Page 9 - AHATA
P. 9

A2   LOCAL
                  Diamars 18 Februari 2020
            Pa linguista Sidney Joubert resultado historico ta tristo

                         Aruba y Corsou a bin cu su propio  ortografia di Papiamento


                                                                                                   charla mas specificamente to-  ticipa  den  diferente  proceso
                                                                                                   cante e comision principal di  pa logra un ortografia di Pa-
                                                                                                   ortografia  di  Papiamento  di  piamento, awendia ta recon-
                                                                                                   Siglo XX. El a cuminsa for di  oce cu humildad cu e ta parti
                                                                                                   1918, ora cu Horacio Hoyer  di 'mea culpa,' y tambe parti
                                                                                                   a yega di skirbi Papiamento y  di tur e hendenan cu a bringa
                                                                                                   su manera di Skirbi'e. Tambe  tanto pa nan opinion. "Cu ta
                                                                                                   el a relata e diferente persona  esun, segun nan opinion, cu
                                                                                                   y comision, tanto di Corsou  ta baldo," el a bisa. E posicion
                                                                                                   pero  di  Aruba  tambe,  cu  a  aki ta conta tanto pa hende-
                                                                                                   yega di  contribui na diferente  nan  di  Corsou  y  di  Aruba
                                                                                                   epoca pa bin cu un ortografia  tambe.
                                                                                                   di Papiamento.
                                                                                                                                Haciendo  un  reflexion  di  e
                                                                                                   El a mustra  cu  diferente es-  trabou  haci  pa  e  diferente
                                                                                                   fuerso  a  wordo  haci  tempo  comision, e ta haya cu nunca
                                                                                                   di gobierno insular, pero nan  di parti di Corsou no a dicidi
                                                                                                   tabata comisionnan, caminda  di uni cu Aruba, pero tambe
                                                                                                   nan tabata tuma decisionnan  di parti di Aruba no a percura
                                                                                                   entre mayoria di hende yiu di  pa  yega  na  un  union.  "Kier-
                                                                                                   Corsou. Nan tabata defende  men  mi  no  a  papia  mentira
                                                                                                   hopi biaha nan punto di bista  ora  ma  bisa  cu  cada  grupo
                                                                                                   di un di nan. Pero tambe e as-  a  cera  su  mes  den  un  cashi.
                                                                                                   pecto politico a hunga un rol  Anto nan ta keda defende su
                                                                                                   y cu a bin resulta cu Aruba a  punto di bista," el a expresa.
                                                                                                   bin cu su propio ortografia y
                                                                                                   Corsou cu esun di dje.       Den  e  parti  aki,  Joubert  ta
                                                                                                                                haya  cu  e  empuhe  cu  tabata
                                                                                                   Joubert  a  menciona  cu  es-  existi  na  Aruba  pa  distancia
                                                                                                   fuersonan a wordo haci tam-  di  Corsou  a  pone  pa  politi-
                                                                                                   be  pa  standarisacion  di  Pa-  conan no por bin cu e tipo di
                                                                                                   piamento, y un di nan tin di  proposicion  aki.  Esaki  debi
                                                                                                   haci cu e Comision di Stan-  na e clima cu tabata existi, ya
            ORANJESTAD  -  Reci-         Bonaire  y  Corsou).  Actual-  con costoso esaki ta resulta pa  darisacion  di  Papiamento.  E  cu  Aruba  tabata  determina
            entemente     e   linguista  mente Corsou tin su ortogra-  nos paisnan. El a trece tambe  tabata un comision cu gobi-  pa distancia for di Corsou, y
            Sidney  Joubert  a  papia  fia y Bonaire ta sigui Corsou;  e  ehempel  reciente  di  buki  erno central a lanta cu tabatin  no  acepta  mas  influencia  di
            tocante  ortografia  di  Pa-  y Aruba tin esun di dje mes.   ‘E  cuentanan  di  Nanzi’  cu  persona di e tres islanan. Pero  Corsou den e bida di pueblo
            piamento  durante  un  ac-                                nan comision a presenta reci-  a  bin  resulta  cu  e  comision  Arubiano.
            tividad  cu  a  tuma  luga  E  ta  cualifica  e  situacion  aki  entemente. E ta un buki Pa-  aki  cu  tabatin  e  meta  di  bin
            na  Biblioteca  Nacional  como ‘tristo' y pa ilustra esaki  piamento - Spaño prome y e  cu  standarisacion  di  Papia-  Esaki a conduci cu dia 18 di
            Aruba  (BNA).  Den  su  el a menciona cu Mosaico ta  ultimo edicion ta Papiamento  mento a bira otro ehempel di  april 1975, gobierno central a
            disertacion el a laga atras  un metodo cu a wordo traha  - Ingles. Pero Aruba no tin un  e  resultado  historico  di  otro  dicidi pa cada isla opta su mes
            un  reflexion  riba  benefi-  na Corsou pa introduccion di  buki asina ey pa su hendenan.  comisionnan  den  pasado.  E  ki ortografia e ta uza. E ta un
            cionan  di  bin  cu  un  solo  Papiamento.  E  mesun  met-  El a bisa cu nan ta dispuesto  comision  tabatin  persona  di  punto cu dificilmente nos no
            ortografia entre otro pa e  odo  aki  a  wordo  adopta  na  pa coopera si Aruba ta desea  e tres islanan di habla Papia-  por  keda  discuti  awor  riba
            publicacion di bukinan pa  Aruba bou e nomber di Cris-    di tene e obra aki den su pro-  mento den dje. Nan tabata 15  dje.  Pero  segun  Joubert  su
            e tres islanan di habla Pa-  tal.  Nan  tin  e  mesun  met-  pio ortografia; pero ta algo cu  di Corsou, 10 di Aruba y 5 di  opinion, nos a keda cu e 're-
            piamento.                    odonan,  mientras cada isla ta  ta costa placa. "Pa Papiamento  Bonaire, caminda un bes mas  sultado tristo' cu ora a wordo
                                         respeta su propio ortografia.   nos ta traha. Nos no ta traha  Corsou a mustra su hegemo-  traduci por ehempel e obra di
            Joubert  a  bin  cu  e  reflexion                         pa nos mes!," el a bisa.                nia, ya cu nan tabatin mayoria  e Diario di Anne Frank, esaki
            di kico kiermen si nos taba-  E ta haya incomprendibel cu                              den dje.                     a wordo hacie na ortografia di
            tin  un  ortografia  na  Papia-  den dos pais nos tin dos dife-  Comisionnan                                        Papiamento  di  Corsou  y  na
            mento pa trece e bukinan aki  rente ortografia di Papiamen-  Joubert  di  Corsou  como  Reflexion                   Papiamento di Aruba.
            pa e tres islanan ABC (Aruba,  to pa e mesun bukinan uza, y  orador invita di BNA a hiba  Joubert kende a yega di par-
            Segun premier Wever-Croes

                                   Citgo su plan tabata di 'wind down' y bay di Aruba



            ORANJESTAD  -  "Di  nos  tabata  pa  reapertura,  se-     cia pa sigui opera.          No  ta  cuestion  -segun  e  lidad  pa  mantene  e  refineria
            banda nos a haci tur loke  gun premier Wever-Croes.                                    mandatario-  cu  nan  a  core  Citgo na Aruba. Pero ora cu
            tabata humanamente y in-                                  "Nan a bisa nos den nos cara,  cu  Citgo,  ya  cu  "nos  a  kere  nan  a  confronta  Citgo  cu  e
            humanamente  posibel  pa  E  ta  kere  cu  e  presencia  di  cu e unico cos cu Citgo a pidi  nan." Prome Minister Wever-  informacion  cu  nan  a  haya
            Citgo  por  a  sigui  opera."  Citgo  riba  nos  isla  tabata  e  tabata  un  licencia    pa  'wind  Croes a bisa cu el a bay OFAC  di OFAC, Citgo a admiti cu
            Asina    prome    minister  solucion mas lihe pa crea em-  down' pa cera," el a bisa. For  pa pidi como mandatario nan  nan plan no ta di reapertura
            di  Aruba,  Evelyn  Wever-   pleo. Sinembargo e relacion a  di e momento ey, e situacion  cooperacion cu Citgo pa nan  di  e  refineria.  "Nan  plan  ta
            Croes  a  contesta  un  pre-  cuminsa  deteriora  y  su  con-  di gobierno cu Citgo a cam-  sigui opera. El a bisa cu prac-  pa 'wind down.' Pa finalisa y
            gunta cu e matutino aki a  fiansa tambe, ora cu el a haci  bia. Nan a yega di confronta  ticamente  nan  a  ridiculisa  e  bay," el a bisa.
            hacie  riba  esfuerso  cu  su  como  gobierno  un  bishita  Citgo  cu  e  informacion  cu  instituto pidiendo Citgo algo,
            gobierno  a  haci  pa  man-  aña pasa pa Washigton, hunto  gobierno  a  haya  di  OFAC,  a base di e confiansa cu nan  Pues di e forma aki e ta reac-
            tene  presencia  di  Citgo  cu premier di Corsou. E ta-   y  Citgo  a  admiti  cu  berdad  tabatin cu e compania aki.   ciona  tambe  riba  algun  po-
            na Aruba. Pero Citgo mes  bata  alrededor  di  comienso  nan kier bay for di Aruba, el a                            nencia  di  e  miembronan  di
            –segun  e  mandatario-  ya  di mei, ora cu el a wordo in-  bisa. Awor e ta haya cu talbes  E no ta repenti di a bay bati  oposicion cu ta responsabilisa
            caba tabatin intencion pa  forma  dor  di OFAC  (Office  como gobierno nan a kere y  e porta di OFAC, ya cu e ta  gabinete Wever-Croes di no a
            bandona  su  proyecto  na  of Foreign Assets Control) cu  warda mucho hopi riba Cit-   kere  cu  como  gobierno  nan  haci  nada  pa  mantene  Citgo
            Aruba.  Pues  nan  plan  no  Citgo nunca a pidi un licen-  go.                         mester  busca  tur  posibi-  na Aruba.
   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14