Page 90 - June 2007 low

Ο βιοκλιματικός τρόπος δόμησης δεν είναι κάτι και- και της αρχιτεκτονικής παράδοσης που μεταφερόταν τεκτονική, που δεν θα αποτελεί απλά την εφαρμογή
νούργιο, έχει τις ρίζες του στις βασικές αρχές της πα- από γενιά σε γενιά. Καταρχάς, υπήρχε βαθιά εμπει- τεχνολογιών και συστημάτων σε κατά τα άλλα συμβα-
ραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Τότε που η εργασία και ρική γνώση των κλιματικών δεδομένων, της κίνησης τικές κατασκευές.
η διαβίωση των ανθρώπων ήταν άμεσα συνδεδεμένη του ήλιου και των επικρατέστερων τοπικών συνθηκών. ΚΥΚΛΑΔΕΣ:Τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε έχουν
με το φυσικό τους περιβάλλον. Από τότε όμως μέχρι Τα σπίτια και οι εσωτερικοί χώροι προσανατολίζονταν περισσότερο να κάνουν με βασικές αρχές με γενική
σήμερα, οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Μεταπολεμικά, η έτσι, ώστε να είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά το εφαρμογή στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική, των
συσσώρευση πληθυσμού στις μεγάλες πόλεις προκά- χειμώνα. Αυτό που σήμερα ονομάζουμε παθητικά ηλι- οποίων παραλλαγές εμφανίζονται σε διαφορετικές
λεσε την επείγουσα ανάγκη της μαζικής παραγωγής ακά συστήματα θέρμανσης και δροσισμού. Τα επίπεδα περιοχές της Ελλάδας και ειδικότερα στην περιοχή
στον τομέα των κατασκευών. Οι νέες συνθήκες ζωής φωτισμού ήταν επίσης μελετημένα. Παρατηρούμε σε του Αιγαίου, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες και
απομάκρυναν την δόμηση από τους στόχους της διαφορετικές περιοχές συστήματα περιορισμού του τις αρχιτεκτονικές επιρροές του τόπου. Στις Κυκλάδες,
άνεσης, λειτουργικότητας, υγείας, ανταπόκρισης στο έντονου καλοκαιρινού φωτός. μετρήσεις που σύγκριναν την εσωτερική θερμική συ-
περιβάλλον οδηγώντας την σε λύσεις γρήγορες, ενερ- Επίσης, χρησιμοποιούνταν κατά κανόνα τοπικά υλικά, μπεριφορά παραδοσιακών και σύγχρονων κατοικιών
γειακά «σπάταλες», περιβαλλοντικά επιβλαβείς. χαμηλής εμπεριεχόμενης ενέργειας και υψηλής θερμι- απέδειξαν ότι οι σύγχρονες κατασκευές, ακόμη και οι
Στην Ελλάδα η λαϊκή εμπειρία και γνώση ενσωματώ- κής μάζας. Έτσι τα σπίτια είχαν χαμηλές ενεργειακές πέτρινες, δεν μπορούν να δημιουργήσουν το θερμικά
θηκαν στα κτίρια με απλούς και ίσως όχι συνειδητούς ανάγκες και δημιουργούσαν συνθήκες θερμικής και και οπτικά άνετο και χωρίς έντονες διακυμάνσεις μι-
τρόπους. Oι παραδοσιακοί χτίστες ήταν αναγκασμένοι οπτικής άνεσης για μεγάλα διαστήματα του έτους. κροκλίμα των παραδοσιακών.
– ελλείψει τεχνολογικών μέσων και αφθονίας υλικών Οι σύγχρονες ανάγκες υπαγορεύουν πιο ευρύχωρες Εστιάσαμε κυρίως στις Κυκλάδες, μια περιοχή που είναι
- να προσαρμόσουν την κατοικία και τον οικισμό στα κατοικίες με μεγάλα ανοίγματα, όψεις και θέες, οι αντιπροσωπευτική του μεσογειακού κλίματος (έντονη
κλιματικά, τοπογραφικά και γενικότερα, περιβαλλοντι- οποίες βρίσκονται σε αντιδιαστολή προς τις μεγάλης ηλιοφάνεια, δυνατοί εποχιακοί άνεμοι, μεγάλες περί-
κά δεδομένα του τόπου τους με τον καλύτερο δυνατό θερμικής μάζας, με μικρά ανοίγματα, συμπαγείς κα- οδοι ανομβρίας και μεγάλα ποσοστά υγρασίας) και
τρόπο. Στόχος, η καλύτερη προστασία από τις κλιματι- τασκευές του παρελθόντος. Φυσικά, η τεχνολογία και επιπλέον παρουσιάζει μια μοναδική αρχιτεκτονική
κές συνθήκες αλλά και η μέγιστη οικονομία δυνάμεων μορφολογία του παρελθόντος δεν θα μπορούσε να κληρονομιά.
και πόρων. Η παραδοσιακή ελληνική αρχιτεκτονική αντιγραφεί σήμερα χωρίς να γίνει γραφική, παρόλα Στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική των Κυκλάδων συ-
είχε ενσωματώσει πολλές αρχές βιοκλιματικού σχε- αυτά όμως, στην αναζήτηση του βιοκλιματικού κτι- ναντάμε επιμέρους κατασκευαστικά στοιχεία (με κατά
διασμού, που σήμερα μελετώνται και αναλύονται, όχι ρίου, η παραδοσιακή κατοικία μπορεί να προσφέρει τόπους διαφορετική μορφολογική έκφραση) τα οποία
για να γίνουν αυτούσια μιμητικά πρότυπα, αλλά, για σημαντικές πληροφορίες στο σύγχρονο σχεδιασμό. συμβάλλουν σε συγκεκριμένες βιοκλιματικές λειτουρ-
να αποτελέσουν θεμέλιο σύγχρονων ιδεών και προ- Οι αρχές της οικολογικής-βιοκλιματικής δόμησης που γίες, όπως ο αερισμός, ο δροσισμός, ο σκιασμός-ηλι-
τάσεων. εντοπίζονται στις κατασκευές του παρελθόντος έχουν οπροστασία, η θέρμανση, η υπόσκαφη δόμηση, τα
Η παραδοσιακή κατοικία ήταν αποτέλεσμα της αυ- τη δυνατότητα να προσαρμοστούν στις σύγχρονες υλικά (χρώμα, ασβέστης, ανάγλυφο σοβά κλπ) και η
τοδίδακτης γνώσης του πρωτομάστορα, του τεχνίτη ανάγκες. Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια νέα αρχι- βλάστηση.
Βιοκλιματική κατοικία και παραδοσιακές

τεχνικές κυκλαδίτικης δόμησης

1 - Αερισμός Ο αερισμός των κτιρίων είναι σημα- - Υπόσκαφη κατοικία Τα υπόσκαφα και ημι-υπό- (βεράντα, λότζια, στοά, ημιυπαίθριος εισόδου κλπ).
ντικός για την απομάκρυνση τόσο των θερμικών φορ- σκαφα είναι ένας τύπος κτιρίου που αναπτύχθηκε σε Η περιτοιχισμένη αυλή είναι ένα επαναλαμβανόμενο
τίων όσο και της υγρασίας. Όπου αυτό είναι εφικτό, όλο τον κόσμο σε διάφορες περιοχές με παρόμοιο στοιχείο στην περιοχή της μεσογείου από τους αρ-
επιδιώκεται ο διαμπερής αερισμός με μικρά ανοίγματα κλίμα (στη Μεσογειακή λεκάνη αλλά και την Κίνα, την χαίους χρόνους, ενώ η στοά εμφανίζεται με διάφορες
προς την βόρεια πλευρά. Στις Κυκλάδες πολύ συχνή Ινδία, την κεντρική Αμερική),nbsp όπου το επέτρεπε το μορφές σε διαφορετικές αρχιτεκτονικές παραδόσεις
είναι η χρήση του φεγγίτη, ένα μικρότερο άνοιγμα σε έδαφος (μαλακό και χωρίς-υγρασία). Στην Ελλάδα οι της Ελλάδας. / β. Με πρόσθετα στοιχεία: Εφήμερες
ψηλότερη στάθμη, το οποίο διευκολύνει την απαγωγή πιο ανεπτυγμένοι και γνωστοί οικισμοί είναι αυτοί της - κινητές κατασκευές όπως τα στέγαστρα από ξύλο
του θερμού αέρα που συγκεντρώνεται ψηλά. Ανοίγ- Σαντορίνης. Αποτελούν ένα παράδειγμα προσαρμογής ή καλάμια, η βλάστηση (πέργκολες, αναρριχόμενα,
ματα στην οροφή, όπως οι καμινάδες, προκαλούν στην τοπογραφία της περιοχής και εκμετάλλευσης των δέντρα..), τα πατζούρια, οι προεξοχές στοιχείων
κατακόρυφο ρεύμα αέρα και είναι πολύ χρήσιμα σε τοπικών δεδομένων για βέλτιστη προστασία από τις πάνω από τα παράθυρα, οι τέντες -υφάσματα κλπ. 6
περιπτώσεις υπόσκαφων, κτισμάτων σε πλαγιές ή σε κλιματικές συνθήκες. Βασικό πλεονέκτημα η εκμετάλ- – Θέρμανση Εξέλιξη της στοάς μπορεί να θεωρηθεί
πυκνοδομημένους οικισμούς. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον λευση του εδάφους που λόγω της μεγάλης θερμικής και το οθωμανικής επιρροής χαγιάτι ή λιακωτό, όπως
παρουσιάζει η ‘παραθύρα’ στην Σαντορίνη, ένα άνοιγ- του αδράνειας διατηρεί σχεδόν ανεπηρέαστους τους ονομάζονταν στα παλιά λαϊκά αθηναϊκά σπίτια. Ένας
μα για πρόσβαση στο δώμα που λειτουργεί και σαν εσωτερικούς χώρους από τις εξωτερικές μεταβολές της χώρος προσαρτημένος στον όγκο του κτιρίου ή ένας
συλλέκτης δροσερής θαλάσσιας αύρας. Είναι γεγονός θερμοκρασίας. Τα ανοίγματα της μοναδικής όψης είναι διάδρομος σε όροφο κλεισμένος με τζαμαρία. Το
ότι το θέμα του αερισμού δεν αντιμετωπίζεται πάντα μικρά και εμποδίζουν την εισχώρηση ακτινοβολίας και χειμώνα τα τζάμια είναι κλειστά και μπορούμε να το
αποτελεσματικά, ιδιαίτερα σε κτίρια που βρίσκονται θερμότητας το καλοκαίρι και την απώλεια θερμότητας θεωρήσουμε ένα πρώιμο θερμοκήπιο, το καλοκαίρι τα
σε πυκνοδομημένο οικισμό ή είναι υπόσκαφα, έτσι σε το χειμώνα. Η θολωτή στέγαση δίνει μεγάλο εσωτερι- τζάμια ανοίγουν και λειτουργεί σαν ένας ημιυπαίθριος
πολλά από αυτά υπάρχουν υψηλά ποσοστά υγρασί- κό ύψος που επιτρέπει την κυκλική κίνηση του αέρα. στεγασμένος χώρος ενώ ταυτόχρονα προστατεύει από
ας. Διάτρητα σκαλιστά μαρμάρινα διαφράγματα στους Μειονέκτημα αυτού του τρόπου δόμησης ο ελλιπής τον ήλιο την μία πλευρά του κτιρίου. Αν και αυτές οι
φεγγίτες της Τήνου - Παραθύρα. 2 - Δροσισμός Ο φωτισμός και η υγρασία. 4 - Υλικά, χρώμα, ανά- μορφές είναι χαρακτηριστικό της βαλκανικής αρχιτε-
δροσισμός επιτυγχάνεται όταν στην πορεία του ο αέ- γλυφο Αν και η έννοια της θερμομόνωσης είναι μια κτονικής τις συναντάμε και στα νησιά του αιγαίου, στην
ρας συναντά μάζες με χαμηλότερη θερμοκρασία που σύγχρονη επινόηση, στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική Μύκονο, την Λέσβο, την Ρόδο. 7 – Βλάστηση Τα
κατακρατούν μέρος του θερμικού φορτίου του, ψύχο- πολλά υλικά και ο τρόπος εφαρμογής τους έχουν αντί- αναρριχητικά φυτά και τα φυλλοβόλα δέντρα είναι ο
ντάς τον. Τέτοιες περιπτώσεις είναι η χρήση του νερού στοιχο αποτέλεσμα. Έτσι, στα παραδοσιακά δώματα οι πιο συνηθισμένος, στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική,
και υπόγειων διάδρομων που συναντάμε στην αραβική στρώσεις από ξερά φύκια ή βούρλα (υλικά με μικρή αλλά και πιο αποτελεσματικός τρόπος σκιασμού. Το
αρχιτεκτονική. Στην ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτο- θερμική διαπερατότητα) λειτουργούν θερμομονωτικά. φύλλωμα τους δεν υπερθερμαίνεται -αντίθετα με τις
νική το νερό δεν έχει χρησιμοποιηθεί για δροσισμό Όσων αφορά την επεξεργασία των εξωτερικών επιφα- περισσότερες επιφάνειες σκιασμού- και δεν παγιδεύει
ούτε έχει εφαρμοστεί κάποιο άλλο σχετικό σύστημα. νειών, το λευκό χρώμα που χρησιμοποιείται περιορίζει τον αέρα. Επιπλέον ο διερχόμενος αέρας δροσίζεται
Παρόλα αυτά η θερμική μάζα των κτιρίων από πέτρα ή την θερμότητα που απορροφάται από τους τοίχους. 5 μέσω εξάτμισης. Μπορούμε να κατατάξουμε την χρή-
του εδάφους έχει σαν αποτέλεσμα την διατήρηση της - Ηλιοπροστασία και σκιασμός Οι τρόποι προστα- ση της βλάστησης ανάλογα με την θέση σε σχέση με
θερμοκρασίας στους εσωτερικούς χώρους σε σχετικά σίας του κελύφους από την έντονη ηλιακή ακτινοβολία το κτίριο. Φυλλοβόλα δέντρα ή αναρριχώμενα (όπως
σταθερά ενδιάμεσα επίπεδα. Ιδιαίτερα στους υπόγειους αλλά και η δημιουργία προστατευμένων εξωτερικών η μουριά ή η κληματαριά) σε οριζόντια θέση τοποθε-
χώρους, ο αέρας παραμένει σταθερά στους 18ο βαθ- υπαίθριων ή ημι-υπαίθριων χώρων μπορούν να χω- τούνται στην νότια πλευρά του κτιρίου. Αναρριχώμενα
μούς - έτσι εάν με κάποιο τρόπο επιτευχθεί κυκλική ριστούν σε δύο κατηγορίες / α. Ενσωματωμένα στην φυτά τοποθετούνται κατακόρυφα στους δυτικούς και
κίνηση του αέρα από αυτόν τον χώρο προς έναν υπέρ- μάζα του κτιρίου: Σημαντικό ρόλο παίζει η κατανομή ανατολικούς τοίχους - αποφεύγεται έτσι η συσσώρευ-
γειο με μεγαλύτερα θερμικά φορτία έχουμε δροσισμό των όγκων του κτιρίου σε σχέση με τον προσανατολι- ση θερμότητας στους τοίχους: το φυτό λειτουργεί σαν
του κινούμενου αέρα. Το ίδιο συμβαίνει όταν ο αέρας σμό και τη διεύθυνση των ανέμων: η διαμόρφωση εσω- μονωτικό υλικό. Στην βόρεια πλευρά ή στην διεύθυνση
διαπερνά πυκνά φυλλώματα ή σκιερούς εξωτερικούς τερικής αυλής - αίθριου, οι εσοχές και οι προεξοχές, των κυρίων ανέμων τοποθετούνται κατακόρυφα πετά-
χώρους πριν μπει στο κτίριο από τα ανοίγματα. 3 τα διαφορετικά ύψη, οι διάφοροι ημιυπαίθριοι χώροι σματα από αειθαλή δέντρα, όπως τα κυπαρίσσια.
ΘΕΣΗ 90