Page 15 - คู่มือ RF -kt-20-08-2018-4-45 (ฉบับเต็ม)_(29-08-18)
P. 15
ไตร่ตรองมาแล้ว ประสบการณ์ปฐมภูมิจะเป็นเนื้อหาของประสบการณ์ทุติยภูมิ เป็นข้อมูลเบื้องต้นส าหรับ
คิดไตร่ตรอง ตัวอย่างเช่น เด็กเล่นซน ไปเหยียบถ่านไฟร้อนๆ ผลปรากฏว่ามีการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ คือ
เท้าถูกไฟลวก เป็นประสบการณ์ปฐมภูมิ เมื่อเด็กเกิดการเรียนรู้จากผลของการเหยียบถ่านไฟร้อน ท าให้เกิด
ความเจ็บปวด และไม่อยากเล่นบริเวณที่มีถ่านไฟร้อนอีก หรือระแวงที่จะเล่นไฟ เป็นประสบการณ์ทุติยภูมิ
ประสบการณ์ที่เกิดจากการคิดไตร่ตรอง (Reflective thought) เรียกอีกอย่างว่าประสบการณ์การรู้
(Cognitive experience) เขาให้ความส าคัญกับประสบการณ์ที่จ าเป็นส าหรับผู้เรียน เน้นให้ผู้เรียนมีการเรียนรู้
สถานการณ์ที่เป็นจริง เพราะการศึกษาตามความคิดของเขา คือ ความเจริญงอกงามทั้งทางด้านร่างกาย
สติปัญญา และคุณธรรม
องค์ประกอบของการสะท้อนคิด
องค์ประกอบที่ส าคัญของการสะท้อนคิดคือ กระบวนการทางปัญญาและความรู้สึกนึกคิด
(Intellectual and Affective Dimensions) โดยหัวใจส าคัญของการสะท้อนคิดอยู่ที่ประสบการณ์ของบุคคล
ซึ่งมีสิ่งเร้าท าให้เกิดความรู้สึกนึกคิดต่อประสบการณ์นั้น สิ่งเร้าดังกล่าวอาจเป็นสิ่งที่ท าให้แปลกใจ (Surprise)
หรือ สิ่งที่ท าให้ไม่สบายใจ (Discomfort) รวมถึงความรู้สึกทางบวก และสิ่งที่เป็นอุปสรรคต่างๆ (Positive or
Obstructing Feeling) ซึ่งกระบวนการสะท้อนคิดจะเกิดขึ้นเมื่อบุคคลเชื่อมโยงความรู้ไปสู่ประสบการณ์ และ
พยายามที่จะอธิบายถึงสิ่งที่เกิดขึ้นเปรียบเทียบหาเหตุผล พร้อมทั้งมีการประเมินการกระท าของตนเอง ซึ่ง
สาโรช บัวศรี (2544: 37-38) ได้กล่าวถึงองค์ประกอบที่ส าคัญของการสะท้อนคิดไว้ว่า เป็นการคิดไตร่ตรอง
หรือคิดทบทวนอย่างมีเหตุผล เป็นหลักพุทธธรรมที่มีมาเป็นเวลายาวนาน เป็นแนวทางของพุทธศาสนา และ
สามารถน ามาใช้เป็นวิธีการสอนได้เป็นอย่างดีโดยนักปรัชญาเรียกว่า วิธีแห่งปัญญานอกจากนี้ ชมพูนุท
บุญอากาศ (2557, 37) กล่าวไว้ว่า การสะท้อนคิดขึ้นอยู่กับองค์ประกอบ 3 ประการ คือ ผู้เรียน ความรู้ที่
เกี่ยวข้องกับสิ่งที่จะต้องเรียนรู้ และวิธีการในการเรียนรู้
ลักษณะของการสะท้อนคิด
บาร์เน็ตต์ Barnett (1996, p. 45-59) ได้กล่าวถึงลักษณะของการสะท้อนคิดไว้ 8 ประการ ดังนี้
1. การปฏิบัติโดยใช้ความรู้สึกที่แสดงถึงความกระตือรือร้น หรือแสวงหาความรู้
2. การไตร่ตรองด้วยตนเองและยอมรับความจ าเป็นที่ต้องตรวจสอบสมมติฐานที่ก าหนดขึ้น
3. การสอบถาม หรือตั้งข้อสงสัยในทุกสิ่งทุกอย่าง
4. การใช้หลักฐานในการพิจารณาเรื่องราว
5. การจัดล าดับการคิด และพัฒนาการคิดอย่างสมเหตุสมผล
6. การก าหนดความมุ่งหมายในการคิด
7. การประเมินผลตลอดกระบวนการ การประเมินผลครั้งสุดท้ายและการตัดสินใจขั้นตอน
สุดท้ายหลังจากมีการตั้งประเด็นค าถาม การไตร่ตรอง การตรวจสอบหลักฐานหรือประจักษ์พยาน การ
จัดล าดับการคิดและหลักฐาน
