Page 9 - Iran - UN
P. 9
جنبش عدم تعهد 1357
جنبـش غیـر متعهدهـا کـه در حـال حاضـر ۱۱۴عضـو دارد بـا هـدف اولیـه ایجـاد قدرتـی در برابـر
نظـام دوقطبـی حاکـم بـر جهـان دوره جنـگ سـرد تشـکیل شـد .بـه نظـر م یرسـد کـه در حـال 1343
حاضـر مقابلـه باسیاسـت‌های ی کجانب هگرایانـه آمریـکا در جهـان بـه هـدف اصلـی ایـن جنبـش
مبـدل شـده باشـد .شـاید بتـوان جنبـش عـدم تعهـد را مفیدتریـن سـازمان بین‌المللـی دانسـت 1384
کـه ایـران بعـد از سـازمان ملـل بـه عضویـت آن درآمـده اسـت .بـه نظـر م یرسـید کـه مهم‌تریـن
اقـدام حمایتـی جنبـش غیرمتعه دهـا در قبـال کشـورمان ،تـاش بـرای عـدم محکومیـت ایـران در
آژانـس بین‌المللـی انـرژی هسـت های بـوده اسـت.
سازمان همکار یهای منطق های ،اکو
سـازمان اکـو در سـال ۱۳۴۳بـا عضویـت سـه کشـور ایـران ،پاکسـتان و ترکیـه و یـا چتـر حمایتی
ایالا تمتحــده تشــکیل شــد .ایــن ســازمان کــه در آن زمــان ســازمان عمــران منطقــه‌ای یــا «آر.
ســی .دی» نــام داشــت ،هــدف عمــده خــود را عمــران منطقــه ،توســعه اقتصــادی و بــالا بــردن
سـطح رفـاه سـاکنان کشـورهای عضـو اعـام کـرده بـود .بـا پیـروزی انقـاب اسـامی کـه قطـع
پشـتیبانی آمریـکا از ایـن سـازمان را بـه دنبـال داشـت «آر.سـی.دی» دچـار رکـود شـد تـا بعـد از
چندیـن سـال کـه ایـران ضـرورت توسـعه همکار یهـای منطقـه‌ای را از اهـداف اصولـی سیاسـت
خارجـی خـود عنـوان کـرده بـود« ،آر.سـی.دی» بـا نـام جدیـد سـازمان همـکاری اقتصـادی اکـو
احیــا شــود .کشــورهای عضــو اکــو ب هرغــم موقعیــت مناســب ژئوپلیتیــک و ه ممــرزی بــا اروپــا،
خلی جفــارس و ســه کشــور بــزرگ روســیه ،چیــن و هنــد و همچنیــن بهره‌منــدی از ۱۲میلیــارد
بشــکه ذخیــره نفــت و ۱۳۵تریلیــون مترمکعــب گاز بــه علــت اختلافــات و رقاب تهــای سیاســی
نتوانسـت هاند همـکاری مؤثـری بـا هـم داشـته باشـند و ب هویـژه مشـکلات ناشـی از رژیـم حقوقـی
دریــای خــزر ،همکار یهــا و روابــط اقتصــادی آنــان را همــواره تحت‌الشــعاع قــرار داده اســت .در
همیـن راسـتا می‌تـوان بـه تنـش ایـران و جمهـوری آذربایجـان بـر سـر مالکیـت ذخایـر نفتـی
دریـای خـزر اشـاره کـرد کـه عـاوه بـر ایـن گرایـش شـدید برخـی از ایـن کشـورها بـه غـرب
و علاق همنــدی آنــان بــه گســترش «ناتــو» تهــران را نگــران کــرده اســت .دیگــر کشــورهای اکــو
نیــز اختلافــات فراوانــی ب هخصــوص در حــوزه مســائل نفــت دارنــد ،ب هعنوا نمثــال آذربایجــان و
ترکمنسـتان بـر سـر حـوزه نفتـی سـردار (کاپـاز) واقـع در میانـه دریـای خـزر اختـاف دارنـد و
ایـن امـر تاکنـون بـه نتایجـی همچـون فراخوانـی سـفیر ترکمنسـتان از باکـو منجـر شـده اسـت.
سازمان همکار یهای شانگهای
ایـران در کنـار هنـد و پاکسـتان ب هعنـوان عضـو ناظـر در سـازمان شـانگهای و کشـورهای چیـن،
قزاقسـتان ،قرقیزسـتان ،روسـیه ،تاجیکسـتان و ازبکسـتان ب هعنـوان اعضـای ایـن سـازمان مطـرح
هسـتند .عضویـت ایـران در سـازمان همکار یهـای شـانگهای بـه ارتقـای نقـش ژئوپلیتیـک آن در
منطقـه و جهـان می‌انجامـد .نـگاه آمریـکا نسـبت بـه شـانگهای و نـگاه ایـران نسـبت بـه سیاسـت
خارجـی امریـکا و نیـز مسـئله بحـران تجـارت و انـرژی در منطقـه آسـیا و همچنیـن مسـائلی از
قبیــل مبــارزه بــا تروریســم ،خشــون ت‌های قومــی ،مبــارزه بــا مــواد مخــدر و منازعــات مــرزی از
مهم‌تریـن انگیز‌‌ههـای طـرح مسـئله پیوسـتن ایـران بـه شـانگهای یـا ادامـه همکار یهـا بـا ایـن
سـازمان اسـت؛ امـا جالـب اسـت کـه پـس از صـدور قط عنامـه چهـارم شـورای امنیـت علیـه ایـران
اعضــای ایــن ســازمان ایــران را از حضــور ب هعنــوان عضــو ناظــر نیــز محــروم کرد‌هانــد و اکنــون
وضعیـت عضویـت ناظـر ایـران در شـانگهای در پـرد‌های از ابهـام قـرار دارد.
9
