Page 46 - ไม้แกะสลักล้านนา ปูมผญาสล่าเมือง
P. 46
ขั้นตอนกํารแกะสลักไม้
46
- ใช้สีเนื้อไม้ธรรมชาติโดยการขัดและแว็กซ์ สีไม้ ตามธรรมชาตไิ ดร้ บั ความนยิ มสงู การขดั ใหม้ นั เรยี บเปน็ การโชว์ ลายไมต้ ามธรรมชาตใิ หโ้ ดดเดน่ และชดั ขนึ้ เมอื่ ชนิ้ งานเสรจ็ แลว้ กท็ า ความสะอาดดว้ ยกระดาษทรายละเอยี ด อาจจะมกี ารแกะลาย เพิ่มตามบริเวณที่เนื้อไม้หลุดหายไป จากนั้นทาการลงแว็กซ์ หรือขัดมันด้วยเครื่องขัดละเอียด ทาให้ไม้มีความมันวาว และลายไม้มีสีชัดเจนมากขึ้น มีความสวยงามตามธรรมชาติ
- การย้อมสีด้วยมะเกลือ มีช่วงระยะเวลาหนึ่งใน ตลาดที่นิยมแกะไม้แล้วเคลือบด้วยสีดาหรือสีเข้ม ด้วย ภูมิปัญญาชาวบ้านจึงมีการนาสีธรรมชาติจากมะเกลือมาใช้ โดยมีวิธีการ คือ นามะเกลือมาแช่น้าหรือดองไว้ การจะทา ให้สีไม้และลายไม้ชัดขึ้น ส่วนใหญ่มักจะดองน้ามันเรือ ซึ่ง เป็นภูมิปัญญาของชาวบ้าน ใช้เวลาดองอย่างน้อย ๑ เดือน แล้วแต่ความเข้มข้น หากอยากได้สีที่ชัดเจนหรือเข้มขึ้น ดา มากขึ้น จะต้องใช้เวลาดองมากขึ้น ยิ่งนานเท่าไหร่สีก็จะ เข้มขึ้นเท่านั้น เมื่อได้ระดับสีที่ต้องการแล้วก็นามาทาลงบน ผิวไม้ที่ทาความสะอาดและเก็บงานเรียบร้อยไว้ก่อนหน้านี้ หากอยากไดส้ เี ขม้ กท็ าทบั ลงอกี รอบ เมอื่ สชี นั้ แรกแหง้ กท็ าทบั อีกชั้น สีที่ได้จะเป็นสีธรรมชาติ ทนทาน และสวยงาม
- การทาสีด้วยสีสังเคราะห์หรือสีเคมี ส่วนใหญ่มัก จะเคลือบด้วยชาแล็ก เพิ่มความมันวาวด้วยแล็กเกอร์ แต่ หากต้องการสีดาด้าน มักจะใช้สีพลาสติกสีดา กล่าวคือ หลังจากที่ทาความสะอาดเสร็จแล้ว ก็ทาลงไปในส่วนท่ี ต้องการเลย ตากให้แห้งแล้วนาไปล้างน้า ใช้แปรงสีฟันขัด ให้สีหลุดออกในบางส่วน สีจะติดในร่องลึก ลวดลายที่แกะ ไวใ้ นสว่ นของรอ่ งลกึ จะมสี เี ขม้ กวา่ สว่ นทนี่ นู จงึ เกดิ มติ ขิ องสี ทาให้ดูเป็นธรรมชาติ ปัญหาของการใช้สีพลาสติกเคลือบไม้ คือ สีจะเคลือบแค่ผิวไม้ ไม่ได้ซึมเข้าไปในเนื้อไม้ สีจึงจะดู ดา้ นกวา่ การยอ้ มดว้ ยสไี มม้ ะเกลอื แตข่ อ้ ดี คอื หาซอื้ ไดง้ า่ ย และสะดวกสบายกวา่ ใชเ้ วลานอ้ ยกวา่ การดองดว้ ยนา้ มะเกลอื
ขั้นตอนในการแกะสลักไม้ทั้งหมดนี้เป็นขั้นตอนที่ มักพบเห็นทั่วไปในการแกะสลักไม้ในพื้นที่ภาคเหนือ ซึ่งใน แต่ละบ้าน แต่ละชุมชนก็อาจจะมีกลเม็ดเคล็ดลับที่แตกต่าง ออกไป ถือเป็นภูมิปัญญาที่สั่งสมกันมาของแต่ละหมู่บ้าน แต่ละชุมชน
สํานักงํานวฒันธรรมจงัหวดัลําปําง
ไม้แกะสลักล้านนา ปูมผญาสล่าเมือง
การลงรักปิดทอง
