Page 3 - BNDIA ARUBA
P. 3

A3
                                                                                                           LOCAL Diaranson 9 augustus 2017

                  SPD: “No por descarta e parti di remedi pa cuido mental”





                                                                                remedi             biaha ta nenga di tuma e re-  pa despues busca un otro re-
                                                                      Sr.  Lopez  ta  conta  nos  cu  e  medi pa e pashent. Sr. Lopez:  curso pe pafo di esaki y mas
                                                                      tipo  di  medicina  cu  nan  ta-  “Hopi  biaha  bo  no  ta  haya  economico.
                                                                      bata uza den pasado tabata tin  e  mesun  cooperacion  di  e
                                                                      efectonan riba termino largo.  famia  cu  e  propuestanan  cu  Sr. Lopez ta splica cu aworaki
                                                                      P’esey e departamento ta in-  abo ta presenta na nan. Ber-  Colombia  ta  un  recurso  cu
                                                                      forma cu nan ta purba awor-  dad hopi biaha e ta keda difi-  ta sali hopi mas barata pa in-
                                                                      aki  di  mantene  e  dosis  hopi  cil, aceptacion ta keda un di  terna e pashentnan aki. “Den
                                                                      mas abao compara cu un dies  e desafionan di mas grandi cu  un banda bo ta pensa si e ta
                                                                      aña of mas atras. “Nos taba-  nos tin. Cu tanto e famia of  humano pa manda un hende
                                                                      ta  uza  dosis  di  por  ehempel  persona no ta acepta cu e ta  afo.  Paso  bo  ta  separa  esaki
                                                                      1000mg pa luna anto aworaki  malo y mester di cierto trata-  completamente  for  di  su
                                                                      ta  purba  mantene  entre  300  mento.” E ta sigui bisa: “Tin  famia y sistema pa pone den
                                                                      cu  500mg  maximo.  Tabata  caso  cu  ni  unda  nos  manda  un idioma y cultura comple-
                                                                      tin  personanan  den  pasado  e pashent nos no por yud’e.  tamente otro. Mi sa cu tin ca-
                                                                      cu  lo  haya  2000mg  pasobra  Nos  no  por  yuda  tur  hende  sonan cu ta hopi mas compli-
                                                                      no tabata tin niun medio mas  nunca anto tin caso unda un  ca y hopi biaha famianan kier
                                                                      pa  bo  por  tene  e  hendenan  persona  mester  wordo  in-  un solucion mesora, anto nos
                                                                      aki  trankil  na  cas.  Mientras  terna den un clinica specialisa  no  tin  esaki.  Pero  cada  caso
                                                                      aworaki  bo  ta  uza  hopi  bi-  pa e persona ey. Te ainda un  nos  ta  purba  di  haci  e  mas
                                                                      aha mas e parti di psicologia  hospital pa psikiatrico no tin  miho cu nos por.” Sr. Lopez
            ORANJESTAD - Hefe na  E pashentnan cronico ta wor-        unda  ta  guia  e  famia  tambe,  na Aruba.               ta  conclui  cu  por  ta  di  500
            Sociaal Psychiatrische Di-   do trata na nan mesun cas. Sr.
            enst  (SPD)  Rafael  Lopez  Lopez  ta  elabora:  “Den  nos
            ta conta nos cu 180 di nan  caso den psikiatria nos tin cu
            pashent ta sufri di psicosis  uza  tanto  e  parti  di  psicolo-
            cronico.  E  departamento  gia como e parti di medicina.
            ta enfatisa cu por limita e  Unabes  cu  bo  ta  uza  e  me-
            uzo pero no por laga afo e  dicina  bo  ta  compronde  cu
            parti di remedi ora ta trata  e ta un parti cu bo mester di
            cuido mental.                dje.” E psikiatra ta bisa nos cu
                                         bo por duna un persona psi-
            Manera cu Bon Dia a publica  cotico ki tipo di terapia riba e
            algun  siman  atras,  SPD  tin  parti di psicologia cu bo kier,
            330  pashent  cronico  registra  pero si e ta psicotico e ta bay
            cu  ta  sufri  di  salud  mental.  keda asina. “E unico manera
            Nan a laga sa cu den un aña  pa saca e persona di psicosis
            nan  por  haya  150  te  cu  250  of  stabilis’e  ta  pa  motibo  di
            pashent cu ta bin pa un trata-  dun’e remedi.” Den casonan
            mento  mas  cortico.  Prome  cronico, sr. Lopez ta bisa nos
            cu  nos  combersacion  cu  sr.  cu  mester  sigui  cu  medica-
            Lopez  di  SPD,  nos  a  sinta  mento  cronico  pasobra  na
            cu  psicologo  Dimitri  Halley  momento  cu  stop  cu  esaki,
            riba e tema di salud mental y  e persona ta haya un recaida
            segun  sr.  Halley,  demasiado  mental/emocional.   Cifran-
            medicamento  no  ta  yudan-  an di SPD ta indica cu 60%
            do pa resolve e problema. E  di  nan  clientenan  ta  sufri  di
            psicologo a menciona cu un  schizophrenia/psicosis croni-
            psikiatra  no  tin  suficiente  co  pa  probablemente  henter  cual  ta  yuda  baha  e  uzo  di  Paaz ta keda Paaz, e no ta un  caso cu nan tin den un aña,
                                                                      remedi  un  poco,”  segun  sr.  hospital psikiatrico.” E psiki-  bo ta alivia hopi di nan. Pero
                                                                      Lopez.  Aworaki  tin  reme-  atra ta bisa cu den tur tipo di  semper tin algun caso cu bo
                                                                      dinan mas nobo cual ta mas  enfermedad ta pasa cu caso-   no ta alcansa na alivia.
                                                                      caro  tambe  segun  SPD.  E  nan tin mester di cuido spe-
                                                                      remedinan nobo aki tin hopi  cialisa den exterior. Aña pasa
                                                                      menos  efectonan  secundario  SPD a hiba un pashent na ex-
                                                                      riba  termino  largo  segun  sr.  terior anto e aña aki a bolbe
                                                                      Lopez.                       hiba un otro. Nan ta hiba nan
                                                                                                   pa entre otro Colombia, Hu-
                                                                       30 aña bao medicamento      landa y ta purba limita e caso-
                                                                      Sr. Lopez ta conta nos cu nan  nan aki cu tin cu bay afo.
                                                                      tin algun pashent cu ta fun-
                                                                      ciona bon bao medicamento             Curatela
                                                                      pa 30 te cu 40 aña cu ta hasta  E  departamento  ta  haci  uzo
                                                                      keda  labora  na  nan  trabao.  tambe  awo  di  e  Centro  di
                                                                      “Mi tin hende cu for di dia cu  Motivacion na KIA.  E no ta
                                                                      mi a yega aki nan ta den psiki-  un  luga  psikiatrico  pero  pa
                                                                      atria. Nan a uza e mesun do-  falta di luga ta haci uzo di dje
            training pa trata cu problem-  nan bida. Den esaki, 80% di  sis di remedi y bin cu esaki te  pa  interna  un  hende  ora  ta
            anan psicologico, subrayando  e pashentnan cu psicosis cro-  aworaki. Nunca nan no kier a  necesario, segun sr. Lopez ta
            tambe cu falta atencion riba e  nico ta tipo ‘paranoica’. “Nos  cambia, aunke cu bo bisa nan  splica Bon Dia. Eynan e pa-
            parti  aki.  Pero  un  psicologo  no  por  bay  tuma  e  risico  di  cu e remedinan nobo ta mas  shent ta keda pa cinco siman.
            no ta educa pa traha cu reme-  laga 180 persona cu ta sufri di  miho  nan  a  keda  funciona  Pa bo bay bao e proceso aki
            di cual segun SPD ta un parti  paranoica  riba  caya.  E  unico  bon te na bira pensionado.”  di curatela bo tin cu bay via
            cu bo no por laga afo den e  manera  pa  bo  calma  esey  ta                           di  hues  cual  ta  un  proceso
            tipo di cuido aki.           pa via di e remedi. “          Cooperacion cu famia       hopi largo segun sr. Lopez. E
                                                                      SPD  ta  haya  hopi  caso  cu  pashent por keda interna bao
                  Psicosis cronico        Efectonan secundario di     famianan  desespera  cu  hopi  curatela  eynan  te  cu  un  aña
   1   2   3   4   5   6   7   8