Page 45 - Bai Thu Hoach - Nhom 2A

KIẾN TRÚC NHẬP MÔN - GVHD: PHẠM QUANG DIỆU TRẦN THANH SỸ - 21710100061

Mặc dù hình thức vì kèo không đa dạng như ở miền Bắc, tuy nhiên khi kết hợp (3) Nhà rương, nhà rường là các (4) Kỹ thuật của vì kèo loại 2 với trụ chống nóc là
phân tích dưới góc độ ngôn ngữ, ý nghĩa và chi tiết cấu tạo liên kết giữa kèo, tên gọi tương ứng với các nhà có hình thức được phát triển lên từ vì kèo nguyên
cột giữa/trụ và đòn đông có thể nêu lên một số kết luận sau: hình thức vì kèo loại 2. Cấu trúc này thủy loại 1. Trên nguyên tắc chung, loại 2 đã áp
có hai cột ở trung tâm vì kèo (cột dụng nguyên lý kỹ thuật tương tự như trường hợp
hàng nhất) nằm về hai phía đối xứng vì kèo nhà dưới, nhưng thực tế nó bao hàm ý
với đòn đông. Chúng được nối với nghĩa khác chứ không chỉ đơn thuần mang tính
nhau bằng một thanh dầm ngang thực dụng như trường hợp nêu ở trên. Khi phân
(trính/trến). Trong một số trường tích chi tiết cấu tạo giữa trụ, kèo và đòn đông cho
hợp phía trên của trính còn có một thấy hình thức xẻ mộng ở đầu trụ để lắp hai kèo
trụ ngắn chống nóc, hoặc được gác vào đầu cột là kỹ thuật đã được sử dụng ở vì kèo
những tấm ván chạy dài suốt gian loại 1 (hình 4-1). Với kỹ thuật này, trụ đã đóng một
chính giữa của nhà. vai trò kết cấu quan trọng tương tự như cột giữa.

Ngược lại, những hình thức khác như: trụ đỡ trực tiếp phía dưới hai kèo và đòn đông,
(1) Nhà rọi hay nhà nọc ngựa ứng với hình thức vì kèo loại 1 là cấu trúc có một cột hoặc trụ được cắt ngắn đi để không chạm đến giao điểm của hai kèo, thì thấy vai trò kết
nằm chính giữa (cột giữa) chống trực tiếp với đòn đông (nóc). Những tên gọi này cấu của trụ đã bị giảm bớt. Hơn nữa, trong quá trình xây dựng trụ cũng được lắp vào sau
dường như đã được lưu truyền tại miền trung và miền nam từ trước khi người Việt khi đã hoàn thành cơ bản vì kèo. Những điều này chứng tỏ vai trò kết cấu của trụ đã bị
chính thức đến định cư tại đây. Cấu trúc vì kèo có một cột giữa này cũng có đặc giảm đi, thay vào đó là hình thức của trụ, cánh dơi và đấu đã được cách điệu hóa với
trưng giống như hình thức vì kèo nguyên thủy với các cột được chôn xuống đất. những điêu khắc trang trí phong phú (hình 4-2,3). Phải chăng, trụ đã trở nên một biểu
tượng hóa của cột giữa trong vì kèo truyền thống loại 1? Cũng cần lưu ý rằng tại miền
Trung hình thức vì kèo loại 2 cũng được sử dụng trong việc xây dựng các công trình đình
(2) Cấu tạo kiến trúc liên kết của cột giữa, kèo và chùa, nhà thờ họ và trong cả đại nội.
đòn đông của vì kèo loại 1 cho thấy cấu trúc với một
thanh gỗ tròn ngắn đặt vuông góc với đầu cột giữa
rồi gác kèo lên trên (hình 1) là kỹ thuật nguyên thủy
cổ điển nhất. Tại đây, các cấu kiện được liên kết với
nhau mà hoàn toàn không sử dụng đến kỹ thuật lắp
ráp mộng.

Về sau, một tấm gỗ hình tam giác bản dầy từ 3- 4cm HÌNH 1
(cánh dơi) đã thay thế cho vai trò của thanh gỗ tròn
nêu trên đã được lắp mộng trực tiếp vào đầu cột
giữa tạo nên một điểm tựa thật chắc chắn để gác
kèo (hình 2). Trong một số trường hợp cả xà nối các
cột giữa của các vì kèo với nhau cũng được lắp mộng
vào đầu cột. Nhờ kỹ thuật này mà chiều rộng của
bước cột và bước gian ngày càng được mở rộng. Có
thể cho rằng, người Việt đã đem kỹ thuật xẻ mộng
đầu cột - một kỹ thuật truyền thống lâu đời từ miền
bắc du nhập vào miền trung và miền nam. Hình 4:
HÌNH 2 Cấu tạo chi tiết liên kết phần nóc mái giữa trụ, kèo và đòn dông

Nhờ việc áp dụng những kỹ thuật này mà nhà ở dân gian tại
đây được xây dựng với qui mô lớn hơn trước, và đặc biệt lớn NHÀ Ở TRUYỀN THỐNG MIỀN TRUNG LÀ NÉT DUYÊN XƯA, NÉT ĐẸP VĂN HÓA MÀ NGƯỜI
MIỀN TRUNG XƯA ĐỂ LẠI CHO BAO ĐỜI SAU. THÔNG QUA VIỆC TẠO NÊN NHỮNG NGÔI
hơn cả nhà ở dân gian tại miền bắc. Dần dần, ngay cả tấm NHÀ TRUYỀN THỐNG VÔ GIÁ. GIỮ GÌN, BẢO TỒN VÀ PHỤC DỰNG ĐÚNG CÁCH NHỮNG
gỗ hình tam giác cũng được lược bỏ và liên kết của hai NGÔI NHÀ TRUYỀN THỐNG CŨNG LÀ MỘT NÉT ĐẸP, MỘT SỰ KẾ THỪA TRUYỀN THỐNG
thanh kèo ở nóc mái, cũng như cả đòn đông đều được lắp
mộng vào đầu cột (hình 3) VĂN HÓA CỦA CHA ÔNG TA TỪ XA XƯA ĐỂ LẠI.

HÌNH 3

33 MIỀN TRUNG - NÉT DUYÊN XƯA MIỀN TRUNG - NÉT DUYÊN XƯA 34