Page 5 - bon-dia-aruba-20200324
P. 5

a5
                                                                     entrevista/colofon Diamars 24 maart 2020
                                         Psicologo Robert Leal:

                                                               ‘Stop violencia den situacion actual’


                                         ORANJESTAD  –Comu-
                                         nidad  ta  pasando  den
                                         momentonan  dificil  pa
                                         motibo  di  e  pandemia  di
                                         coronavirus.  Tin  hende
                                         cu  a  keda  sin  trabou  y
                                         muchanan no ta bayendo
                                         scol pa motibo cu a cera.
                                         Esey  ta  pone  cu  famia  ta
                                         keda mas tempo hunto na
                                         cas,  cu  ta  pone  situacion
                                         tenso.

                                         Psicologo  Robert  Leal  ta
                                         duna conseho na comunidad
                                         pa  famia  cu  ta  pasando  den
                                         e situacion aki. E ta duna di
                                         conoce cu no ta un secreto cu
                                         pa hopi aña den mundo no a
                                         conoce  un  situacion  manera
                                         esun  cu  nos  ta  bibando  ac-
                                         tualmente,  ‘pero  esaki  ta  re-
                                         alidad y tin cu cuida y yuda
                                         otro’.

                                         Conseho  di  Leal  ta  cu  mes-
                                         ter  tin  e  pasenshi  presente.
                                         Sinembargo,  pa  motibo  cu
                                         mayoria di persona no a de-
                                         saroya of tuma tempo pa pa-
                                         senshi, ‘e ta algo cu no ta bay
                                         lihe  manera  nos  kier’.    E  ta
                                         comparti  cu  segun  registro
                                         di  Institucion  Social  di  Psi-
                                         cologo, violencia den famia a  sushi  of  el  a  comporta  un  A puntra Leal tambe kico pa
                                         aumenta.                     manera cu bo no gusta, esey  haci den e parti cu ainda hen-  Segun Leal a bisa cu esey ta
                                           “Actualmente  locual  ta  pas-  no ta nifica cu e ta malo y tin  de cu ta den cas no tin mucho  locual ta mas importante: cu
                                         ando  ta  cu  famia  no  ta  cus-  cu  ta  cla  pa  zundra  of  dal  e  creatividad, of nan ta custuma  e  violencia  den  famia  tin  cu
                                         tuma  di  ta  tanto  tempo  cu  mucha.  Pero  ta  bon  pa  hala  di ta pafo y awo mester keda  stop. E unico cu nan ta pidi
                                         otro, antes tabata weekend so,  rosea profundo y conta te cu  paden. Ta den fase cu tin un  ta  pa  famia  keda  uni,  sinta
                                         pasobra tur hende ta traha of  shete”, Leal ta conseha.    presion grandi ki conseho e ta  banda di otro, wak television
                                         atende scol.”                                             duna den parti pa hende por  hunto, haci deporte den nan
                                                                      Di e forma ey ta duna tempo  anda cu otro.                cas; si algo malo of negativo
                                         Nan a tuma nota cu tur esaki  pa  e  persona  ta  mas  trankil,                        pasa nan por stop di zeur of
                                         a pone cu awo tin mas pleita-  pa  motibo  cu  si  actua  di  un  E  ta  contesta  cu  den  famia  zundra.
                                         mento na cas, pasobra ta un  forma impulsivo lo bay sigui  por haci diferente cos pa en-
                                         obligacion di ta hunto na cas.  kibra. E ta duna di conoce cu  tretene  nan  mes,  sea  wega  Esey ta un peticion cu e hun-
                                         “E  pleitamento  a  bira  mas  e situacion cu mundo ta pas-  di  mesa,  bira  creativo  den  to cu tur profesional den area
                                         grandi,  tin  mas  insulto,  tin  ando  actualmente  no  ta  bay  haci  co’i  hunga  pa  asina  ta  pidi.  A  ripara  cu  na  Bo-
                                         mas  kibramento  entre  otro.  caba di biaha. E ta un periodo  cada  miembro  den  e  famia  neiro y Corsou violencia den
                                         Nos  ta  haya  mas  violencia,  cu mester cuminsa train di e  por  hunga  hunto,  weganan  famia  tambe  a  aumenta.  Lo
                                         yiunan  cu  ta  kibra,  violen-  temponan  awo,  mirando  cu  manera  domino,  lesa  algo  unico cu ta pidi ta pa union y
                                         cia  entre  hende  muhe  conta  ta  pidiendo  hende  pa  keda  manera  buki.  “No  tur  hen-  pasenshi ‘pero pa stop e vio-
                                         hende  homber  y  vice  versa.  cas.                      de gusta lesa y no mester ta  lencia’.
                                         Violencia  verbal  y  cu  fre-                            un  buki”  pero  por  lesa  otro
                                         cuencia mas halto.”          Sinembargo  toch  ainda  e  cosnan cu nan por haya mas  Leal  lo  ta  compartiendo
                                                                      situacion  cu  tin,  hende  por  agradabel.               mensahe pa brinda calma na
                                         Leal  ta  bisa  cu  nan  no  tin  sali bay supermarket, of bot-                        persona cu por tin mester di
                                         desaroyo  di  e  pasenshi  y  cu  ica,  persona  cu  no  ta  duna  Tambe ta menciona awendia  yudansa riba e pagina di Face-
                                         nan  no  lo  logra  den  2  pa  3  atencion  mucho  ainda.  Pero  hende  ta  haci  uso  di  cable,  book ‘Robert Leal PHD con-
                                         dia  locual  mester  tin  tempo  awo tin ‘toque de queda’ anto  Netlfix, pa probecha pa keda  sultant’,  unda  lo  pone  video
                                         pa logra. Segun e ta splica cu  no sa te ki dia esey lo keda of  ocupa pa bo mente. Por haci  pa  persona  por  tin  informa-
                                         mester tin e herment necesa-  con e situacion lo evalua y ki  otro  actividad  manera  haci  cion y comunicacion cu otro.
                                         rio pa cada biaha cu por, hala  otro medida lo wordo tuma.   closet limpi, cuminsa saca for
                                         rosea, ‘cada biaha corda hala                             di cas paña of material cu no  Pa hende por cuminsa com-
                                         rosea’.                      Leal ta splica cu si hende no  ta usa.                    pronde  y  tuma  tempo.  E  lo
                                                                      ta contesta efectivo cu e ordo                            duna  tecnica  pa  calma  per-
                                         Den  cualkier  situacion  cu  aki,  y  yega  cu  mester  cera  “Awo  cu  tin  e  tempo,  por  sona cu mester. Nan lo haci
                                         confronta cune, e ta bisa haci  paden,  ta  mas  ora  pa  dia  cu  probecha di haci tur e activi-  esey  tur  e  dianan  siguiente.
                                         e mesun ehercicio, sea ta cu  famia lo ta hunto, e lo por bira  dad  nan  aki.  Wega  di  famia,  “Tip  pa  comunidad  pa  asina
                                         celular, of cana rond. Leal ta  un situacion mas fastioso. Pa  Netflix,  comparti  pa  asina  e  tur hende biba den union pa
                                         bisa cu tin cu mantene e cur-  e motibo e ta keda enfatisa cu  famia no bira toxico cu otro.  combati e situacion aki. Keda
                                         pa cu oxigeno pa asina e cel  e training di pasenshi mester  Tampoco ta recomendabel pa  na cas y ta mas creativo posi-
                                         mantene e oxigeno den mus-   tin den cas. Sea e pasenshi cu  cera bo mes den un camber  bel. Nos ta obliga pa hacie y
                                         culo y relaha.               yiu, pareha cu ken cu ta den  pa wak celular henter e dia. E  mester cumpli.”
                                                                      cas ‘hala rosea, conta te shete  importante ta cu violencia di
                                         “Si den caso cu bo yiu a haci  y despues contesta’.       famia tin cu stop”, el a bisa.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10