Page 4 - สาระสำคัญฟิสิกส์บทที่ 15
P. 4
15.7 กระแสไฟฟ้าเหนี่ยวน าและแรงเคลื่อนไฟฟ้าเหนี่ยวน า
เมื่อฟลักซ์แม่เหล็กเปลี่ยนแปลงผ่ำนขดลวดตัวน ำและลวดตัวน ำที่ต่อเป็นวงจรปิดจะเกิดแรงเคลื่อนไฟฟ้ำ
เหนี่ยวน ำ ท ำให้ขดลวดตัวน ำหรือลวดตัวน ำท ำหน้ำที่เสมือนเป็นแหล่งก ำเนิดไฟฟ้ำ
ั
กฎของฟำรำเดย์สรุปได้ว่ำ แรงเคลื่อนไฟฟ้ำเหนี่ยวน ำที่เกิดขึ้นในขดลวดเป็นสัดส่วนกับอตรำกำรเปลี่ยนแปลง
ของฟลักซ์แม่เหล็กที่ผ่ำนขดลวดนั้นเมื่อเที่ยบกับเวลำ
้
กำรหำทิศทำงของกระแสไฟฟำเหนี่ยวน ำในขดลวดตัวน ำ หำได้จำกกฎของเลนซ์ ซึ่งมีใจควำมว่ำแรงเคลื่อนไฟฟ้ำ
ื่
้
เหนี่ยวน ำในขดลวดจะท ำให้เกิดกระแสไฟฟำเหนี่ยวน ำในทิศทำงที่จะท ำให้เกิดฟลักซืแม่เหล็กใหม่ขึ้นมำเพอต้ำนกำร
เปลี่ยนแปลงของฟลักซ์แม่เหล็กเดิมที่ตัดผ่ำนขดลวดนั้น
15.8แรงเคลื่อนไฟฟ้าเหนี่ยวน าในมอเตอร์และเครื่องก าเนิดไฟฟ้า
มอเตอร์ขณะหมุนจะมีฟลักซ์แม่เหล็กเปลี่ยนแปลงผ่ำนขดลวด ท ำให้เกิดแรงเคลื่อนไฟฟำเหนี่ยวน ำมีทิศทำงตรง
้
้
ข้ำมกับแรงเคลื่อนไฟฟำเดิม เรียกว่ำ แรงเคลื่อนไฟฟ้ำกลับ ในกรณีที่มอเตอร์ติดขัดหรือหมุนช้ำกว่ำปกติ แรงเคลื่อนไฟฟ้ำ
กลับจะมค่ำน้อยท ำให้กระแสไฟฟ้ำในขดลวดมีค่ำมำก อำจท ำให้ขดลวดร้อนจนขดลวดไหม้ได้ จึงจ ำเป็นต้องตัดสวิตช์เพื่อ
ี
หยุดกำรท ำงำนของมอเตอร์ทุกครั้งที่แรงเคลื่อนไฟฟำกลับมีค่ำน้อย
้
เครื่องก ำเนิดไฟฟ้ำเป็นอุปกรณ์เปลี่ยนพลังงำนกลเป็นพลังงำนไฟฟ้ำที่ท ำงำนโดยใช้หลักกำรท ำให้เกิด
แรงเคลื่อนไฟฟ้ำเหนี่ยวน ำในขดลวด เมื่อท ำให้ฟลักซ์แม่เหล็กผ่ำนขดลวดมีกำรเปลี่ยนแปลง เช่น ใช้กำรหมุนขดลวดตัดฟ
ลักซ์แม่เหล็ก โดยที่ปลำยขดลวดต่อกับวงจรภำยนอกผ่ำนคอมมิวเตอร์และแปรงสัมผัสท ำให้ทิศทำงของกระแสไฟฟ้ำใน
วงจรมีทิศทำงเดียวกัน เรียกว่ำกระเสตรง หำกมีทิศทำงกลับไฟมำ เรียกว่ำ กระแสสลับ
15.9 หมอแปลง
้
้
หม้อแปลงเป็นอุปกรณ์ส ำหรบถ่ำยโอนพลังงำนไฟฟ้ำ(แรงเคลื่อนฟ้ำ) ประกอบด้วยขดลวดที่ต่อเข้ำกับแหล่งก ำเนิดไฟฟำ
เรียกว่ำ
ขดลวดปฐมภูมิ ส่วนลวดอีกขดซึ่งต่อกับเครื่องใช้ไฟฟ้ำ เรียกว่ำ ขดลวดทุติยภูมิ โดยที่มีควำมสัมพันธ์ของแรงเคลื่อนไฟฟ้ำ
กับจ ำนวนรอบของขดลวดเป็นดังนี้ คือ
1 1
=
2 2
= แรงเคลื่อนไฟฟ้ำของขดลวดปฐมภูมิ
1
= แรงเคลื่อนไฟฟ้ำของขดลวดทุติยภูมิ
2
= จ ำนวนรอบของขดลวดปฐมภูมิ
1
= จ ำนวนรอบของขดลวดทุติยภูมิ
2
