Page 85 - จิตรกรรมปริศนาธรรมภาคใต้
P. 85
ไตรลักษณ์: กํารฝังศพของอิสลําม
ผนงั ดา้ นหนา้ พระประธานระหวา่ งกรอบประตปู รากฏภาพอยทู่ บี่ านแผละหรอื ผนงั หลบื ประตดู า้ นหนา้ พระประธาน ถ้าผู้ดูหันหน้าเข้าหาภาพจะอยู่ทางซ้ายมือ ในจิตรกรรมฝาผนังวัดโพธ์ิปฐมาวาสถือว่าแปลกที่สุดและอาจจะมีแห่งเดียว ในประเทศไทย เพราะเน้ือหาเป็นภาพแสดงเรื่องราวเก่ียวกับพิธีการแห่พระศพของผู้นาในศาสนาอิสลาม เพราะส่วนใหญ่ ภาพจิตรกรรมฝาผนังที่วาดจะเป็นเน้ือหาเก่ียวข้องกับพุทธศาสนาจะไม่ยกย่องศาสนาอ่ืนใดมาเป็นส่วนหนึ่งของภาพ แต่ภาพจิตรกรรมภายในอุโบสถวัดโพธ์ิปฐมาวาสให้ศาสนาอิสลามเป็นส่วนประกอบท่ีสาคัญควบคู่กับศาสนาพุทธ ซึ่ง ภาพจิตรกรรมฝาผนังของช่างหลวงภาคกลาง จะเป็นเพียงส่วนประกอบหรือภาพแทรกเพียงเล็กน้อย เช่น ภาพมารผจญ- ชนะมารที่มีพวกเดียรถีย์ในศาสนาอื่นๆเป็นบริวารของพญามาร ทหารรับจ้างต่างชาติประกอบอยู่ด้วยกันท่ีมีความ หลากหลายทางวัฒนธรรมผสมผสานกัน
ภาพขบวนแห่เจ้าเซ็น (ตามนิกายซีอะห์ของศาสนาอิสลาม) เป็นภาพเหล่าสาวกนุ่งผ้าสีดาลักษณะเป็นกางเกง หรืออาจเป็นการนุ่งผ้าโจงกระเบนแบบแขกก็ได้ ไม่สวมเสื้อ กาลังแห่ศพเจ้าเซ็นหรือท่านอูเซ็น บุคคลหน่ึงในห้าอันเป็นท่ี เคารพศรัทธาของผู้ท่ีนับถือนิกายซีอะห์ศพนั้นตกแต่งอย่างสวยงาม และสิ่งสาคัญท่ีบอกว่าเป็นขบวนแห่เจ้าเซ็น คือ รูปมือ 5 นวิ้ ตดิ ปลายไมม้ คี นถอื นา ขบวนอกี สงิ่ หนง่ึ คอื สาวกเหลา่ นตี้ า่ งมเี ลอื ดโทรมกาย อนั เกดิ จากการกรดี ศรี ษะหรอื ทารณุ กรรม ร่างกายตนเอง ซ่ึงตรงตามพิธีกรรมของพวกซีอะห์อย่างชัดเจน ดังน้ันการพบว่ายังมีภาพจาลองของพิธีแห่เจ้าเซ็นให้ได้เห็น ในพระอุโบสถวัดโพธิ์ปฐมาวาส จังหวัดสงขลา จึงน่าจะเป็นเร่ืองน่ายินดีและควรถือเป็นความภาคภูมิใจของเจ้าของลัทธิ ซีอะห์หรือเจ้าเซ็นและของชาวเมืองสงขลา รวมถึงชาวใต้และคนไทยท้ังประเทศด้วยเป็นภาพจิตรกรรมท่ียังไม่เคยพบท่ีใด มาก่อนแม้ในท้องถ่ินอื่น สิ่งนี้ย่อมเป็นการแสดงให้เห็นถึงความเป็นลักษณะเฉพาะของท้องถ่ินได้ชัดเจน (ภาพท่ี 1-12)
ไตรลักษณ์: กํารเผําศพของคนท้องถิ่นภําคใต้
การเผาศพของคนท้องถิ่นภาคใต้ ปรากฏผนังด้านหน้าพระประธาน ระหว่างกรอบประตู การเผาศพแบบ สามส้างเป็นปริศนาธรรมอย่างหน่ึง โครงสร้างในการเผาศพจะมี 4 เสา เสาท่ี 1 หมายถึงกิเลส ตันหา อุปทานเสาท่ี 2 หมายถึง กรรม (การกระทา) เสาที่ 3 หมายถึงวิบาก (ผลของกรรม) เสาที่ 4 หมายถึงนิพพาน คนทุกคนจะพบกับ 3 เสา และจะหลุดพ้นคือเสาท่ี 4 และศพท่ีจะเผาโดยทาเป็นสามส้างจะต้องเป็นศพผู้สูงอายุและมีคุณธรรมเท่าน้ัน ไม่นิยมทา เพื่อเผาศพเด็กหรือคนหนุ่มสาว ก่อนก่อสร้างสามส้างจะต้องทาพิธีขอขมาเจ้าท่ีเจ้าทางเสียก่อนและต้องมีเครื่องเซ่น บวงสรวงด้วย เม่ือเผาเสร็จแล้วจะไม่มีการรื้อถอนสามส้าง คงปล่อยไว้จนกว่าจะผุพังไปเองและสามส้างแต่ละอันจะใช้ เผาศพเพยี งศพเดยี วเทา่ นน้ั ในบางทอ้ งถนิ่ เชอื่ กนั วา่ สามารถเลอื กสถานทที่ ใี่ กลจ้ ดุ ศนู ยก์ ลางของปา่ ชา้ ไดจ้ ะทา ใหบ้ ตุ รหลาน ของผู้ตายมีโชคลาภ ร่ารวยขึ้น(สานักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ, 2537: 59)
เน้ือหําเร่ืองรําว วรรณคดีรํามํายณะ สอดคล้องกับสงครามความดีและความชั่วเช่นภาพมัจฉานุ นิลพัทร ยักษ์ ปรากฏเป็นภาพแทรกเนื้อหาพุทธประวัติ ทศชาดกตามแบบช่างหลวงภาคกลางแสดงความเชื่อศาสนาพราหมณ์-ฮินดูกับ ศาสนาพุทธ เพ่ือสะท้อนความดี ความชั่ว โลกอดีต ปัจจุบัน อนาคต ผนังด้านหน้าพระประธานบริเวณเหนือกรอบประตูวัด โพธ์ิปฐมาวาส ถือว่าเป็นภาพปริศนาธรรมของเน้ือหาความเช่ือและการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขด้วยการแสดงภาพยักษ์
75
