Page 5 - Sandhan_July 2021
P. 5
[ßÁ] [à] [á]
¿äÂSÊ. Âó1¥ó1±áî ÂóX¿îÂË1 üÑ1ŽÂí ßÁ1± úüÉ1 ïùÅ»± üÒäÂ1 ÂõÏæà [ßÁ] ¿îÒÂûþýÃÃ, [à] äÅÂßÁ± ú±ßÁ, [á] ÎéÂãÃñ ÎÂõËãÃÃò±
ôÂËé±Ê. ÎùàßÁ
üÒäÂËÂõ±11 &1n¸Q ÕÂó¿1üÏ÷1⁄4 ÂóÔ¿ï»Ï1 äÅÂËßÁ-ËßÁ±Ëí ÆÂõ¿äÂSÉÂóÓíÇ ßÁÔ¿ø¸ Âó¿1¿¦š¿îÂîÂLaËÂõ±1î ¿Âõ¿öÂi§ úüÉ1 ÎýÃÃæñ1 ÎýÃÃæñ1 ¦š±òÏûþ üÒäÂ1 ¿ÂõßÁ±ú ÆýÃÃËåÃ1⁄4 úüÉ1 ›¶¿î¿Âõñ ïùÅ»± üÒËä ÛßÁ üÅ¿ò¿ðÃÇ©† ¿æÃòÏûþ úÔÑàù± ÂõýÃÃò ßÁ¿1 üÅßÁÏûþ± Âó¿1äÂûþ ¿ðÃËûþ1⁄4 ÛËòðÃË1 úüÉ1 ïùÅ»± üÒäÂËÂõ±Ë1 ßÁÔ¿ø¸ úüÉ1 ¿æÃòÏûþ ÆÂõ¿äÂSÉ1 ÛßÁ ¿Âõú±ù ö±G±11 üÔ¿©† ßÁ¿1ËåÃ1⁄4 üßÁËù± úüÉ1 ïùÅ»± üÒËäÂýÃ× ÎüýÃ× ê±ýÃ×1 ßÁÔ¿ø¸ Âó¿1¿¦š¿îÂîÂLa1 ÛßÁ Õ¿ÂõË26ðÃÉ ÕÑú1⁄4 ÎîÂËò úüÉ1 üÒäÂßÁ ÎßÁf ßÁ¿1ËûþýÃ× ÛËßÁ±é± ßÁÔ¿ø¸ Âó¿1¿¦š¿îÂîÂLaî Âõ±ü ßÁ1± ÂõU æÃÏ» ›¶æñ¿î ÎûËò, ÷±¿éÂî ¿úÂó±1 ÎäÂÌ¿ðÃËú Âõ±ü ßÁ1± ÕòÅæÃÏ» ÆÂõ¿äÂSÉ, ÛËG±ô±ýÃ×éÂ, Âó1±áËû±áßÁ±1Ï ›¶±íÏ, Âó±î Âõ± ôÂù Îà±»± ›¶±íÏ Õ±¿ðÃ1 Õ¿TM¦Q ¿òöÂÇ1 ßÁË11⁄4 Âó¿1¿¦š¿îÂîÂLa1 à±ðÃÉ úÔÑàù, à±ðÃÉæñùî ÛßÁ Û1±Âõ Îò±»1± ÕÑú ¿ýÃÃä±ËÂó ïùÅ»± üÒäÂËÂõ±11 Õ±»úÉßÁî± Õ±ËåÃ1⁄4 ïùÅ»± üÒäÂ1 ¿æÃòÏûþ ÆÂõ¿äÂSÉ ü÷ûþ ü±ËÂóŽÂ üÑßÁé Î÷±äÂò1 Âõ±ËÂõ ›¶Ëûþ±æÃò ÎýÃñ»± úüÉ1 òîÅÂò òîÅÂò æñî ë׿ùÝ»±1 Âõ±ËÂõÝ Õ¿îÂËßÁ ›¶Ëûþ±æÃò1⁄4 ¿ÂõËúø¸ÍßÁ ßÁÏéÂ-ÂóîÂÑá Âõ± Î1±á ›¶¿îÂË1±ñÏ, Âõ±ì ÿòÏÂó±òÏË1±ñÏ, qßÁ±ò ê±ýÃ×1 ë×ÂÂóËû±áÏ Âõ± æÃùÂõ±ûþÅ Âó¿1»îÂÇò1 ùáî à±Âó Îà±»±ÍßÁ ë×ÂÈÂó±ðÃòŽÂ÷ úüÉ1 òîÅÂò üÒä üÔ¿©† ßÁ¿1ÂõÍùÝ ¿ÂõËúø¸ ¿æÃòÏûþ ÆÂõ¿ú©†É ïßÁ± ïùÅ»± üÒäÂ1 Õ±»úÉßÁ ýÃÃûþ1⁄4 ÎüËûþËýÃà ÂõýÃÃòŽÂ÷ ßÁÔ¿ø¸1 Âõ±ËÂõ úüÉ ÆÂõ¿äÂSÉ 1ŽÂ± ßÁ1±Ëî± Õ¿î ›¶Ëûþ±æÃòÏûþ1⁄4
ïùÅ»± üÒäÂËÂõ±11 Õ±ò Ûé± ë×ÂË~àËû±áÉ &í ýÃÃ’ù – ýÃ× à±ÂõÍù ÕîÂÉ¿ñßÁ Îü±»±ðÃ1⁄4 Âõæñ11Âó1± ¿ßÁ¿ò Õò± ÂõíÇüÑßÁ1 ñ¿òûþ±1 ÂõÏæÃ1Âó1± ÝËù±»± ñ¿òûþ±1 Îá±g, ïùÅ»± üÒäÂ1 ñ¿òûþ±1 ùáî îÅÂùò±ýÃ× òýÃÃûþ1⁄4 ÛËßÁðÃË1, ïùÅ»± üÒäÂ1 ¿æÃßÁ±, ÝùßÁ¿Âõ, ôÅÂùßÁ¿Âõ, Âó±ËùãÃà ú±ßÁ, ÷éÂ1, ÷äÅÂ1 ðñýÃ×ù, ÎÂõËãÃÃò± Õ±¿ðÃ1 Îü±»±ðà ÂõíÇüÑßÁ1 æñîÂ1 úüÉîÂÍßÁ ÂõU ë×Â2äÃTM¦11 ýÃÃûþ1⁄4 ÂõíÇüÑßÁ1 æñî ›¶dî ßÁ1±1 ü÷ûþî úüÉ1 ‘Ëü±»±ðÃ’ &íßÁ Õ±ûþQÍù Õò±Ëî± ßÁ¿êÂò ßÁ±÷1⁄4 ¿ßÁËûþ±Ëò±, Îü±»±ðà ÛßÁ Âó¿1÷±íáî [quantitative] ÆÂõ¿ú©†É òýÃÃûþ, &íáî [qualitative] ÆÂõ¿ú©†É ÎýÃÃ1⁄4 ‘Ëü±»±ðÃ’ßÁ æÃÅ¿àÂõ Îò±»±¿1, îÅÂùò±ËýÃà ßÁ1± ýÃÃûþ1⁄4 ýÃ× ïùÅ»± üÒäÂËÂõ±11 ›¶±ûþ ÛßÁËä¿éÂûþ± &í!
úüÉ1 ïùÅ»± üÒäÂËÂõ±11 ùáî ü÷±æÃ1 ÂõU Âó1¥ó1±áî :±ò æÿë ÿî ÆýÃà ï±ËßÁ1⁄4 üÒä ÎöÂËðà üÅßÁÏûþ± Îà¿î ßÁ1±, ÂõÏæà üÑ1ŽÂí, 1gò ›¶í±ùÏ, ë×ÂÈü» Õ±¿ðÃî ÂõÉ»ýÃñ1 ßÁ1± ÂóX¿îÂËûþ
¿Âõ¿äÂS Âó1¥ó1±áî :±ò1 Õ±ö±ø¸ ¿ðÃËûþ1⁄4 ÛËßÁ±àò ü÷±æÃ1 üѦԨ¿îÂ1 ùáî úüÉ1 ïùÅ»± üÒäÂ1 ÝîÂË›¶±î ü¥¤g Õ±ËåÃ1⁄4
ÛßÁ ÕÂóÓ1íÏûþ üÑßÁéÂ
ßÁÔø¸ËßÁ úüÉ1 ïùÅ»± üÒäÂ1 Îà¿î äÂËÂó±»±1 ü÷ûþî ¿òË1±áÏ, ÂóÅ1ê ÂõÏæà Âó±åÃ1 ÂõåÃ1Íù Âó1¥ó1±áî ÂóX¿îÂË1 ÎûËò ÷±¿éÂ1 ÎÂõ1 Âõ± ßÁÂó±ýÃÃÏ ßÁ±ËÂó±1î Îù¿Âó, Îá±Ëé Îá±Ëé ôÂù1 ÆüËî 1±¿à üÑ1ŽÂí ßÁ¿1¿åÃù1⁄4 ÎîÂËò ÂõÏæà Îà¿îÂ1 ü÷ûþî ¿ßÁ¿òÂõÝ ÎÂó±»± Æá¿åÃù1⁄4 ¿ßÁc ÂõåÃ1 ÂõåÃ1 ñ¿1 Õ±÷±1 à±ðÃÉ î±¿ùßÁ±î ձᦚ±ò Âó±ýÃ× ÕýÃñ ÎüýÃ× ïùÅ»± æñîÂËÂõ±1ßÁ Õ±¿æà ÂõíÇüÑßÁ1 æñî ÎÂõ±Ë1 ü¥óÓíÇ1+ËÂó ›¶¿î¦š±¿Âóî ßÁ¿1Ëù1⁄4 úüÉ1 ÂõÏæÃ1 Âõæñ1àò Õ±¿æà ¿Âõ¿öÂi§ ÂõUæñ¿îÂßÁ ÎßÁ±¥ó±òÏ1 ÂõíÇüÑßÁ1 ÂõÏËæÃË1 ö¿1 Âó¿1ËåÃ1⁄4 ÛýÃ× ÂõÏæÃ1Âó1± Îà¿î ßÁ¿1 ÎÂó±»± úüÉ1Âó1± üÑ¢¶ýÃÃßÁ1± ÂõÏæà ÂóÅí1 Îà¿î ßÁ1±1 ÕËïÇ Âó1»îÂÇÏ ÂõåÃ1Íù üÑ1ŽÂËí± ßÁ¿1Âõ Îò±»±¿11⁄4 ÎüÌ ¿ü¿ðÃò±Íù ò±ãÃÃù1 úÏ1ùÅî üËÂó±ò 1ä± ßÁÔø¸ßÁ1 Âõ±ËÂõ ßÁÔ¿ø¸ ÛßÁ ¦¤±ñÏò ÂõÔ¿MÃÃà ձ¿åÃù1⁄4 ïùÅ»± úýÃ×äÂ1 üÒäÂËÂõ±1 ÛýÃ× ÎŽÂSî ßÁÔø¸ßÁ1 ýÃñ¿îÂûþ±1 Õ±¿åÃù1⁄4 ûï±ïÇËîÂýÃ× ÛýÃ×ËÂõ±1ßÁ ‘ßÁÔø¸ßÁ1 üÒäÂ’ ÂõÅ¿ù ÆßÁ¿åÃù1⁄4 Û¿îÂûþ± û¿ðÃËýÃà ÂõíÇüÑßÁ1 ÂõÏæà ÕýÃñ ÂõgÝ ýÃÃûþ, Õ±÷±1 ßÁÔø¸ËßÁ ë×ÂðÃÑ Âóï±1 1¿à Âõ¿ýÃà ﱿßÁÂõ ù±¿áÂõ Õ±1n¸ æÃòü±ñ±1ËíÝ ú±ßÁ-Âó±ä¿ùËßÁ ñ¿1 à±ðÃÉ-ü±÷¢¶ÏËûþ à±ÂõÍù ÎòÂó±Âõ1⁄4 ïùÅ»± üÒäÂËÂõ±1 Õ¿ÂõýÃÃËò Õ±÷±1 ßÁÔ¿ø¸ ÂõÉ»¦š±ýÃ× S÷úÐ Âó1¿òöÂÇ1úÏùî±1 ô±Ëù á¿î ßÁ¿1ËåÃ1⁄4 ¿ÂõËúø¸ÍßÁ ŽÅÂ^ Õ±1n¸ ë×ÂÂó±TML [marginal] ßÁÔø¸ßÁüßÁËù ÛýÃ× ÎŽÂSî ձé±ýÃ×îÂÍßÁ Õ¿ñßÁ ŽÂ¿î¢¶¦š ÆýÃÃËåÃ1⁄4
úüÉ1 ÎýÃÃ1±ýÃ× Îû±»± ïùÅ»± üÒäÂ1 ¿æÃòÏûþ ä¿1SËÂõ±1 ýÃÃûþËî± âÓ1±ýÃ× Õ±¿òÂõ Îò±»±¿11⁄4 ¿æÃò ÎÂõÑßÁî üÑ1ŽÂí ßÁ¿1 1à± ÛËò üÒäÂ1 ÂõÏæÃËÂõ±1 ßÁÔ¿S÷ Âó¿1Ë»úî ðÃÏâÇü÷ûþ [20-25 ÂõåÃ1]1à±1 Âó±åÃî ÂóÅò1 Âóï±1Íù Õ±¿ò ¿üÒ¿äÂËù ÂõÏæÃËÂõ±1î ¿ò¿ýÃÃî ÆýÃà ïßÁ± üßÁËù±ËÂõ±1 ü1n¸-Âõ1 &í±&íßÁ ›¶¿î¿ò¿ñQ ßÁ1± Õ±é±ýÃ×ËÂõ±1 ¿æÃò ÂóÅí1 ü¥óÓíÇ1+ËÂó ü¿Sûþ ÆýÃà ë׿êÂÂõ Îò ò±ýÃ×, Îüûþ± ÛßÁ ¿äÂTML± ßÁ¿1Âõ ùáÏûþ± ßÁï±1⁄4 úüÉ1 ÂõÏæà ü±ñ±1í Âó¿1Ë»úî ü¿Sûþ ¿ýÃÃä±ËÂó 2-3 ÂõåÃ11 Õ¿ñßÁ 1±¿àÂõ Îò±»±¿11⁄4 1±¿àËùÝ áæñ¿ù Îò±ù±Âõ1⁄4 á¿îÂËßÁ úüÉ1 ïùÅ»± üÒä üÑ1ŽÂí ßÁ1±1 ÛßÁ÷±S ë×ÂÂó±ûþ ýÃÃ’ù Âóï±1î Âõåÿ1 Îà¿î ßÁ1±1⁄4 ÂõîÂÇ÷±Ëò± Õ»¿ú©† ïùÅ»± üÒäÂËÂõ±1 æÃÏûþ±ýÃ× 1±¿àÂõÍù ŽÅÂ^ Õ±1n¸ ë×ÂÂó±TML
-5-