Page 336 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 336
ประดษิ ฐํานบษุ บกหลงั คําเครอื่ งยอด สว่ นกลํางดํา้ นขํา้ งทงั้ สองดํา้ นของชนั้ ฐํานเกรนิ ๓ ชน้ั ลํา่ ง ตอน กลํางติดพนักลูกกรงปิดทองทึบ เว้นช่องสําหรับขึ้นลงบุษบก เสําพนักลูกกรงเป็นไม้กลึงรูปหัวเม็ด ปิดทองทึบ
บุษบกสําหรับสมเด็จพระสังฆรําชประทับหรือพระรําชําคณะน่ังอ่ํานพระอภิธรรม หรือ พระบรมวงศํานุวงศ์ประทับทรงปรํายหรือทรงภูษําโยง ฐํานบุษบกประกอบหน้ํากระดํานท้องไม้ ปิดทองประดับกระจก ปํากฐํานรอบพนักประดับไม้แกะสลักลํายกระจังปฏิญําณ เว้นพนักด้ํานหน้ํา สํา หรบั เปน็ ชอ่ งประทบั เสําบษุ บกยอ่ มมุ ไมส้ บิ สอง โคนเสําบษุ บกประดบั กําบพรหมศร หวั เสํา มคี นั ทวย สลกั ลํายนําครบั เชงิ กลอนหลงั คําชนั้ ลํา่ ง เสําบษุ บกแตล่ ะตน้ ผกู มํา่ น (ตําดทองซบั ในสแี ดง หรอื ลํายทอง แผล่ วด) รวบกลํางม่ํานที่ประจํายํามรัดอกของเสํา ด้ํานหลังบุษบกมีพนักพิง ส่วนเครื่องยอดหลังคํา บุษบกประดับช้ันเชิงกลอน ๕ ช้ัน แต่ละช้ันประดับบันแถลง ช่อฟ้ํา บรําลี นําคปัก ถัดข้ึนไปเป็น ส่วนขององค์ระฆัง เหม ๓ ชั้น จําหลักย่อมุมไม้สิบสอง บัวกลุ่ม ๕ ชั้น ปลีและปลียอดปิดทองทึบ ลกู แกว้ จํา หลกั ลําย ยอดประกอบดว้ ยเมด็ นํา้ คํา้ งและพมุ่ ขํา้ วบณิ ฑ์ เพดํานบษุ บกประดบั ลํายดอกจอก
ราชรถปืนใหญ่รางเกวียน
รถปืนใหญ่รํางเกวียนเป็นรําชรถท่ีเชิญพระโกศพระบรมศพ พระศพของพระมหํากษัตริย์ และพระบรมวงศ์ ท่ีดํารงพระยศในรําชกํารทหํารคร้ังทรงพระชนม์ชีพ สําหรับพระบรมศพใช้รําชรถ ปนื ใหญร่ ํางเกวยี นอตุ รําวฏั รอบพระเมรมุ ําศ ๓ รอบ แทนพระยํานมําศสํามลํา คํานตํามธรรมเนยี มเดมิ
ในสว่ นของพระบรมวงศน์ น้ั ใชเ้ ชญิ พระศพจํากวงั (หรอื จํากหนํา้ วดั พระเชตพุ น) ไปสพู่ ระเมรุ ซงึ่ เปน็ ธรรมเนยี มใหมเ่ กดิ ขนึ้ ในรชั สมยั พระบําทสมเดจ็ พระมงกฏุ เกลํา้ เจํา้ อยหู่ วั ในกํารพระรําชทําน เพลงิ พระศพจอมพล พระเจํา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมหลวงนครไชยศรสี รุ เดช เมอ่ื พ.ศ. ๒๔๕๙ เปน็ ครงั้ แรก (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๕๙: ๗๐๓)
สําหรับพระบรมศพพระมหํากษัตริย์พระองค์แรกที่ทรงรําชรถปืนใหญ่รํางเกวียนเวียน อตุ รําวฏั รอบพระเมรมุ ําศ คอื พระบําทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลํา้ เจํา้ อยหู่ วั โดยทรงมพี ระบรมรําชโองกําร แสดงพระรําชประสงค์ “ในการแหพ่ ระบรมศพ ตงั้ แตพ่ ระทนี่ งั่ ดสุ ติ มหาปราสาทไปถงึ วดั พระเชตพุ น ใหใ้ ชย้ านมาศตามประเพณี จากวดั พระเชตพุ นไปพระเมรุ ขอใหจ้ ดั แตง่ รถปนื ใหญเ่ ปน็ รถพระบรมศพ เพราะขา้ พเจา้ เปน็ ทหาร อยากใครเ่ ดนิ ทางสดุ ทา้ ยนอี้ ยา่ งทหาร” (ยมิ้ ปณั ฑยํางกรู และคณะ ๒๕๒๘: ๒๕๘)
แตท่ งั้ นใ้ี นพระรําชพธิ ถี วํายพระเพลงิ จรงิ พระบําทสมเดจ็ พระปกเกลํา้ เจํา้ อยหู่ วั โปรดเกลํา้ ฯ ให้เชิญพระโกศพระบรมศพขึ้นพระมหําพิชัยรําชรถไปสู่ท้องสนํามหลวง เมื่อถึงพระเมรุมําศจึงให้ เชิญพระโกศพระบรมศพเลื่อนลงทํางเกรินสู่รําชรถปืนใหญ่รํางเกวียน
สําหรับในงํานพระบรมศพพระบําทสมเด็จพระปรเมนทรมหําอํานันทมหิดล ปรํากฏ หลกั ฐํานวํา่ กรมศลิ ปํากรไดด้ ํา เนนิ กําร “ปรบั ปรงุ รถปนื ใหญข่ องทํางรําชกํารทหํารเปน็ รถประดษิ ฐําน พระบรมโกศสําหรับเวียนรอบพระเมรุมําศ” และ “ได้จัดสร้ํางบุษบกพร้อมรํางเล่ือนไว้บนรํางเกวียน ปืน” (กฤษณ์ อินทโกศัย ๒๔๙๕ก: ๙๗; ๒๔๙๕ข: ๘๘-๘๙)
เสด็จสู่แดนสรวง
334 ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
