Page 5 - bon-dia-aruba-20200324
P. 5
a5
entrevista/colofon Diamars 24 maart 2020
Psicologo Robert Leal:
‘Stop violencia den situacion actual’
ORANJESTAD –Comu-
nidad ta pasando den
momentonan dificil pa
motibo di e pandemia di
coronavirus. Tin hende
cu a keda sin trabou y
muchanan no ta bayendo
scol pa motibo cu a cera.
Esey ta pone cu famia ta
keda mas tempo hunto na
cas, cu ta pone situacion
tenso.
Psicologo Robert Leal ta
duna conseho na comunidad
pa famia cu ta pasando den
e situacion aki. E ta duna di
conoce cu no ta un secreto cu
pa hopi aña den mundo no a
conoce un situacion manera
esun cu nos ta bibando ac-
tualmente, ‘pero esaki ta re-
alidad y tin cu cuida y yuda
otro’.
Conseho di Leal ta cu mes-
ter tin e pasenshi presente.
Sinembargo, pa motibo cu
mayoria di persona no a de-
saroya of tuma tempo pa pa-
senshi, ‘e ta algo cu no ta bay
lihe manera nos kier’. E ta
comparti cu segun registro
di Institucion Social di Psi-
cologo, violencia den famia a sushi of el a comporta un A puntra Leal tambe kico pa
aumenta. manera cu bo no gusta, esey haci den e parti cu ainda hen- Segun Leal a bisa cu esey ta
“Actualmente locual ta pas- no ta nifica cu e ta malo y tin de cu ta den cas no tin mucho locual ta mas importante: cu
ando ta cu famia no ta cus- cu ta cla pa zundra of dal e creatividad, of nan ta custuma e violencia den famia tin cu
tuma di ta tanto tempo cu mucha. Pero ta bon pa hala di ta pafo y awo mester keda stop. E unico cu nan ta pidi
otro, antes tabata weekend so, rosea profundo y conta te cu paden. Ta den fase cu tin un ta pa famia keda uni, sinta
pasobra tur hende ta traha of shete”, Leal ta conseha. presion grandi ki conseho e ta banda di otro, wak television
atende scol.” duna den parti pa hende por hunto, haci deporte den nan
Di e forma ey ta duna tempo anda cu otro. cas; si algo malo of negativo
Nan a tuma nota cu tur esaki pa e persona ta mas trankil, pasa nan por stop di zeur of
a pone cu awo tin mas pleita- pa motibo cu si actua di un E ta contesta cu den famia zundra.
mento na cas, pasobra ta un forma impulsivo lo bay sigui por haci diferente cos pa en-
obligacion di ta hunto na cas. kibra. E ta duna di conoce cu tretene nan mes, sea wega Esey ta un peticion cu e hun-
“E pleitamento a bira mas e situacion cu mundo ta pas- di mesa, bira creativo den to cu tur profesional den area
grandi, tin mas insulto, tin ando actualmente no ta bay haci co’i hunga pa asina ta pidi. A ripara cu na Bo-
mas kibramento entre otro. caba di biaha. E ta un periodo cada miembro den e famia neiro y Corsou violencia den
Nos ta haya mas violencia, cu mester cuminsa train di e por hunga hunto, weganan famia tambe a aumenta. Lo
yiunan cu ta kibra, violen- temponan awo, mirando cu manera domino, lesa algo unico cu ta pidi ta pa union y
cia entre hende muhe conta ta pidiendo hende pa keda manera buki. “No tur hen- pasenshi ‘pero pa stop e vio-
hende homber y vice versa. cas. de gusta lesa y no mester ta lencia’.
Violencia verbal y cu fre- un buki” pero por lesa otro
cuencia mas halto.” Sinembargo toch ainda e cosnan cu nan por haya mas Leal lo ta compartiendo
situacion cu tin, hende por agradabel. mensahe pa brinda calma na
Leal ta bisa cu nan no tin sali bay supermarket, of bot- persona cu por tin mester di
desaroyo di e pasenshi y cu ica, persona cu no ta duna Tambe ta menciona awendia yudansa riba e pagina di Face-
nan no lo logra den 2 pa 3 atencion mucho ainda. Pero hende ta haci uso di cable, book ‘Robert Leal PHD con-
dia locual mester tin tempo awo tin ‘toque de queda’ anto Netlfix, pa probecha pa keda sultant’, unda lo pone video
pa logra. Segun e ta splica cu no sa te ki dia esey lo keda of ocupa pa bo mente. Por haci pa persona por tin informa-
mester tin e herment necesa- con e situacion lo evalua y ki otro actividad manera haci cion y comunicacion cu otro.
rio pa cada biaha cu por, hala otro medida lo wordo tuma. closet limpi, cuminsa saca for
rosea, ‘cada biaha corda hala di cas paña of material cu no Pa hende por cuminsa com-
rosea’. Leal ta splica cu si hende no ta usa. pronde y tuma tempo. E lo
ta contesta efectivo cu e ordo duna tecnica pa calma per-
Den cualkier situacion cu aki, y yega cu mester cera “Awo cu tin e tempo, por sona cu mester. Nan lo haci
confronta cune, e ta bisa haci paden, ta mas ora pa dia cu probecha di haci tur e activi- esey tur e dianan siguiente.
e mesun ehercicio, sea ta cu famia lo ta hunto, e lo por bira dad nan aki. Wega di famia, “Tip pa comunidad pa asina
celular, of cana rond. Leal ta un situacion mas fastioso. Pa Netflix, comparti pa asina e tur hende biba den union pa
bisa cu tin cu mantene e cur- e motibo e ta keda enfatisa cu famia no bira toxico cu otro. combati e situacion aki. Keda
pa cu oxigeno pa asina e cel e training di pasenshi mester Tampoco ta recomendabel pa na cas y ta mas creativo posi-
mantene e oxigeno den mus- tin den cas. Sea e pasenshi cu cera bo mes den un camber bel. Nos ta obliga pa hacie y
culo y relaha. yiu, pareha cu ken cu ta den pa wak celular henter e dia. E mester cumpli.”
cas ‘hala rosea, conta te shete importante ta cu violencia di
“Si den caso cu bo yiu a haci y despues contesta’. famia tin cu stop”, el a bisa.