Page 25 - 2025-2026 7.SINIF KİTAP TANITIM

TEKNOLOJİ VE TASARIMIN TEMELLERİ
Dişli Çarklar Nasıl Çalışır?

Teknoloji ve Tasarımı Öğreniyorum

Hareketin hızını, yönünü ve yerini değiştiren düzeneklere dişli çark denir.
Dişli çarklar, bir hareketi aktarmaya yarayan makine parçalarıdır.

Hız arttırma veya azaltma gibi uygulamalarda dişli çarklar kullanılır.
Diş sayısı az olan dişliye pinyon, büyüğüne ise çark denir.

Çark ve pinyon her zaman zıt yönlü hareket ederler yani dönerler.

Aynı Merkezli Dişliler Farklı Eksenli Dişliler
Aynı merkezli dişlilerinin dön- Bu dişlilerin dönme yönleri ve sayıları farklıdır.
me yönleri ve dönme sayıları Zıt yönde hareket ederler.

aynıdır. Farklı eksenli dişli Tur sayısı ile diş sayısı ters orantılıdır.
çarklar bir zincir yardımıyla Hareket hızı ile diş sayısı ters orantılıdır.

birbirine bağlanabilir. Aldıkları yol eşittir.

Düz Zincirle Bağlı Dişli Çarklar Ters Zincirle Bağlı Dişli Çarklar
Dişli çarklar yandaki şekildeki Dişli çarklar yandaki şekildeki
gibi düz bir zincirle birbirlerine bağ- gibi ters bir zincirle birbirlerine bağ-

lanırsalar dönme yönleri aynı olur. lanırsalar dönme yönleri zıt olur.

Dişli
1. numaralı dişli çark okla gösterilen yöne çevrildiğinde diğer dişliler hangi numarası Sağa Sola
yöne dönecektir? Yandaki tabloyu kullanarak çarkların hareket yönünü yazınız.
1

2
3

4
10 2
4 5 5
6

7
6
8 8
9 7 9
10
10

25