Page 168 - 28_LiryDram_2020

Wielka Synagoga
w Tykocinie
Marlena Zynger
Wielka Synagoga w Tykocinie – w XVII wieku druga pod względem znacze- nia dla społeczności żydowskiej Rzeczypospo-
litej (po krakowskiej na Kazimierzu) – znajdu- je się przy ulicy Koziej w sąsiedztwie Małego Rynku. Pochodzi z 1642 roku. W XVII I XVIII wieku stanowiła wielki ośrodek intelektual- ny. Budynek został odnowiony w latach 40. XIX wieku. W 1929 roku czynna synagoga zo- stała wpisana na listę zabytków województwa białostockiego. W latach 30. XX wieku histo- ryk i badacz kultury żydowskiej Szymon Zaj- czyk (zginął w warszawskim getcie) sporzą- dził dokumentację fotogra czną wnętrza i ze- wnętrza Wielkiej Synagogi, co w latach póź- niejszych było cennym źródłem dla odtworze- nia wyglądu i wyposażenia budynku. Podczas
II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali i ograbili jej wnętrze, tworząc w nim maga- zyny mienia i amunicji. Najcenniejsze rzeczy Niemcy wywieźli do Pragi czeskiej (miało tam powstać Muzeum Wymarłej Rasy). Po woj- nie władze nadal utrzymywały tam magazy- ny (tym razem nawozów sztucznych). W 1965 roku w wyniku pożaru spłonęła unikalna bi- blioteka i archiwa gminy żydowskiej. W latach 1974-1978 Pracownie Konserwacji Zabytków przeprowadziły remont i konserwację budyn- ku, dzięki czemu dziś innymi oglądać m.in. XVI–XVII-wieczne polichromie (najstarsza z 1661 r. na bimie od strony północnej). Pierwszym rabinem Tykocina był Dawid (przydomek Doktór). W XVI wieku działali tu m.in. Mordechaj Tiktiner, Szmuel Eliezer
166 LiryDram lipiec-wrzesień 2020