Page 89 - จิตรกรรมปริศนาธรรมภาคใต้
P. 89
2.4 คติควํามเช่ือภําพปริศนําธรรม
การเขียนภาพปริศนาธรรมในจิตรกรรมฝาผนังภาคใต้ เกิดจากคติความเชื่อและความศรัทธาในศาสนาพุทธ ดังปรากฏ แนวเร่ืองปฏิจจสมุปบาท ธุดงค์ 13 อสุภะ 10 ไตรลักษณ์ ไตรภูมิ วรรณคดีรามายณะ วรรณกรรมของท้องถิ่น ภาคใต้ และคติความเชื่อศาสนาอ่ืนๆผสมผสานกัน เช่น ศาสนาพราหมณ์ ศาสนาอิสลาม ความเช่ือลัทธิของชาวจีน รวมทั้ง ความเช่ือในวรรณกรรมท้องถ่ินภาคใต้ท่ีได้รับความนิยมและฝังรากลึกในจิตวิญญาณเป็นเวลาช้านาน ซ่ึงช่างหลวงและ ช่างท้องถิ่นจะเขียนภาพผสมผสานกันเหมือนวัดมัชฌิมาวาสวรวิหาร ในช่วงรัชกาลที่ 3 แต่จะแยกเนื้อหาภาพเป็นบางเรื่อง บางตอนตามความคิดเห็นของช่าง เป็นแนวคิดช่วงรัชกาลท่ี 4 วัดโพธ์ิปฐมาวาส ซ่ึงเป็นกุศลธรรมเพ่ือให้คนในภาคใต้ เขา้ ถงึ หลกั ธรรมคา สอนในศาสนาพทุ ธเปน็ หลกั และเพอ่ื แสดงถงึ การอยรู่ ว่ มกนั ของความหลากหลายทางความเชอื่ ในแตล่ ะ ศาสนาท่ีต่างกัน ดังน้ี
ควํามเชื่อในพระพุทธศําสนํา จิตรกรรมทางพุทธศาสนาส่วนใหญ่จะเขียนภาพพุทธประวัติ ภาพนิทาน ชาดก ภาพแสดงภูมิช้ันของนรก สวรรค์ ภาพแสดงหลักธรรม ปริศนาธรรม ภาพกรรมฐาน ตลอดจนภาพเก่ียวกับวรรณคดี ทางศาสนาหรือนิทานเปรียบเทียบอื่นๆ และคติชาวบ้านในท้องถิ่นนั้น เพ่ือโน้มน้าวจิตใจผู้ดูผู้ชมให้ละช่ัว ทาดี และทาใจ ให้บริสุทธ์ิ (สถาบันทักษิณคดีศึกษา, 2529: 7379)
การเขยี นภาพปรศิ นําธรรมแนวเรอื่ งปฏจิ จสมปุ บําทเพอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั ความเชอื่ ตามธรรมยตุ นิ กิ ายเพอื่ เปน็ การ เตือนให้ผู้ดูชมได้เตรียมความพร้อมไม่ให้เกิดความประมาทในการดาเนินชีวิตและให้เห็นถึงเหตุเกิดความทุกข์ โมหะ โทสะ โลภะ ตัณหา (วรรณิภา ณ สงขลา, 2534: 99) ช่างจะวาดภาพให้ต่อเนื่องในผนังเดียวกันท้ัง 3 ช่องภาพ เร่ิมจากด้านขวา ไปซ้าย (ภาพที่ 2-24) และในผนังเดียวกันช่างจะวาดภาพแทรกพระภิกษุน่ังกรรมฐานอยู่ในอาการสารวม พิจารณา ภาพปฎิจจสมุปบาทอันเป็นเหตุเกิดทุกข์ การเขียนใบหน้ารูปร่างหน้าตายังไม่งามนัก มีลักษณะแบบช่างท้องถ่ิน โดยการ แต่งกายมีทั้งแบบครองจีวรห่มเฉียงเปิดไหล่ขวา มีสังฆาฏิพาดท่ีไหล่ซ้ายไม่มีผ้าคาด สันนิษฐานว่าเป็นการแต่งกายของ พระสงฆ์ฝ่ายธรรมยุตินิกาย และการคลองจีวรห่มเฉียงเปิดไหล่ขวามีสังฆาฏิพาดที่ไหล่ซ้ายมีผ้าคาดอก สันนิษฐานว่า เป็นการห่มของพระสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย (ภาพที่ 2-35) โดยมีความสอดคล้องกับความเชื่อต่างๆ ดังนี้
ภําพท่ี 2-35 การแต่งกายของ พระสงฆ์ฝ่ายธรรมยุตินิกายและ พระสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย
79
