Page 268 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม
P. 268
200
ก็จะมีความคิด จะมีความคิดอย่างนั้นอย่างนี้ มีเวทนา อาจจะคิดในแง่ดี คิดในเรื่องดี ๆ ในสภาวธรรม หรือปริศนาธรรมก็ตาม ก็คือความคิดอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้น แล้วเราจะทาอย่างไร
เมอื่ มคี วามคดิ เกดิ ขนึ้ กต็ อ้ งกา หนดอยา่ งทบี่ อกแลว้ มคี วามคดิ เกดิ ขนึ้ กเ็ ขา้ ไปกา หนดรู้ วา่ เกดิ และ ดับอย่างไร เกิดดับในลักษณะอย่างไร นั่นคือสภาวธรรมที่จะเกิดสลับกันมา เราจะเห็นว่า จากที่เราเคยรู้ ลมหายใจ เปลี่ยนมาเป็นเวทนา เดี๋ยวก็เปลี่ยนเป็นความคิด เดี๋ยวก็เปลี่ยนเป็นอาการเต้นของหัวใจ สลับ กันไปในแต่ละบัลลังก์ หรือแม้แต่ในบัลลังก์เดียวกันเอง แม้แต่ในบัลลังก์เดียวกัน ขณะที่เรานั่งในบัลลังก์ หนงึ่ มคี รงั้ หนงึ่ นนี่ ะ กไ็ มใ่ ชจ่ ะมแี ตอ่ าการของลมหายใจอยา่ งเดยี ว อาจจะมคี วามคดิ เขา้ มา มเี วทนาเกดิ ขนึ้ อย่างที่บอกแล้วมีสภาวธรรมบางอย่างปรากฏเกิดขึ้นมา บางทีเรียกชื่อไม่ถูก แต่บอกอาการได้ก็มี เรียกชื่อ ไม่ถูกแต่ก็บอกถึงลักษณะของอาการได้ ว่าเขาเป็นอย่างไร แบบนี้ก็มี
เพราะฉะนั้นให้ใส่ใจ สังเกตให้ดี ตอนนี้ถ้ารู้สึกว่ามันดิ่งเกินไป มันเริ่มนิ่ง เริ่มดื่มด่ามากไป ก็ลอง ถอยออกมานิดหนึ่ง ถอยออกมาเป็นผู้ดู แล้วดูว่าพิจารณาว่า การเกิดดับอารมณ์ที่กาลังอยู่เฉพาะหน้าเรา เกิดดับอย่างไร ทีนี้ถ้าไม่เห็นอาการเกิดดับ แล้วก็มีแต่ความว่างความสงบอย่างเดียว จะทาอะไร จะทา อย่างไร ขอให้เอาสติเราเข้าไปในความสงบความว่างนั้น เข้าไปตรงกลางความว่างความสงบ ลึก ๆ ดูเข้าไป ให้นิ่งแล้วคอยสังเกตลึก ๆ ในความรู้สึกที่ว่างนี่นะ เขามีอาการอะไรปรากฏเกิดขึ้น มีอะไรปรากฏขึ้นมา นี่ แหละคือการพิจารณา การที่เราต้องใจเย็นตั้งใจสังเกตให้ดี จะต้องมีอย่างใดอย่างหนึ่งปรากฏเกิดขึ้นเป็น เรื่องธรรมดา เป็นเรื่องของสภาวะอย่างใดอย่างหนึ่งปรากฏเกิดขึ้น เพราะฉะนั้นเมื่อเป็นแบบนั้น เราก็จะมี ทางเดินต่อ ถ้ามีอาการเกิดดับแม้นิดหนึ่งขึ้นมา ก็มีสติมีเจตนาที่เข้าไปกาหนดรู้ ดูต่อไปว่าเขาเปลี่ยนแปลง ไปอย่างไร สภาวธรรมตรงนี้ เปลี่ยนแปลงไปอย่างไรต่อ ขอให้สังเกตให้ดี
อีกนิดหนึ่ง ถ้าเราแยกได้ว่า ระหว่างตัวจิตที่ทาหน้าที่รู้กับอาการ หรือตัววิญญาณรู้ตัวนี้กับอาการ ที่ปรากฏ อาการเกิดดับที่เราตามรู้ ไม่ว่าจะเป็นอาการเกิดดับของลมหายใจ ไม่ว่าจะเป็นอาการเกิดดับของ ความคิดลองสังเกตเข้าไปมีสตเิข้าไปกาหนดรู้อาการที่ปรากฏขึ้นมาแต่ละขณะว่าเขาดับอย่างไรเขามีการ เกิดและดับในลักษณะอย่างไร เกิดแล้วดับอย่างไร ถ้าใครรู้สึกว่าเริ่มมีเวทนาขึ้นมาบ้างแล้วบาง ๆ เวทนา แบบบาง ๆ เข้ามา มีสติเข้าไปกาหนดรู้เวทนานั้น เข้าไปเวทนาที่บาง ๆ พอเข้าไปรู้แล้วจากที่บาง ๆ เขา เปลี่ยนไปอย่างไร หายไปจางไป หรือว่าจากที่บาง ๆ แล้วเขาก็จะแรงขึ้นมา ปวดขึ้นมา มีน้าหนักมีความ แรงเกิดขึ้นจนสะดุ้ง อะไรแบบนี้เกิดขึ้นมา เราก็ตาม ก็ต้องมีสติตามกาหนดรู้ ดูต่อไป ขอให้ใส่ใจนะ ตั้งใจ ดี ๆ ทุก ๆ อาการที่เกิดขึ้น ทุก ๆ สภาวะ ทุก ๆ อาการที่ปรากฏขึ้นมาให้รับรู้ ตรงนั้นจะเป็นสภาวธรรม ทั้งสิ้น เพราะตอนนี้เราไม่ได้ทาอะไร เรากาลังทากรรมฐานอยู่ เราไม่ได้ขยับไม่ได้พูดไม่ได้คุย อาจจะไม่ได้ คิด หรืออาจจะคิดก็ตาม เราก็ต้องมีเจตนากาหนดรู้ พอใจที่จะกาหนดรู้อย่างต่อเนื่อง
อยา่ งทบี่ อกแลว้ วา่ สภาวธรรมทงั้ ๔ อยา่ งนี้ เขาจะวนกนั มา เพราะฉะนนั้ เขาจงึ เรยี กวา่ สตปิ ฏั ฐาน ๔ ไม่ได้มีแค่อารมณ์เดียวในบัลลังก์หนึ่ง อารมณ์ที่เป็นปัจจุบันเขาก็จะวนมา ๆ ตอนนั้นแหละ ขอให้เราใส่ใจ ตั้งใจดี ๆ เมื่อมีสภาวะเกิดขึ้นมาให้รู้ก็ต้องรู้ให้ชัด เพื่อพัฒนาสติสมาธิปัญญาของเรา เพื่อพัฒนาปัญญา
