Page 17 - 31March23
P. 17

DIABIERNA 31 MAART 2023                                           DIARIO                                                        PAGINA 17
  Salud Mental: kico esey kiermen?                                                              Aruba su ‘Green



                              el a conta cu el a bay un fi-  nia, depresion, ansiedad,   Hydrogen Valley’ lo bira
                              esta y a dal basta ‘drinks’.  angustia. Abuso relacional
                              El a subi su auto y ora el a  contra un hende muhe cu    proximo pilar economico
                              pensa cu e ta casi yegando  ta spera baby, por causa cu
                              su cas, algo a crusa su di-  e yiu ta nace prematuro.
                              lanti y el a dal den algo. El     Muchanan cu a
                              a sigui core te yega su cas.  presencia  violencia rela-

                              E tabata asina burachi cu  cional di  chikito, tambe
                              e no a baha for di su auto.  ta core e risico di actua
                              Polis a hay’e drumi den su  agresivo y cu complica-
                              auto y  a hib’e warda. Pa  cion mental manera au-
                              su  mañan Polis  a cont’e  tismo y bipolaridad  y cu
         Ultimo tempo nos     kico  a pasa. E  no por a  riesgo di comete suicidio.
  ta tende varios hende pa-   kere. Nan a kita su rijbe-  Varios mucha tin e prob-
  pia di salud mental. Vari-  wijs y el a pasa basta luna  lema  di pishi nan cama,
  os hende a puntra mi kico   cera. Den prizon e no por  y ora nan crece nan tin e
  salud mental ta  precies.   a drumi.                   problema di ‘bully’  otro
  Ki ora e salud mental ta           E    ‘spirito’  di  mucha, di gaña y prob-
  bon y ki ora ta papia di un   e difunto a cuminsa  lema di  cera  amistad cu
  salud  mental  ineficiente;   ‘persigui’e’. E kier a  dal  otro mucha. Estudio haci
  ki ora e mente su salud no   un par di drinks pa e lubi-  ta mustra cu  mayoria di
  ta bon y kico ta causa cu e   da pero den prizon ningun  teenagers cu  ta scoge  e
  mente no ta traha bon?      hende ta sirbi  bo  drinks.  caminda di  delincuencia,
  A peticion di un grupo di   Un compañe di prizon  ta uza droga y  por bira
  hende,  specialmente stu-   a yud’e cu droga cu ta-    adicto, ta ‘drop out’di scol
  diante y  ex  studiante, lo   bata yud’e drumi. Pero  y lo bira un abusado.
  mi trata di splica e topico   despues di algun luna, ni       Na e momento aki
  aki di un manera simpel y   esey tabata yud’e. Tur cos  tin  4 hoben menor di 20
  comprendibel, aunke mi      a cuminsa complica.        aña na KIA, cu ya caba a
  no ta un psicologo y me-           Ora el a sali su  yega di mata un hende.
  nos psikiatra.              bida a bira pio: el a perde       E ultimo 3 añanan
         Nos ta referi na un   trabou, cas y famia. El a  nos a mira cu ya no ta brin-
  mente saludabel ora nos     bin cerca mi y como mi no  ga cu mokete, ni cu cuchiu
  por pensa, actua  y com-    ta experto den soluciona e  sino cu revolver. Den e ul-
  porta  nos mes normal.      casonan aki, mi a  yama  timo 10 añanan  Aruba a
  Pero tambe ora emociona-    un specialista cu a yud’e  presencia varios asesinato
  lmente, psicologicamente,   sali for di e trauma aki. El  tanto di hende muhe como
  socialmente, nos ta actua   a bay biba afo, a cambia  di mucha chikito y na un
  normal y nos por tuma de-   su bida por completo y a  manera cruel.
  cision na un manera nor-    busca refugio den bida            Den  e investiga-
  mal y comprendibel.         spiritual.                 cion recien tocante violen-
         Un  mente normal     Mi  a conta e storia aki  cia contra hende muhe na
  y saludabel ta fundamen-    manera un ehempel. El a  Aruba, nos por lesa reco-     ORANJESTAD        (AAN):       Hidrogeno blauw: Esaki
  tal pa nos por pensa, stu-  pasa di berdad. Ni alcohol  mendacion di profesional   Hidrogeno ta e energia di  tambe bo ta obtene di fos-
  dia,  comprende, traha,     ni droga ta yuda bo. Cam-  riba e tereno aki. Nan ta   futuro, clave  den decar-   ilnan combustibel pero cu
  relaciona cu otro  ser  hu-  bio di bida, arepenti y ayu-  recomenda mayornan pa   bonisacion. Pa e futuro di  tecnicanan  capas di cap-
  mano y trata otro normal    do spiritual si lo yuda bo.  no duna nan yiunan cos    e generacionnan cu ta si-   tura y almacena e emision-
  y di un manera agradabel,   Na Aruba, un isla chikito,  material, sino  atencion,
  produci sea door di traha   alcohol, droga y pobresa  cariño, haci cos  hunto,     gui nos,  awe nos  mester  nan CO . E version blauw
                                                                                                                         2
  un trabou of door di crea   spiritual ta causando situ-  compaña nan yiunan den    tuma  e pasonan pa sigura  ta menos contaminante cu
  algo artistico por ehempel   acion tristo.             nan deporte. Eseynan        cu nan por tin un pais y un  e version shinishi.
  pinta  un cuadro of haak           Violencia relacio-  ta keda recuerdonan pa      mundo limpi. Ta nos deber     Hidrogene berde: Esaki
  un paña di mesa.            nal y  domestic tambe ta  henter nan bida. Un  spe-    pa minimalisa te yega na e  ta e clase di hidrogeno cu
         Con nos ta  ripara   causando  situacion tristo  cialista ta recomenda go-  punto di eliminacion total  ta logra obtene sin gen-
  ora un persona su mente     na  Aruba. Unda cu tin  bierno pa haci un estudio      di HFO  (Heavy Fuel Oil)  era emision un  hidrog-
  no ta traha bon? Un  di     maltrato entre pareha,  dicon tin tanto incest y
  e señalnan ta ansiedad,     tambe tin maltrato contra  violacion riba nos isla.    cu ta contaminador mas  eno sostenibel.  Esaki ta
  stress, cuminsa grita di    e yiunan. Mundialmente            Si nos cuminsa       grandi di nos medio ambi-   e combustibel cu lo yuda
  golpi sin motibo, of zun-   y  cientificamente  ta  ser  ataca violencia domestico   ente.                      mundo alcansa  e meta di
  dra sin motibo, papia den   reconoci cu mucha cu a  mas tanto posibel, nos lo         Humanidad tin hopi tem-  decarbonisacion total di
  bo mes, bira agresivo  di   presencia violencia entre  mira con rehabilitacion di   po usando hidrogeno como  nos planeta y den e lucha
  golpi, cuminsa agredi bo    su mayornan, tambe ta ser  droga y castigo di prizon   materia  prima den indus-   contra cambio climatico.
  mes of otro hende, bira     maltrata y tambe lo mal-   lo disminui.  Y  con sa-    tria kimico y como com-        Hidrogeno berde  ta  e
  ‘loco’ di un momento  pa    trata su  yiunan. Nos  ta  lud  mental, specialmente
  otro.                       yama esaki ‘e circulo vi-  cerca nos  hobennan, lo     bustible.  Pero pa motibo  combustibel di futuro. E ta
         Kico ta produci un   cioso’.                    aumenta. Si  bo  tin prob-  cu no por extrae hidrogeno  un forma di energia asina
  comportacion abnormal?             Negligencia tam-    lema mental, busca ayudo    directamente  for di natu-  dinamico cu lo por aplica
  E contesta ta por ehempel   be ta ser catalogisa como  cerca un profesional man-   ralesa den su estado mas  den tur e sectornan cu
  stress, insomnio = no por   maltrato. Abuso  prena-    era trahado social,dokter,   puro, mester fabric’e.  Y  awendia ta depende di fo-
  drumi. Ora bo  drumi bo     tal contra hende muhe ta  psicologo y psychiater,      precisamente e metodo con  sil ‘heavy fuel oil’.
  mente ta sosega. Trauma.    causa hopi daño: aborto  tratamento contra rabia
  Mi ta duna un ehempel di    di e baby,  weso  kibra di  den bo curpa. Y no lubida   ta extrae e hidrogeno ta de-     Esaki ta e meta final unda
  trauma.  Un conoci a bin    e foetus. Babynan cu den  di busca ayudo spiritual.    termina si e ta un combus-  cu Minister Glenbert Croes
  busca conseho cerca  mi,    bariga di nan mama a ser  Stima bo mes y stima bo      tible limpi y sostenibel.   kier yega cu Aruba Hydro-
  pasobra e tabata sinti cu e   exponi na hopi stress, tin e  prohimo y lo bo contra cu      Tur e tiponan di hidrog-  gen  Valley. Su vision ta
  ta birando loco. Tanto asi-  riesgo di desaroya distur-  felicidad.                eno: Esaki ta tur tipo di  pa logra un  Aruba cu un
  na cu el a cuminsa pensa    bio mental den nan crece-  Mr.dr. Alida  Rasmijn-      hidrogeno cu ta existi.  medio ambiente limpi  sin
  di mata su mes.             mento, manera psizofre-    Marval                      Bo tin hidrogeno blauw,  ningun clase di contamina-
         Mi a lag’e papia y
                                                                                     hidrogeno berde.            cion.
   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22