Page 117 - Gramatyka francuska Grevisse_biblioteka nauczyciela pełna

3. Przymiotnik

2. Tout przed nazwą miejscowości pozostaje nieodmienny, bez względu na to, czy odnosi się
do jego mieszkańców, czy do samej miejscowości:
Tout Rome remarquait qu’il semblait heureux. (A. Maurois)
(Cały Rzym spostrzegł, iż wyglądał on na szczęśliwego.)
Tout Thèbes sait ce qu’elle a fait. (J. Anouilh)
Dans tout Venise.

Z kolei przed nazwami miejscowości rodzaju żeńskiego (ale nie w odniesieniu do jej
mieszkańców) czasem używa się formy żeńskiej toute:
Toute Rome, par ses monuments, excite notre admiration.

b) Tout jest zaimkiem przymiotnym nieokreślonym (w rodzaju męskim liczby mnogiej
przyjmuje formę tous):
o
1 W znaczeniu „wszyscy bez wyjątku”:
Tous les hommes sont mortels. (Wszyscy ludzie muszą umrzeć.)
o
2 W znaczeniu „każdy”:
Le mythe de Prométhée est un de ceux qui nous rappelleront que toute mutilation de
l’homme ne peut être que provisoire. (A. Camus) (Mit o Prometeuszu jest jedną z tych
przypowieści, które przypominają nam, iż każde okalecznie człowieka jest jedynie
tymczasowe.)
o
3 Gdy odnosi się do rzeczownika lub zaimka znajdującego się w tym samym
zdaniu (w rodzaju męskim liczby mnogiej spółgłoska s jest wymawiana):
Ils ne mouraient pas tous [tus]. (J. de La Fontaine) (Nie wszyscy umierali.)
Les journées se passèrent toutes ainsi [tut(ə)zɛ̃si]. (Akademia Francuska)
Nous tous [tus].

W funkcji zaimka:
Tout może być zaimkiem nieokreślonym i w rodzaju męskim liczby mnogiej przyjmuje
formę tous (z wymawianą spółgłoską s), gdy odnosi się do jednego lub więcej rze-
czowników bądź zaimków użytych wcześniej, a także kiedy nie odnosi się do żadnego
z wcześniej użytych rzeczowników lub zaimków i oznacza „wszystko, wszyscy”:
Il fut fêté par ses concitoyens, tous vinrent au-devant de lui. (Akademia Francuska)
(Współobywatele świętowali na jego cześć, wszyscy przybyli przed jego oblicze.)
Tout passe, tout casse, tout lasse, tout s’efface. (L. Chedid)
On forcera l’avenir à tout reprendre, à tout refaire. (P. Vadeboncœur)

W funkcji rzeczownika:
Tout jest rzeczownikiem, gdy oznacza „zamknięty zbiór przedmiotów” oraz jest po-
przedzony rodzajnikiem lub innym określeniem; w liczbie mnogiej przyjmuje formę
touts:
Le tout est plus grand qu’une de ses parties. (Całość jest większa niż każda z jej części.)
Plusieurs touts distincts les uns des autres. (Akademia Francuska)

117