impues- nan ta competi cu otro ofreci- na caha di gobierno a baha pa un mercado a wordo sep-
pa crecemento economico to y globalisacion. endo regimen fiscal mas fab- cu 17.6 procentpunt y di ac- ara di crea empleo. Placa no
y desigualdad ta un refle- Na 1963 John F. Kennedy a orabel pa atrae companianan cionista (aandeelhouder) cu ta keda den un pais, pero in-
ho di merito. Sinembargo bisa den un speech cu “ora internacional. 2.3 procentpunt, sinembargo versionnan ta wordo haci ca-
e idea aki awendia ta wor- lama subi, tur boto lo flota”, Desigualdad na Hulanda contribucion di impuesto por minda e ganashi ta mas halto.
do reta. Den e relato aki lo indicando cu mehoracion di Reparticion via entrada na medio di salario a compensa Esaki ta hopi biaha den pais-
elabora riba esaki. economia general lo benefi- Hulanda ta basta stabiel y esaki y a aumenta cu 20.6 nan menos desaroya caminda
Un tiki desigualdad ta inevi- cia tur participante den eco- igual, danki na sistema di im- procentpunt, pues e belast- e gastonan ta hopi mas abou,
tabel den cualkier economia nomia, pero na 2014 e econo- puesto y siguridad social (so- ingdruk a move di negoshi y pues e ahustacion fiscal no
cu ta basa riba mercado, pero mista Thomas Piketty den ciale zekerheidsstelsel). Pero accionista pa e clase trahador. necesariamente lo crea hopi
desigualdad excesivo tin un su estudio amplio a mustra den cuadro di rikesa, Hulan- Segun Piketty, Hulanda ta un mas empleo na Hulanda.
impacto severo riba un socie- lo contrario, esta cu ta yate da ta den top den Europa pa di e regimen politico cu ob- Hasta si inversion keda den
dad. Crecemento di desigual- luhoso so a wordo lanta. Cu ta paisnan mas desigual. Se- hetivamente ta faborece capi- un pais desaroya, esey no ki-
dad y falta di oportunidad otro palabra: ta un grupito so gun Centraal Bureau voor de tal priva. Pues consciente- ermen cu inversion ta relata
por stagna economia, reduci a beneficia ora economia a Statistiek (CBS) di Hulanda, mente decisionnan politico na crea mas empleo, sino mas
productividad, polarisa un crece. Rikesa n’e top den co- na 2015, 10% di esunnan mas ta aporta na mas concentra- bien den automatisacion dis-
comunidad politicamente, munidad semper a keda den rico, tabata posee mas di 60% cion di rikesa p’e clase elite. eña pa reemplasa empleo cu
corumpi politiconan y per- man di un grupo minoria y a di tur capital financiero (cual No ta kita afo cu Hulanda tin por ehempel inteligencia ar-
hudica balornan fundamental wordo acumula y canalisa pa ta un suma di €726 biyon), un estado di bienestar (ver- tificial y ‘robots’. Gobierno
manera meritocracia caminda paraisonan fiscal manera Hu- siendo 60% di esunnan mas zorgingsstaat) fuerte caminda Hulandes lo perde €1.4 biyon
cu status den comunidad ta landa, Suissa y Bermuda. pober tabata posee ni 1%. E esunnan mas debil den co- na entrada cu e ahustacion
wordo determina door di E perdedonan relativo no ta 10% di esunnan mas pober munidad ta haya ayudo fi- aki. E pregunta ta surgi: ken
prestacion, motivacion y ca- esunnan cu menos entrada na Hulanda tabatin hunto un nanciero por medio di subsi- realmente ta beneficia di tur
pacidadnan. Tambe reduc- sino tur hende cu no ta un debe di €65 biyon. dio, “uitkering”, “toeslagen”, esaki?
cion di entrada y nivel di capitalista. Cada un discrep- Remarcabel ta cu na Hu- “arbeidskorting”, etc. Continuacion parti 2 edicion di
bida como consecuencia di ancia entre pober y rico no landa impuesto riba capital Na Hulanda e impuesto riba mañan.
desigualdad hopi biaha ta bay ta solamente relata na fayo- ta relativamente abou, siendo dividendo ta 15% y e gabinete
acompaña cu multipel mani- nan den mercado liber, sino Hulandes lo bay elimina esaki
festacion den bida di ciudada- pa falta di hereda placa ini-
nonan manera exclusion di cialmente, pa falta di cono-
bon educacion y otro prob- cemento financiero of pa
lemanan social. Den e relato falta di spaar pa inverti. E top-
aki lo focus riba kico a y ta economista Joseph Stiglitz ta
wordo haci pa frena desigual- constata cu niun data ta sos-
dad. tene e idealismo di “Ameri-
Dicon mester bringa can Dream”, esta libertad ta
desigualdad? Pa cuminsa, ta inclui oportunidad igual, exi-
evidente cu paisnan cu me- to, prosperidad y mobilidad
nos desigualdad, conoce un social. No ta desconoci cu ta
crecemento economico mas hopi a logra exito for di un
halto y duradero. Esaki In- convenio fragil, pero e Amer-
ternational Monetary Fund ican dream no ta e norma.
(IMF) a mustra den su rap- Na 2014 Thomas Piketty a
port titula: “Reparticion, causa furor cu su buki titula:
Desigualdad y Crecemento”. “Capital den Siglo 21”. Se-
Reparticion por wordo midi gun Piketty, capital mester
por medio di entrada (inko- crece (return on investment)
men) y rikesa (vermogen). den mesun rapidez cu crece-
Bou entrada ta compronde mento economico di un pais.
entre otro salario, pensioen, Reparti prosperidad den nos
subsidio, entrada procedente sistema di capitalismo no
di huur propiedad, entrada ta pasa automaticamente,
via dividendo di compania, maneho gubernamental ta
interes gana di uno su cuenta crucial pa logra esaki. No tin
di spaar y deposito. forsa natural pushando con-
Bou rikesa ta compronde tra concentracion di rikesa
entre otro cuenta di spaar p’e clase elite. Solamente un
na banco, capital inverti den Tercer Guera Mundial (cual
compania, stock exchange of no ta deseabel pero historia
bono di gobierno, doño di ta siña nos cu desigualdad a
propiedad / real estate y/of baha substancialmente rond
simplemente posee cosnan Gueranan Mundial), of un
valioso. intervencion di gobierno

