Page 7 - PANYANDRA MANTEN

UKB_BJ 2.04.05

Kagiyatan Mbangun Konteks lan Pemodelan
Pasinaon 1
Basa Rinengga

Ing kagiyatan iki, para siswa nyinaoni bab basa ing teks sastra utawa non sastra,
khususe babagan basa rinengga. Sadurunge, kanggo nggampangake anggonne nyinaoni
bab iki, Ayo bebarengan diwaca uraian materi lan tuladha ing ngisor iki!

Basa Rinengga

Basa Rinengga asring diwastani basa endah. Basa rinengga gabungan saka tembung

basa lan rinengga. Rinengga tegese dipacaki utawa dipaesi amrih endah saha
ngresepake. Basa rinengga asring diprangguli ing geguritan, sesorah, tanggap
wacana, panyandra manten, saloka, lan saroja.

Carane ngrengga basa, yaiku:
1. Sarana diandharake utawa diserat mawa ukara liya ingkang tetembungane
ngemu surasa luwih bregas.
2. Diganti tetembungane sawetawis, utama diganti tembung kawi.

Karakteristik teks sastra utawa teks non sastra
No. Teks sastra Teks Non Sastra
1 Karangan non ilmiah utawa asil Karangan dikembangake adhedasar
karya paugeran panggunaane basa
2 Ora kaiket dening dening paugeran Aturan-aturan panulisane
3 Ngemu makna konotatif, ekspresif, Makna salugune
sugestif

Jinise Basa Rinengga

Tembung Entar
Tembung entar yaiku tembung loro utawa luwih sing digabung dadi siji lan tegese dadi
beda saka asal usule. Tembung entar tegese ora kaya teges salugune (kata kiasan) .
Tuladha:
1. Dasar bocah pinter lan meneng, mula saiki dadi bau tengene Pak Rohmad.
Bau tengene tegese wong kang dipercaya.
2. Dadi wong iku sing dawa ususe ngadhepi pacobaning urip ing donya iki.
Dawa ususe tegese sabar.

Tembung Saroja
Tembung saroja yaiku tembung loro kang padha utawa meh padha tegese dienggo
bebarengan.
Tuladha:
1. Muga-muga sliramu tansah pinaringan bagas waras.
Tembung bagas padha tegese karo tembung waras, yaiku sehat utawa sehat
temenan.
2. Cilik gedhe, enom tuwa, padha jejel riyel ngebaki dalan.
Tembung jejel padha tegese karo tembung riyel, yaiku ngesuk utawa suk-sukan.

2020_UKBM BASA JAWA Page 6