Page 16 - bon-dia-aruba-20210330
P. 16

a16    ciencia & tecnologia
                     Diamars 30 maart 2021

                    Cientificonan ta logra gran avance den buskeda di splicacion pa e

                                                                ‘harañanan’ di Mars


                                                                      di Mars di e Universidad Ab-  e  buraco.  Ora  nan  a  lanta  e  polar na Mars” a bisa Lauren
                                                                      ierta. Esey a permiti’e recrea  bloki, nan a mira e gas a crea  McKeown, ken a dirigi e tra-
                                                                      e condicionnan den e planeta  u patron di haraña similar na  bou durante un doctorado na
                                                                      cora  y  descubri  si  lo  forma  sali.                   Trinity College di Dublin. Si
                                                                      patronnan similar a traves di                             ta bon e teoria tras di e pro-
                                                                      e sublimacion.               E  cientificonan  ta  kere  cu  e  ceso a ser acepta durante mas
                                                                      Nan  a  Tuma  pidanan  di  proceso aki ta splica na Mars  di  un  decada,  tambe  a  keda
                                                                      blokeonan  di  ijs  di  CO2,  a  por  loke  a  nan  ta  domina  e  mantene un teorica, sin prue-
                                                                      perfora buraconan den nan y  hipotesis di Kieffer : Ora pri-  banan fisico real.
                                                                      nan a sostenenan manera un  mavera yega, e luz di solo ta
                                                                      premio  captura  den  un  sala  briya traves di e ijs y ta keinta  “E experimentonan a mustra
                                                                      di wega. Nan a keda suspendi  e  floor,  loke  ta  haci  cu  e  ijs  directamente  cu  e  patronan
                                                                      sobre e lechonan di diferente  ta sublime y ta causa presion  di  haraña  cu  nos  ta  observa
                                                                      tamaño di grano, prome cu e  abou,  cu  eventualmente  lo  na Mars desde e orbita por ta
                                                                      presion den e camara a reduci  scapa  traves  di  e  grietanan.  forma pa e conversion directo
            (  Msn.com/Reuters.com  )  di solido pa gas den e pla-    na Mars y e blokeonan a keda  Na medida cu e gas ta scapa,  di ijs seco di gas solido”, Dr.
            - cientificonan awo a haya  neta marciano.                coloca sobre e recreacion di e  ta  laga  a  tras  patronnan  y  e  McKeown a bisa. “E ta emo-
            un evidencia fisico cu nan                                superficie.                  material lo keda riba e ijs.  cionante pasobra nos ta cum-
            por splica mediante e sub-   Investigadonan   di   Reino  Despues,  e  blokeonan  di  Nan  ta  representa  e  prome  insando compronde mas so-
            limacion di ijs di CO2. Ta  Uni e Irlanda a demostra cu  CO2 a keda sublime of a pasa  “evidencia  empirical  di  un  bre con e superficie di Mars
            parce di ta den e superfi-   e efecto por pasa mediante e  directamente di solido pa gas,  proceso  di  superficie  cu  ta  ta cambiando stacionalmente
            cie ora e ijs seco a cambia  uso di e camara di simulacion  y e material a sali a traves di  kere  di  modifica  e  paisahe  den e actualidad”.


               NASA ta duna aclaracion: Mundo ta salvo di un asteroide durante 100 aña


            (  AP  )  -  Well,  ki  nan  tin                                                                                    rante al menos e proximo 100
            un  bon  noticia  cosmico  :                                                                                        aña”, Davide Farnocchia di e
            NASA a duna mundo tur                                                                                               Centro di estudionan di Ob-
            despeho pa e proximo sig-                                                                                           heto Cercano na e mundo di
            lo di un asteroide particu-                                                                                         NASA,  den  un  comunicado
            larmente menasante.                                                                                                 diabierna.
                                                                                                                                E  cientificonan  por  refina  e
            E  agencia  espacial  a  anuncia                                                                                    orbita  di  Apophis  banda  di
            e  siman  aki  cu  e  observa-                                                                                      e  solo  danki  na  e  observa-
            cionnan nobo  di e telescop-                                                                                        cionnan di radar na principio
            ico a descarta cualkier posibi-                                                                                     di e luna aki, ora e asteroide a
            lidad cu un Apophis por dal                                                                                         pasa menos di 10.6 miyon di
            den e mundo na 2068.                                                                                                miya ( 17  miyon kilometer ).
            Esey ta e mesun piedra espa-                                                                                        Apophis  a  yega  na  20.000
            cial di 1.100 pia cu tabata su-                                                                                     miya 13 di april di 2029, loke
            pone  di  acerca  teribelmente                                                                                      lo  permiti  astronomonan  pa
            na  2029  y  nuevamente  na                                                                                         dal un bon bista.
            2036. NASA a descarta cual-                                                                                         “Ora mi a cuminsa traha cu
            kier  posibilidad  di  un  atake                                                                                    asteroidenan  despues  di  e
            durante  e  dos  acercamen-                                                                                         universidad,  Apophis  tabata
            tonan  un  tempo  pasa.  Pero                                                                                       e  modelo  di  e  asteroidenan
            ainda  tin  posibilidad  pa  un                                                                                     peligroso”, Farnocchia a  bisa.
            coalicion di aparece na 2068.                                                                                       “Tin un cierto satisfaccion na
            Detecta  pa  prome  biaha  na  cialmente fuera di e “lista di  “Un impacto di 2068 ya no ta  y nos calculonan no ta mustra  wak cu e ta keda elimina di e
            2004,  Apophis  awo  ta  ofi-  riesgo” di asteroide di NASA.  den e ambito di e posibilidad  ningun riesgo di impacto du-  lista di riesgo”.

                 Taiwan ta bisa cu a cuminsa produccion masivo di misilnan di alcance largo


            (   Reuters.com/Msn.com  reduci pa esunnan di China,  cia  y  tecnologia  di  Chung-   cion  en  Taiwan  a  transmiti
            )  -  Taiwan  a  cuminsa  e  ta keda haya en medio di un  Shan,  di  propiedad  estatal,  imagennan  di  e  lansamento
            produccion en masa di un  programa  di  modernisacion  “Nunca a stop”.                 di misilnan y instruccionnan
            misil di alcance largo y ta  pa  ofrece  un  disuacion  mas                            a  keda  duna  na  avionnan  pa
            desaroyando otro 3 mode-     eficaz,  incluyendo  e  capa-  Na pia hunto cu Chiu, e sub-  mantene  aleha  di  e  area  di
            lonan, un halto funciona-    cidad di duna back e golpi a  director  di  e  instituto,  Leng  prueba,  pero  e  pruebanan  a
            rio a bisa diahuebs, den un  base di e profundidadnan di  Chin-hsu,  a  bisa  cu  un  mi-  keda manteni na un secreto.
            admision raro di e esfuer-   China en caso di conflicto.  sil tereste di alcance largo ya  E forsanan arma di Taiwan a
            sonan pa desaroya e capa-                                 a drenta den produccion, cu  concentra  tradicionalmente
            cidad di atake den medio  Na  contesta  e  preguntanan  otro  3  misilnan  di  largo  al-  na defende e isla di un atake
            di  e  presion  creciente  di  di e legisladonan den e parla-  cance en desaroyo.      Chines.
            China.                       mento, e minister di defensa  Leng  a  bisa  “cu  e  no  tabata
                                         di  Taiwan  Chiu  Kuo-cheng,  conviniente” pa e proporcio-  Pero  e  presidenta  Tsai  Ing-
            China, cu ta reclama Taiwan  a bisa cu desaroya un capaci-  na detayenan sobre con leu e  wen a enfatisa e importancia
            democratico manera su pro-   dad di atake di largo alcance  misil por bula.            di  desaroya  un  elemento  di
            pio  teritorio,  a  intensifica  e  tabata un prioridad.  E instituto, cu ta lidera e es-  disuacion  “asimetrico”  util-
            actividad  militar  cerca  di  e                          fuersonan di desaroyo di ar-  isando  ekiponan  mobil  cu  an  di  Taipei,  a  keda  ansioso
            isla, mientras ta intenta obliga  “Nos ta spera cu e ta di largo  manan  di  Taiwan,  a  hiba  a  ta dificil di haya y destrui, y  pa  crea  un  contrapeso  mili-
            e gobierno di Taipei a acepta  alcance,  prijs  y  mobil”,  y  a  cabo  den  e  ultimo  lunanan  capaz di alcansa obhetivonan  tar na e forsanan Chines, ba-
            e reclamonan di soberania di  agrega cu e investigacion so-  un serie di pruebanan di misil  leu di e costa di Taiwan.   sando den un esfuerso conoci
            Pekin.                       bre  e  tal  armanan  realisa  pa  frente a su costo sureste.  Washington,  e  proveedor  dentro  e  Pentagono  manera
            E  forsanan  arma  di  Taiwan,  un instituto nacional di cien-  E  medionan  di  comunica-  principal stranhero di arman-  “Fortaleza di Taiwan”.
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21