Page 211 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การพิจารณาสภาวธรรม
P. 211
519
เพราะอะไร การกาหนดรู้ในลักษณะอย่างนี้ ก็จะเห็นถึงความเป็นอนัตตา คือไม่มีตัวตน ไม่มีความ รู้สึกว่าเป็นเรา มีแต่สติ สมาธิ และปัญญา ที่กาลังพิจารณา ถึงอาการทางกายที่เป็นเวทนา ที่กาลังปรากฏ เกิดขึ้นอยู่ ว่าเป็นไปในลักษณะอย่างไร เกิดดับอย่างไร อันนี้คือการกาหนดรู้เวทนา ที่เรียกว่าเวทนา- นุปัสสนาสติปัฏฐาน ตามกาหนดรู้อาการของเวทนา ว่ามีความเปลี่ยนแปลงเปลี่ยนไป ในลักษณะอย่างไร มีการเกิดดับแบบไหน
การกาหนดรู้แบบนี้ จะเห็นว่าเวทนารอบนี้มีลักษณะอย่างนี้ พอเวทนาเกิดขึ้นรอบถัดไป หรือรอบ ต่อมานี่นะ อาการของเวทนามีความเปลี่ยนแปลง หรือเกิดดับต่างจากเดิมอย่างไร นั่นคือจุดที่โยคีผู้ปฏิบัติ พึงใส่ใจ ในขณะที่ตามกาหนดรู้เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน ในขณะเดียวกัน เวทนาทางกายเกิดขึ้น เวทนา ทางกายเกิดขึ้น มีความปวดเกิดขึ้น มีความบีบคั้นทางร่างกายเกิดขึ้น อีกอย่างหนึ่ง เวทนาทางจิตก็ปรากฏ เกิดขึ้นมา
ในบางขณะ เวทนาทางจิตปรากฏเกิดขึ้นมา เป็นความทุกข์ เป็นความบีบคั้นจิตใจ ไม่สบายใจ มี ความอึดอัดใจขึ้นมา ก็กลายเป็นเวทนาทางจิต เวทนาทางกายเป็นเหตุเป็นปัจจัย ๆ ให้เวทนาทางจิตเกิดขึ้น เวทนาทางจิตเกิดขึ้น อะไรเป็นเหตุเป็นปัจจัย เพราะมีตัวตนมีความเป็นเรา เพราะมีอวิชชาเป็นเหตุปัจจัย ทาให้เกิดความทุกข์ ขุ่นมัว เศร้าหมองเกิดขึ้นมา เพราะเข้าใจว่า เวทนาทางกายที่เกิดขึ้นมานั้น เป็นเราเป็น ของเรา อันนั้นอย่างหนึ่ง
แตเ่ มอื่ กา หนดรถู้ งึ ความเปน็ จรงิ ความเปน็ ไป สตสิ มาธปิ ญั ญาแกก่ ลา้ ขนึ้ เหน็ ชดั ถงึ ความเปน็ คนละ สว่ น ระหวา่ งเวทนาทางกายกบั จติ ทที่ า หนา้ ทรี่ ู้ เหน็ ชดั ถงึ ความเปน็ คนละสว่ นแลว้ จติ เกดิ ความคลาย คลาย จากอุปาทาน มีปัญญาเกิดขึ้น เห็นว่าเวทนาที่ปรากฏเกิดขึ้นมานั้น ก็เกิดอยู่ในที่ว่าง ๆ ไม่ได้บอกว่าเป็นเรา พอเหน็ ชดั ถงึ ความเปน็ จรงิ อยา่ งนี้ บางทเี วทนาทางจติ กเ็ ปลยี่ นไป เวทนาทางกายเปน็ ทกุ ขเวทนา แตเ่ วทนา ทางจิตกลับเป็นอุเบกขาเวทนา เป็นโสมนัสเวทนา เป็นสุขเวทนา
เป็นสุขเวทนา เป็นโสมนัสเวทนาเกิดขึ้นได้อย่างไร ความสุข ความโสมนัส ปีติ เกิดขึ้นได้ เพราะมี ปัญญาพิจารณาเห็นว่า เวทนาทางกายที่เกิดขึ้นมานั้น ไม่ใช่ของเรา เป็นแค่เพียงเวทนาที่กาลังเป็นไป ตาม เหตุปัจจัย และกาลังเปลี่ยนแปลงอยู่ ไม่ใช่ของเรา แม้แต่จิตที่ทาหน้าที่รู้ ก็ไม่ได้บอกว่าเป็นเรา จึงเกิดมี ความผ่องใส มีความอิ่มใจเกิดขึ้นมา นั่นก็เป็นเวทนาทางจิตเกิดขึ้น เพราะฉะนั้น เวทนาทางกายอย่างหนึ่ง เวทนาทางจิตเป็นอีกแบบหนึ่งได้ นี่คือการพิจารณาการดูเวทนา เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน
ถา้ พดู ถงึ วา่ ดเู วทนาทางกายแลว้ กเ็ หน็ เวทนาทางจติ ใหด้ ใู นลกั ษณะอยา่ งนี้ แตท่ นี วี้ า่ การพจิ ารณา อาการพระไตรลกั ษณ์ การพจิ ารณาเวทนา กต็ อ้ งอยใู่ นกฎไตรลกั ษณ์ เมอื่ มเี วทนาทางกายขนึ้ มา กพ็ จิ ารณา ว่า เวทนาทางกายที่กาลังปรากฏเกิดขึ้น ณ ขณะนี้ ตอนนี้มีลักษณะเป็นแท่งเป็นเส้น แล้วมีการเปลี่ยน เคลื่อนไหว มีอาการกระตุก ๆ เป็นขณะ หรือมีอาการค่อย ๆ จาง หรือบิดแรงขึ้น นั่นคือความเปลี่ยนแปลง นั่นคือความเป็นอนิจจังของเวทนา อนิจจลักษณะ ความเปลี่ยนแปลงของเวทนา ตรงนี้แหละ ผู้ปฏิบัติจะ พึงใส่ใจ
