Page 4 - AMIGOE ARUBA MARCH 17TH,2016

4 DONDERDAG AMIGOE
17 MAART 2016

Aruba, toen en nu...

Waarmee het ooit begon: Separación

Dertig jaar Status Aparte wordt in 2016 gevierd.
Zo is het ook precies veertig jaar geleden dat de
inwijding van de Arubaanse vlag en het volks-
lied plaatsvond. Dat wordt morgen op Dia di
Himno y Bandera herdacht. Maar hoe is het ei-
genlijk zover gekomen?

door Evert Bongers zelfs enkele Statenleden een Betico Croes Jan Hendrik ‘Henny’ Eman ‘Henny’ Eman
Jan Hendrik Albert (‘Henny’) paar dagen op bezoek en het Koningin aangeboden. Bij het
Eman kan beschouwd worden resultaat van dat bliksembe- monument van hem aan het Aruba van begin jaren 50 tot Juan Enrique ‘Juancho’ Irausquin Shon A Eman
als de pionier van de moderne zoek was de suggestie dat de Lagoen in Oranjestad (met eind jaren 60 op een uiterst
Arubaanse politiek. Hij werd Raad van Politie op het eiland ‘eeuwige’ vlam) zijn de namen laag pitje komen te staan. weer op de agenda zette: de Electoral di Pueblo (MEP) op. geleden, tot autonomie ten
geboren in 1887 en in 1922 moest worden uitgebreid en van alle firmanten terug te Bij de tweede Ronde Tafel jonge Betico Croes, aanvanke- Hij gaf het doel van het stre- opzichte van Curaçao en een
werd hij verkozen tot Land- meer invloed moest krijgen. vinden. Conferentie in 1952 was in lijk lid van de AVP, scheidde ven naar zelfbeschikking een zelfstandige plaats binnen
raad van Aruba. Een landraad De Curaçaose Staten waren Op de RTC van 1948 werd het Ontwerp-Statuut geen zich in 1971 van die partij nieuwe naam: Status Aparte. het Koninkrijk. And the rest,
was één van de twee gekozen toen de enige instantie waar ‘kennis genomen’ van de wens sprake van een zogenaamd af en richtte de Movimiento Dat leidde, precies dertig jaar as they say, is history...
leden van de Raad van Politie, voor Arubaanse belangen kon van Aruba om bij een nieuwe zelfbeschikkingsrecht van de
die verder werd voorgezeten worden opgekomen en er be- rechtsorde in het Koninkrijk landen, wat het recht zich af
door de gezaghebber; dus ei- stond nog geen Bestuurscol- een afzonderlijke status te te scheiden van de nieuwe
genlijk het eerste bestuursor- lege op ons eiland. Het hoogtij verkrijgen. Het was de eer- rechtsorde inhield. In 1954
gaan met gekozen leden. voor de Arubaanse Volkspar- ste feitelijke verwoording van werd het Statuut voor het
Er bestond in het reglement tij, die de spreekbuis was van het separación-verlangen van Koninkrijk der Nederlanden
van de Raad van Politie een de autochtone, blanke Aru- Aruba. van kracht waarin waarbor-
artikel welke het mogelijk baan, kwam na de Tweede Maar onenigheid tussen de gen werden ingebouwd die de
maakte voor burgers om, van- Wereldoorlog. Er werd opge- twee belangrijkste Arubaanse overheersing door het land of
af de openbare tribune, het wonden betoogd onder leuzen Statenleden van de AVP, Hen- door Curaçao moesten voorko-
woord te vragen en te krijgen als ‘Los van Curaçao door to- ny Eman en bankier Juan En- men.
om hun zegje te doen over wat tale afscheiding, leve de Ko- rique (‘Juancho’) Yrausquin, Na het overlijden van Henny
hen op het hart lag. Henny ningin’. Maar minister-presi- veroorzaakte een breuk in de Eman (71) in 1957 kwam de
Eman heeft, toen hij de func- dent Drees zag niets in een AVP en in 1949 richtte Yraus- leiding van de AVP in handen
tie van Landsraad niet meer zelfstandig Aruba binnen het quin de Partido Patriotico van zijn zoon, Shon A. Eman.
vervulde, een paar keer hier- Koninkrijk ook al verklaarden Arubano (PPA) op. Daarmee Maar de partij had zijn poli-
van gebruik gemaakt om het de Arubanen ‘duizendmaal kreeg Aruba er een krachtige tieke invloed verloren aan de
verlangen van het Arubaanse liever onder Den Haag dan politieke partij bij die zich PPA, waarvan de leider, Juan-
volk uit te spreken om ‘baas onder Willemstad’ te willen. verwant voelde met de De- cho Yrausquin (57), in 1962
in eigen huis’ te zijn. Hij gaf De roep om afscheiding op mocratische Partij (DP) van overleed. Met de plotselinge
het de mooie naam ‘Separa- Aruba werd luider en luider. Curaçao. Samen zouden zij dood van Shon A Eman (51)
ción’ (afscheiding). Met zijn Na de oorlog (1946) boog de in diverse coalities jarenlang in 1967 verdween de laatste
Arubaanse VolksPartij (AVP) commissie-Ellis zich over de de dienst uitmaken in de An- politieke leider die vocht voor
begon hij de beweging die staatshervormingsplannen tilliaanse regering waarin de het zelfstandigheidsstreven
moest leiden tot autonomie die op een Rijksconferentie ‘Curaçaose Arubaan’ Ernesto van het eiland.
van Aruba. besproken moesten worden. Petronia van de PPA een keer Het duurde tot begin jaren ‘70
In 1933 hadden de vertegen- Wat Aruba betreft was decen- premier was. Daarmee kwam voor er een nieuwe politicus
woordigers van Aruba aan tralisatie het advies. de strijd om zelfbestuur voor opstond die de beweging van
Hare Majesteit de Koningin In 1948 wordt in Den Haag Aruba’s zelfbeschikkingsrecht
al een petitie gezonden voor de eerste Ronde Tafel Confe-
meer zelfbestuur ‘opdat Aruba rentie (RTC) gehouden. Voor
geen bloode onderhorigheid Aruba was C.A. (Sjon A.)
zal zijn van het hoofdeiland Eman afgevaardigd. Hij was
Curaçao’. Ze kregen niet eens de zoon van Henny Eman en
antwoord. in dat jaar Landraad voor
In 1941 werd Henny Eman Aruba. Zijn vader was toen
gekozen in de Staten van Statenlid in Willemstad. In
Curaçao; hij wierp zich in de 1947 was er op Aruba door
Staten gewoon op als de ‘lei- een autonomiecommissie met
der van Aruba’. Daarna radi- een handtekeningenactie be-
caliseerde het separatisme op gonnen voor een petitie aan
het eiland. In de jaren veertig de Koningin waarin werd
eiste Eman: ‘Aruba moet, los aangedrongen op ‘zelfbestuur,
van Curaçao, direct onder geheel onafhankelijk van het
Nederland komen te staan’. eiland Curaçao, doch direct
Eind jaren ’30, begin jaren ’40 onder Den Haag’. Het werd
kwam Aruba daardoor dan door 2147 vooraanstaande
ook in de belangstelling: in Arubanen ondertekend en op
1939 en in 1942 kwamen er de RTC van 1948 op 18 maart
(!) door Shon A Eman aan de