Page 10 - SAMSUNTOG-AKTÜEL 9.SAYI

UMAY

Türk mitolojisi ve diğer Asya kavimleri tarafından kabul gören Alkarısı; uzun boylu, güçlü, saçları dağınık, yaşlı ve çirkin
Umay, doğum ve bereketin simgesi kutsal varlıktır. Dişi olarak olarak tasvir edilir. Samanlıklarda, ahırlarda ve karanlık
tasvir edilmiştir. Çoğu zaman üç boynuzu, yerlere kadar uzanan yerlerde gezer. Kısrak ata biner, bindiği atın saçlarını
gümüş rengi saçları, beyaz elbisesi, kanatları ve yanında bir kuğu örer.Alkarısı; kısrak atlara, lohusa kadınlara ve yeni doğmuş
veya atla betimlenir. Aynı zamanda kuş kılığına bürünebilir. Hüma bebeklere musallat olur. İnanışa göre onların ciğerleriyle
kuşunun Umay’ı temsil ettiğine inanılır. beslenir. Halk arasında “Al Basması” olarak bilinen lohusa
hummasına sebep olur. Alkarısı’nın metallerden ve erkek
Umay; ummak, dilemek, korkutmak kökünden gelir. Moğolca’da objelerinden korktuğuna inanılır.
rahim demektir. Kaşgarlı Mahmut Divân-ı Lügati't-Türk'te plasenta
olarak bahsetmiştir. Türkçede devlet kuşu demektir. Başa devlet Eğer Alkarısı lohusanın yanına geldiğinde yakalanabilirse
kuşu konması tabiri buradan gelir. Bu yüzden başa kuş konması yakasına iğne takılır. Evin hizmetçisi olur, kimseye zarar
ve pislemesi uğurlu sayılır. Umay, hayat ağacının sahibidir. veremez. İğne çıkarılırsa kaçar gider. Alkarısı’nın yakalandığı
Gökyüzünde yaşar, bazen yeryüzüne indiği söylenir. Bütün yere ocak, yakalayana ise ocakçı adı verilir. Yeni doğum
insanları koruyan tanrıçadır. Yeryüzüne ışık ve bereket dağıtır. yapmış kadınlar bu evi ziyaret eder, kendilerine al
Hakanların hakimiyetini korur, onlara kut verir. Devletlerine basmaması için evin ocağından kül alırlar.
bolluk, bereket bahşeder. Lohusa kadınlara al basmasın diye çeşitli ritüeller uygulanır.
Lohusa; 40 gün evde yalnız bırakılmaz, yastığının altına
Umay Ana, doğacak çocukları belirler. Çocuğu olmayanlar ona bıçak, makas gibi materyaller konulur. Gece odasının ışığı
kurban adarlar. Gebeleri, lohusaları, bebekleri ve yavru hayvanları açık bırakılır, yatak başucuna erkek ceketi asılır. Lohusa ve
koruduğuna inanılır. Doğumda gebeye yardımcı olur. 3 gün bebeğin başına kırmızı kurdele bağlanır. Kırmızı kurdelenin
boyunca lohusa ve bebek ile birliktedir. Yanlarından ayrılır ve onları koruduğuna inanılır, Alkarısı onlara yaklaşamaz
uzun süre dönmezse bebek hasta olur. Bebeğin uykusunda
gülümsemesi Umay’ı gördüğüne işarettir. Doğum ve ölüm kutsaldır. Öyle ki, bu gibi tinsel varlıklar

daha da kutsallaştırır. Doğuma yardım eden, anneyi ve
Umay, bazı kavimlerde ölüm meleği olarak kabul görür. İsmi ise bebeğini koruyan ruhsal varlık Umay, gerçekte ebeleri temsil
Kara Umay’dır. Çocukları öldürdüğüne inanılır. Günümüzde bazı etmektedir.
yörelerde çocukları korkutmak için kullanılan “Umay gelecek, sizi Ebe, sadece doğum eylemini yöneten değildir. Doğum öncesi
götürecek” tümcesi buradan gelmektedir. ve sonrası dönemde mucizevi bir sürece yakından tanıklık
Kara Umay’ın bir diğer tasviri Alkarısı’dır. Lilith olarak da bilinir. eden, kadının her açıdan gebelik sürecine adapte olmasında
Efsaneye göre Lilith, Adem’in ilk karısı olacaktır. Fakat Adem’le ve korkularını yenmesinde yardımcı olan, ona destek veren,
aynı anda yaratıldıkları için onun karısı olmayı reddetmiş ve rehberlik eden her zaman danışabileceği kişi konumdadır.
sonucunda lanetlenmiştir. Alkız, Albıs, Albastı olarak da Ebelik, kutsal meslekler arasında yer almaktadır. En küçük
isimlendirilir. Cadı, cin, şeytan, dev olarak tasavvur edilir. Kökeni birim olan aileden başlayarak, toplumun her kesimi
Şamanizm’e kadar dayanır. açısından büyük önem taşımaktadır. Ebelik mesleğinin
hakkını vererek yapılması, sağlıklı bir anne, sağlıklı bir
bebek ve sağlıklı bir toplum demektir. Ne mutlu işini içtenlikle
yapanlara…

5 Mayıs Dünya Ebeler Günü Kutlu Olsun!