Page 58 - GIAI PHẨM KHOA 12 HVQGNNSG
P. 58
GIAI PHẨM KHOÁ 12 HỌC VIỆN QUỐC GIA NÔNG NGHIỆP SÀI GÒN
Có người ở quận Đông thành.
Tu nhân tích đức sớm sanh con hiền
Đặt tên là Lục Vân Tiên (câu 7-9)
Ý nói là nhờ cha mẹ tu nhơn tích đức đã lâu nên con sinh ra hiền lành,
đúng như tục ngữ ta là: cha mẹ hiền lành để phúc cho con
Trong tương quan nhân qủa, thật ra, không có cái gì xảy ra mà chỉ có
một nguyên nhân duy nhất sinh ra . Ngoài cái yếu tố ‘nhân’ ra, phải còn
để ý các yếu tố khách quan như môi trường, hoàn cảnh, tóm lại cái mà
phật học gọi là duyên. Nhân đi liền với duyên: thuận duyên hay nghịch
duyên. Có một nhân chánh, nhưng nhân chánh này bị nhiều nhân và
duyên phụ đến làm sai lạc sự thuần nhất của cái nhân chánh ấy đi, như
tục ngữ ta có câu: cha mẹ sinh con, trời sinh tánh
Sự vật hiện ra được là do nhiều nhân duyên tương tác với nhau mà
hình thành:
Có giống tốt nhưng nếu điều kiện chủ quan xấu ( đất nghèo, khô nước,
sâu bọ) và điều kiện khách quan không thuận lợi (bão lụt, hạn hán,..) thì
dù ‘nhân’ ở đây là hạt giống có tốt đi chăng nữa thì cũng không phát
huy được kết qủa tốt. Tóm lại, nhân và duyên tác động qua lại, đan xen,
tương quan, tương nhập mới tạo nên cái quả. Như vậy, quả chính là sự
hỗn hợp của nhiều nhân duyên phức tạp. Truyện Kiều cũng có câu:
Nhân duyên đâu lại mà mong, chính cũng xác nhận điều đó .
Tương quan nhân qủa như vậy không có tính cách đơn tuyến mà mọi
quan hệ đều có tính cách phi tuyến, có tương tác giữa các yếu tố .
55
