Page 50 - 28_LiryDram_2020

Odrębna uchwała Zjazdu – dowodząc, „że zasada rozrostu Polski poprzez rozrost jej kultury jest wytyczną jej dziejów i najistot- niejszą treścią i siłą, i że w imię zasady tej kultura i sztuka winny mieć poczesne miej- sce w rządzie” – protestowała przeciw za- miarom likwidacji Ministerstwa Sztuki i Kul- tury. Ministerstwo to (początkowo jako Mini- sterstwo Ochrony Kultury i Sztuk Pięknych) powstało u schyłku 1918 roku w rządzie Ję- drzeja Moraczewskiego (gdzie objął je daw- ny PPS-owski bojowiec Medard Downaro- wicz), działało też w kolejnych gabinetach, kierowane przez Zenona Przesmyckiego, skądinąd choć dla literatury tak bardzo za- służonego, jednak do pracy administracyjnej zupełnie się nienadającego.
W połowie 1919 roku, pracując w tymczaso- wym lokalu przy ulicy Ordynackiej 15, mini- sterstwo zatrudniało już kilkudziesięciu pra- cowników zgrupowanych w dwóch sekcjach: Sekcji Sztuk Plastycznych, na czele ze wspo- minanym już tu podsekretarzem stanu, zna- nym architektem, twórcą m.in. gmachu bi- blioteki przy Koszykowej i Domu pod Orła- mi w Warszawie Janem Heurichem (Wy- działem Malarstwa, Rzeźby i Sztuk Zdobni- czych kierował tu Eligiusz Niewiadomski), oraz Sekcji Literatury, Muzyki i Teatru, na czele z Edwardem Porębowiczem (stanowią- cy część tej sekcji Wydział Literatury był na razie obsadzony jednoosobowo przez refe- renta Emila Zegadłowicza, który po latach z szyderczym humorem opisze ten swój za- kład pracy w „Motorach”). Od razu powiedz- my tu, że kontynuując rozpoczęte uchwałą zjazdową starania, w lutym i marcu 1921 roku w sprawie utrzymania ministerstwa Związek wraz z innymi związkami twórców interweniował w sejmie, m.in. składając
tam kilkunastostronicowy memoriał opraco- wany przez Karola Irzykowskiego; „Polscy li- teraci protestują uroczyście przeciw plano- wi zniesienia Ministerstwa Sztuki i Kultury i nie wierzą, by Sejm Rzeczypospolitej mógł zdławić, skurczyć lub skarykaturować ten zadatek na przyszłą centralę sztuki i kultu- ry w Polsce. Pierwszy Sejm Rzeczypospolitej nie zhańbi swej pamięci takim aktem nie- aktualnym, niepotrzebnym i nietwórczym, a tylko negatywnym i wandalskim” – głosił memoriał. Sejm jednak ów zadatek wydat- nie skurczył – jeszcze w latach 1921-1922 zadania Ministerstwa Sztuki i Kultury zosta- ły przejęte przez Ministerstwo Wyznań Re- ligijnych i Oświecenia Publicznego, gdzie powołano dla nich już tylko Departament Kultury i Sztuki (potem: Sztuki), kierowany początkowo przez Juliana Fałata, „w zakre- sie administracji indolenta gorszego jeszcze od Miriama”, potem zaś Jana Skotnickiego, „malarza znacznie słabszego, ale za to wy- trawnego urzędnika” (Stanisław Marczak- -Oborski); od roku 1931 sztuka miała w tym ministerstwie już nawet nie departament, a zaledwie wydział, na czele którego od roku 1932 aż do wybuchu II wojny stał teatrolog Władysław Zawistowski.
Majowy warszawski Zjazd wybrał też w taj- nym głosowaniu Zarząd Związku Zawodo- wego Literatów Polskich, który przybrał kształt następujący: prezesem został Stefan eromski, wiceprezesem – Stefan Krzywo- szewski, sekretarzem – Ludwik Skoczylas, skarbnikiem – Karol Irzykowski, członkami – Ksawery Glinka, Zygmunt Kisielewski, Zo- a Nałkowska, Władysław Reymont, Wacław Sieroszewski i Andrzej Strug. Po ukonstytu- owaniu prace zarządu wnet zostały na kilka miesięcy przerwane z powodu mobilizacji;
48 LiryDram lipiec-wrzesień 2020