Page 146 - 28_LiryDram_2020

Muranów
– warszawska dzielnica ponad gruzami – retrospekcja
O wystawie czasowej Tu Muranów
w Muzeum Historii ydów Polskich POLIN 26 czerwca 2020 – 22 marca 2021
W północnej części przyszłej dzielnicy żydowskiej, u zbiegu dzisiejszych ulic Stawki – Muranowska – Lewartowskiego, stanął w 1686 roku pałac Józefa Szymona Belottiego, nadwornego budowniczego króla Jana III Sobieskiego, nazywany „Murano” od weneckiej wysepki Murano, skąd pochodził Belotti. Tak powstała nazwa późniejszego Muranowa, który tuż przed wybuchem II wojny światowej zamieszkiwało z górą 90 procent ydów i gdzie Niemcy utworzyli największe getto w okupowanej Europie. Weneckie pochodzenie nazwy Muranów jest w tym kontekście gorzką ironią historii, bowiem słowo „getto” zostało użyte po raz pierwszy akurat w Wenecji w 1516 roku.
W ystawa czasowa Tu Muranów odkrywa kolejne ukryte warstwy historii war- szawskiego osiedla, opowiadając o wybra- nych miejscach, ich mieszkańcach i bywal- cach. Można zajrzeć w głąb miasta – poznać niezwykłą, wielopoziomową historię Warsza- wy; pod pozornie znaną warstwą odkryć ko- lejne wymiary przeszłych, obecnych i przy-
szłych losów miasta i jego mieszkańców.
Na samym początku wystawy zwiedzają- cy przenoszą się do XVIII wieku, by poznać pewnego wenecjanina tęskniącego za oj- czystą wyspą Murano. Następnie spaceru- ją dawną Dzielnicą Północną, która przed wojną była centrum żydowskiego życia – w czasach, gdy Warszawa była domem
Jacek Leociak, Muranów – do 1945 roku
największej w Europie diaspory. Chodzą przedwojennymi Nalewkami – tętniącą ży- ciem reprezentacyjną ulicą handlową, nie- ustępującą wielkością i różnorodnością skle- pów, warsztatów i towarów dzisiejszej Mar- szałkowskiej w Warszawie czy Piotrkowskiej w Łodzi. Zwiedzający wystawę poznają dra- matyczne losy ydów, których uwięziono w utworzonym tu getcie.
Dowiedzą się, jak planiści dźwigający stoli- cę z wojennych gruzów zakładali nowe, mo- dernistyczne osiedle, a nawet w co bawiły się dzieci na podwórkach powojennego Mu- ranowa.
Wystawa pozwala odpowiedzieć na pytanie, co czyni Muranów miejscem wyjątkowym
144 LiryDram lipiec-wrzesień 2020