Page 63 - 28_LiryDram_2020

JAROSŁAW IWASZKIEWICZ – prezes ZLP (1945–1946, 1947–1949 i 1959–1980), prozaik, poeta, eseista, tłumacz i librecista, współtwórca grupy poetyckiej „Skamander”, współpracownik „Wiadomości Literackich”, redaktor naczelny miesięcznika literackiego „Twórczość” (1955-1980), dyplomata, poseł na Sejm PRL (1952- 1980), czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1957, 1963, 1965, 1966), Budowniczy Polski Ludowej, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
PRL szybko zauważyły, że nie mogą dorów- nać w rozwoju gospodarczym krajom kapita- listycznym, postawiły więc na promocję kraju przez sport i kulturę. Dlatego postarano się, by w 1959 roku na funkcję prezesa ZLP po- wrócił uznawany za jednego z najwybitniej- szych pisarzy nie tylko polskich, ale i świa- towych Jarosław Iwaszkiewicz. Zagwaranto- wano mu także możliwość korzystania z jego majątku i willi w Stawisku.
Od lat sześćdziesiątych wewnątrz Związ- ku rozrastało się środowisko dysydentów – kontestujących zasady ustrojowe PRL, jed- nak nierezygnujących z przywilejów. Chronił ich autorytet prezesa Jarosława Iwaszkiewi- cza, który wielokrotnie występował w obro- nie pisarzy piszących po polsku niezależnie od ich narodowości (polskiej czy żydowskiej lub innej), obywatelstwa (jeżeli emigrowali
z PRL-u) oraz poglądów politycznych. Nie- którzy pisarze mieli mu nawet za złe, że kie- dy nie mógł stanąć w obronie poszczegól- nych osób, które były na celowniku służb bezpieczeństwa, to zamiast podać się do dymisji i zrezygnować z funkcji prezesa – wyjeżdżał za granicę, by nie uczestniczyć w wydarzeniach i nie akceptować swoim na- zwiskiem aktów przemocy wobec twórców zrzeszonych w ZLP.
Kolejny prezes Związku Jan Józef Szczepań- ski tak scharakteryzował Jarosława Iwasz- kiewicza w Kadencji: „Dla przedstawicieli Resortu żywił głęboką pogardę, ale niestru- dzenie zabiegał o ich względy”. Tym nie- mniej pisarze wiedzieli, że czyni to w ich in- teresie i przez cały okres PRL-u korzystali z rządowych przywilejów niezależnie od wy- znawanych poglądów politycznych, w tym z emerytur twórczych, przez niego dla nich wywalczonych oraz z tanich domów twór- czych, gdzie tworzyli swoje dzieła. Wielokrotnie jako przykład działalności i po- stawy Jarosława Iwaszkiewicza przytacza- ny jest opis zjazdu literatów w Katowicach w 1978 roku z udziałem sekretarza KC PZPR Jerzego Łukaszewicza. Prezesowi udaje się uzyskać zwolnienie zatrzymanych przez cenzurę ponad 40 tytułów. Wieczorem mini- ster górnictwa wydał na cześć literatów ol- brzymi bankiet, w czasie którego Iwaszkie- wicz dostaje mundur górniczy i czako z pió- ropuszem. Ale gdy wicewojewoda atakuje Andrzeja Brauna, który w publicystyce kry- tykuje białe plamy w najnowszej historii Pol- ski i usiłuje od prezesa ZLP uzyskać zgodę na potępienie takiej postawy, literaci demon- stracyjnie opuszczają bankiet, a razem z ni- mi prezes ZLP. Z czasem pisarze dysyden- ci uzyskują pozycję dominującą we władzach
lipiec-wrzesień 2020 LiryDram 61
Źródło: wikimiedia commons