Page 183 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การพิจารณาสภาวธรรม
P. 183
491
อื่นให้เลือกเข้าไปกาหนดรู้ ถึงแม้ทาจิตให้ว่างให้กว้างแล้ว เวทนาก็ยังแก่กล้า ยังดึงจิตไปรับรู้ถึงอาการของ เวทนานั้น เป็นระยะ ๆ อยู่ ไม่สามารถเลือกอารมณ์อื่นได้ ไม่สามารถเปลี่ยนอารมณ์ได้ ตรงนี้อย่างหนึ่ง
เมื่อเป็นแบบนี้ เวทนาที่ปรากฏเกิดขึ้นมานั้น เป็นอธิบดี เป็นอารมณ์ที่ชัดที่สุดสาหรับจิต เมื่อเป็น แบบนี้ อารมณ์เวทนานั้นจึงเป็นอารมณ์ปัจจุบัน เป็นอารมณ์ที่สาคัญ เพราะฉะนั้น โยคีผู้ปฏิบัติจึงต้องตั้ง สติให้ดี แล้วเข้าไปพิจารณากาหนดรู้ ถึงอาการเกิดดับของเวทนานั้นไป และที่สาคัญในการกาหนดรู้ก็คือ ว่า เมื่อมีเวทนาปรากฏเกิดขึ้น การกาหนดรู้อาการของเวทนาที่กาลังปรากฏ ให้สังเกตกาหนดรู้ว่า จิตที่ทา หน้าที่รู้กับเวทนานั้น เป็นส่วนเดียวกันหรือคนละส่วนกัน ในเบื้องต้นให้ทาแบบนี้นะ
เป็นการกาหนดรู้ ระหว่างเวทนาทางกายกับจิตที่ทาหน้าที่รู้อยู่ เพื่ออะไรนะ เพื่ออะไร เพื่อเป็นการ คลาย ๆ อุปาทาน เป็นการละ เป็นการคลายความเข้าใจผิด จะได้ไม่คิดว่าเวทนานั้นเป็นของเรา เวทนาที่ ปรากฏเกดิ ขนึ้ มา กบั จติ ทที่ า หนา้ ทรี่ เู้ ปน็ คนละสว่ นกนั เพราะฉะนนั้ การกา หนดรใู้ นลกั ษณะอยา่ งนเี้ นอื ง ๆ อยบู่ อ่ ย ๆ เราจะเหน็ ชดั วา่ เวทนากท็ า หนา้ ทขี่ องตน เวทนาทางกายกเ็ กดิ ขนึ้ มาตามเหตปุ จั จยั และการกา หนด รู้แบบนี้นะ สิ่งที่สาคัญอย่างที่เคยบอกแล้วว่า การกาหนดรู้เวทนาที่เป็นคนละส่วนกับจิตแล้ว นอกจากเห็น ว่าเวทนากับจิตเป็นคนละส่วนกัน เวทนานั้นก็ตั้งอยู่ในกฎไตรลักษณ์
เพราะฉะนนั้ สงิ่ ทผี่ ปู้ ฏบิ ตั ิ หรอื โยคที ต่ี อ้ งกา หนดรู้ คอื ลกั ษณะความเปน็ อนจิ จลกั ษณะ ทกุ ขลกั ษณะ อนัตตลักษณะ ของเวทนาที่กาลังปรากฏ ไม่ไปบังคับ ๆ ให้เขาหายหรือไม่หาย จะเอาชนะอย่างไร การที่ เข้าไปกาหนดรู้ ถึงความไม่เที่ยงของเวทนาที่กาลังปรากฏเกิดขึ้นอยู่ นี่คือการยกจิตขึ้นสู่วิปัสสนา พิจารณา ถึงเวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน เวทนาไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา นั้นเป็นอย่างไร จะได้เห็นประจักษ์แจ้ง ดว้ ยตาปญั ญาของตน ๆ เองวา่ เมอื่ มเี หตปุ จั จยั พรอ้ มเวทนานนั้ กป็ รากฏขนึ้ มา เมอื่ สติ สมาธมิ กี า ลงั เวทนา ที่ปรากฏขึ้นมา ก็ตั้งอยู่ในกฎไตรลักษณ์ มีความเปลี่ยนแปลง มีการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป
และการที่กาหนดรู้เวทนาด้วยความอดทน ด้วยความตั้งมั่น ด้วยความเด็ดเดี่ยว จะทาให้ผู้ปฏิบัติ นั้น มีตบะ มีความเข้มแข็ง จิตมีความตั้งมั่น ไม่หวั่นไหวกับอารมณ์ที่ปรากฏ ยิ่งกาหนดรู้ด้วยความรู้สึกที่ ไม่มีตัวตน ไม่มีเราด้วยแล้ว ก็จะเป็นสิ่งสาคัญ จะทาให้สติ สมาธิ ปัญญาแก่กล้า ๆ จิตจะมีความตั้งมั่น และผ่องใสขึ้น เพราะฉะนั้นเวทนาที่เกิดขึ้นมา ก็จะเห็นว่าเวทนาที่ปรากฏขึ้นมา ไม่ทาให้จิตเศร้าหมอง
ตรงกนั ขา้ ม การตามกา หนดรอู้ าการเกดิ ดบั ของเวทนา ทกี่ า ลงั ปรากฏอยา่ งเดด็ เดยี่ ว อยา่ งตงั้ มนั่ นนั่ แหละ ทาให้จิตผ่องใส มีความตั้งมั่นและผ่องใส ทาให้สติแก่กล้าขึ้นได้ สติ สมาธิ ปัญญาแก่กล้ายิ่งขึ้นได้ นั่นคือประโยชน์ หรืออานิสงส์ของเวทนา อานิสงส์ของกาหนดรู้เวทนา และเวทนานี้ก็เป็นประตูหนึ่ง ที่จะ เดินทางไปสู่มรรคผลนิพพาน หรือออกจากทุกข์ อาศัยเวทนา อาศัยการกาหนดรู้อาการเกิดดับของเวทนา เพื่อที่จะหลุดจากวงจรของเวทนาอันนี้ หลุดจากวงจรของปฏิจจสมุปบาทได้
เพราะฉะนั้นเวทนาเกิดขึ้นมา เวทนาจึงไม่ใช่อุปสรรค หรือปัญหาสาหรับผู้เจริญวิปัสสนากรรมฐาน เพราะเวทนาก็เป็นอารมณ์หนึ่งของวิปัสสนานั่นเอง เพราะเวทนาก็เป็นอารมณ์กรรมฐานอย่างหนึ่ง ของ
