Page 334 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 334
(ณัฐวุฒิ สุทธิสงครําม, ๒๕๑๖: ๑๓๒) ซึ่งเข้ําใจว่ําโรงรําชรถนี้คงอยู่บริเวณสวนเจ้ําเชตุ ริมถนน สนํามไชย หน้ําวัดพระเชตุพน
ภํายหลงั จํากทกี่ รมพระรําชวงั บวรวชิ ยั ชําญทวิ งคต ใน พ.ศ. ๒๔๒๘ พระรําชวงั บวรสถําน มงคล (วังหน้ํา) ว่ํางลง พระบําทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ําเจ้ําอยู่หัว รัชกําลที่ ๕ จึงโปรดเกล้ําฯ ให้ใช้ พื้นที่วังหน้ําเพื่อประโยชน์ของส่วนรําชกํารต่ํางๆ รวมท้ังโปรดให้ย้ํายโรงพระมหําพิชัยรําชรถมําไว้ บรเิ วณสนํามตอนเหนอื พระทนี่ งั่ พทุ ไธสวรรย์ ตง้ั เปน็ โรงเกบ็ รําชรถสํา คญั ๒ โรง โดยใหอ้ ยใู่ นควําม ดูแลของกรมพระตํารวจ๕ (กรมศิลปํากร ๒๕๓๙: ๔๖)
ถึงสมัยรัชกําลที่ ๗ ทรงพระกรุณําโปรดเกล้ําฯ พระรําชทํานพระรําชมณเฑียรสถําน ในวังหน้ําทั้งหมด ให้เป็นที่ต้ังพิพิธภัณฑสถํานสําหรับพระนคร (ปัจจุบัน คือ พิพิธภัณฑสถําน แหง่ ชําติ พระนคร) อยใู่ นกํารกํา กบั ดแู ลของรําชบณั ฑติ ยสภํา สมเดจ็ พระเจํา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระยํา ดํารงรําชํานภุ ําพ นํายกรําชบณั ฑติ ยสภํา จงึ ใหส้ รํา้ งโรงรําชรถขน้ึ ใหม่ ลกั ษณะเปน็ โรงหลงั คําทรงจว่ั ๒ หลงั เช่ือมต่อกันด้วย มุขขวําง ภํายในเปิดโล่งถึงกันโดยตลอด แล้วเสร็จในปี พ.ศ. ๒๔๗๓
ต่อมําในช่วง พ.ศ. ๒๕๓๖ – ๒๕๓๗ กรมศิลปํากรได้ทํากํารบูรณปฏิสังขรณ์โรงรําชรถ ข้ึนใหม่โดยต่อเติมมุขหน้ํา ปัจจุบันโรงรําชรถเป็นส่วนหนึ่งของพิพิธภัณฑสถํานแห่งชําติ พระนคร สํานักพิพิธภัณฑสถํานแห่งชําติ กรมศิลปํากร กระทรวงวัฒนธรรม ใช้เป็นอําคํารเก็บรักษําและ จัดแสดงรําชรถ รําชยําน และเคร่ืองประกอบในกํารพระรําชพิธีพระบรมศพและพระศพ
ราชรถน้อย
นอกจํากพระมหําพิชัยรําชรถและเวชยันตรําชรถแล้ว ยังมีรําชรถที่สําคัญอีก ๓ รถ รวม เรียกว่ํา “รําชรถน้อย” ซึ่งเป็นรําชรถทรงบุษบกขนําดเล็ก สร้ํางข้ึนเมื่อ พ.ศ. ๒๓๓๘ พร้อมกับพระ มหําพิชัยรําชรถ รําชรถน้อยรถหน่ึงใช้เป็นรําชรถพระสําหรับสมเด็จพระสังฆรําชประทับ สวดพระอภิธรรมนําพระมหําพิชัยรําชรถ ตํามด้วยรําชรถน้อยรถที่สอง เป็นรําชรถโปรยสําหรับ พระบรมวงศป์ ระทบั เพอ่ื ทรงปรํายขํา้ วตอกดอกไมถ้ วํายพระบรมศพตํามเสน้ ทํางสพู่ ระเมรุ ตํามดว้ ย รําชรถโยงสําหรับรับภูษําโยงจํากพระโกศที่พระมหําพิชัยรําชรถ ต่อมํารัชกําลท่ี ๖ โปรดเกล้ําฯ ให้เลิกประเพณีโยงและโปรยในกระบวนแห่พระบรมศพและพระศพ จึงคงเหลือแต่รถพระสงฆ์อ่ําน พระอภิธรรมนําหน้ํารําชรถทรงพระโกศเท่ํานั้นจนถึงปัจจุบัน
รําชรถน้อยที่พระบําทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้ําจุฬําโลกมหํารําชโปรดให้สร้ํางขึ้นมี ๓ รถ ทั้ง ๓ รถ มีลักษณะเป็นรําชรถทรงบุษบก ทําด้วยไม้จําหลักลํายทําสีแดงปิดทอง ประดับกระจก
รถท่ี ๑ (เลขทะเบียนรําชรถ ๙๗๘๔) ขนําดกว้ําง ๓.๘๖ เมตร ยําว ๑๒.๙๕ เมตร สูง ๖.๘๔ เมตร น้ําหนัก ๓.๖๕ ตัน เหนือท้องไม้ข้ํางเกรินชั้นท่ี ๒ ประดับเทพนม ๓๔ องค์ เหนือท้องไม้ฐําน เกรินชั้นที่ ๓ ประดับเทพนม ๓๐ องค์ และท้องไม้ฐํานสิงห์รองบัลลังก์บุษบกประดับเทพนม ชั้นล่ําง ๒๐ องค์ ช้ันบน ๒๐ องค์
๕ จํากตํารําหน้ําที่ตํารวจ ตํามแบบแผนธรรมเนียมในรําชสํานักคร้ังกรุงศรีอยุธยํา ได้ระบุเช่นกันว่ํา “มหําพิไชรําชรถ และรถยํางโลสง” ในสมัยกรุงศรีอยุธยํานั้นอยู่ในควํามดูแลของ “ตํารวจในรวมกับตํารวจผู้ใหญ่” (กรมศิลปํากร ๒๕๓๙: ๔๖)
เสด็จสู่แดนสรวง
33๒ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
