Page 7 - BDA02Maart2015
P. 7

LOCAL A7
                                                                                                                                                                        Dialuna 2 Maart 2015

Un publico grandi a atende e charla di CFT

‘No obstante cua scol economico, gobierno mester corta su gastonan’

ORANJESTAD - Diabier-             financiero ta un manera di        Esaki ta nifica cu por fia placa  ta fia pe gastonan structural     Di otro banda gobierno no
na pasa 5.30or di atardi un       restablece confiansa. Super-      mas barata, contra un interes     aki, bo debe nunca ta baha.       a inverti hopi den proyec-
rij largo a forma na Uni-         vison ta yuda gobiernonan         abou. Por ehempel, Corsou         No tin un limite mas, asina e     tonan pa stimula e economia.
versidad di Aruba pe char-        pa cumpli cu nan metanan          a fia placa cu ayuda di Hu-       profesor ta splica.               Mayoria di e inversionnan aki
la di College Financieel          cu nan mes a pone y ta duna       landa pe construccion di un       Y ela duna un ehemplo riba        tambe ta cu placa di e Fondo
Toezicht (CFT). Un situ-          pueblo confiansa.”                hospital nobo. E interes ta       nivel di un hogar. Si e famia     Desaroyo Aruba (FDA) cu
acion basta unico, locual         E ta bisa cu Aruba sigura-        1.25%. Normalmente si Cor-        ta fia placa pa inverti den un    tin placa di Aruba y Hulanda.
e rector tambe a admiti           mente tin su organonan            sou, of por ehempel Aruba ta      cas, esaki ta algo logico. Paso-  Den e periodo 2009 -2014 a
despues e charla. Normal-         locual manera Raad van Ad-        fia, mester paga entre 5 y 6%.    bra e cas lo keda hopi tempo      inverti un 60 miyon florin
mente den fin di siman e          vies, Algemene Rekenkamer         Pero ora ta bay riba mercado      den e famia y bo ta cuminsa       pa aña. Banda di esaki e in-
interes ta otro y lo no por a                                       internacional, semper mes-        spaar pasobra bo no ta paga       version cu gobierno riba su
spera cu un publico gran-         y parlamento pa conseha y                                                                             mes a haci ta solamente 1.5%
di bin scucha un discurso         controla. Pero e problema         ter aprobacion di gobierno        huur mas. E placa bo ta uza       GDP, pues hopi abou. Y ta
riba financia publico.            ta, y sr. Bakker ta enfatisa cu   di Reino, pa mantene e bon        pa paga interes y e prestamo.     netamente esaki locual go-
Intersadonan mester a sinti       esaki ta sosode na tur pais-      nomber di e Reino afo.            Pero si e famia ta cumisna fia    bierno ta bisa cu ta haci bon;
te pafo pa por sigui e charla     nan den Reino, cu gobier-         Y den esaki por mira cu Re-       placa pa haci compras, esaki ta   inverti pa asina e economia di
di profesor Age Bakker, cu        nonan no tur ora ta haci algo     ino (Hulanda) tin un sanc-        crea un situacion financiero      Aruba lo drecha atrobe.
ta e presidente di e organo di    cu e consehonan. Mirando          cion den man ora paisnan no       malo. Pasobra tur dia bo tin      Momento cu e problema cu
supervision financiero. CFT       CFT su experiencia tambe          ta maneha nan financia pu-        e gastonan y tur dia mester       Hulanda a cuminsa, gobi-
tabata bon prepara tambe pa       na Corsou y St. Maarten, e        blico bon. Pero kico ta bon?      fia placa. Bo no por spaar y fi-  erno di Aruba a defende su
haci su promocion; hasta a        dicho ‘vreemde ogen dwin-         Esaki ta termina pe norman-       nalmente bo hasta mester fia      maneho financiero-econom-
parti sticker cual den mundo      gen’ (wowo straño ta forza),      an cu a palabra. Gobierno di      placa pa paga e interes tambe.    ico cu no ta auterisa manera
di supervision no ta algo co-     ta aplicabel. Pues esaki si a     Aruba tambe tin un norma,                                           na Hulanda. Hasta a uza e
mun pa haci. Tin hende cu a       y ta duna resultado, segun e      e Balanced Budget Rule, pa            Problema structural           ehempel di Grecia cu awor
bisa cu lo plak nan riba auto,    presidente. No tur ora e ta       yega un presupuesto balansa                    Aruba                tambe a pidi pa Europa sua-
comosifuera ta campaña pa         agradabel pa tende di ‘hende      na 2018. Esaki a stipula na                                         visa e areglo di paga di debe,
un partido politico.              di afo’ con e situacion ta real-  2013 pero ora di mira e resul-    Y esaki ta e situacion na         pa por tin mas spacio pa in-
Pero den su discurso, sr.         mente, e ta bisa. Pero esey ta    tado, ni un aña a pasa y mes-     Aruba: gobierno ta den un         verti den nan pais. Pasobra e
Bakker ta enfatisa cu miem-       locual basicamente e CFT ta       ter constata cu gobierno mes      situacion cu mester fia placa     pueblo ta sufri hopi y e eco-
bronan y otro personal ta         haci.                             no a cumpli cu esaki.             pa paga su gastonan coriente.     nomia ta keda atras.
traha completamente in-                                             Den su discurso, sr. Bakker       Y banda di esaki, en bes cu a     E presidente di CFT a splica
dependiente: “Opinionnan                   Regla di oro             a duna e ehempel di Corsou        cuminsa baha e gastonan aki,      tambe e diferencia di e dos
politico no ta hunga un rol       E profesor kier aclaria tambe     y St. Maarten unda e norma        gobierno a aumenta nan tam-       ‘scol economico’ grandi cu
den nan trabou profesional;       cu e normanan cu CFT ta uza       mas importante ta cu e cuen-      be. Entre 2009 y 2014 nan a       tin na mundo pa cu maneho
nan ta mira e cifranan y esey     pa evalua e progreso y ehecu-     ta coriente di gobierno mes-      crece cu 21.5%, pero di otro      financiero-economico. Un
so ta conta pa nan.” E tambe      cion, no ta algo cu e organo      ter ta den balansa. Kico esaki    banda no a haya suficiente        ta cu bo ta cuminsa corta
ta papia di tur cos ‘boven de     mes a stipula. Esak e paisnan     ta nifica? Cu e gobiernonan       entrada, solamente 12.5% di       den bo gastonan den tempo
streep’ (ariba e liña) no ta nan  mes, den caso di Corsou y St.     no mas di fia placa pa gasta pa   impuesto y primanan social.       di crisis. Aunke esaki tin un
trabou. E kiermen cu CFT ta       Maarten hunto cu Hulanda, a       nan mesun consumo, Esaki ta       Specificamente e gastonan         efecto negativo pa e crece-
supervisa henter e proceso di     palabra. Y pakico esaki ta asina  gastonan di nan mes, manera       di e ambternaarnan a crece        mento di bo economia. E
presupuesto y duna conseha        efectivo: pasobra esaki tambe     gastonan di personal (salario,    hopi, cu 20%, pa motibo di        otro scol cu Aruba ta fabo-
riba solamente e progreso y       tin di haber cu fiansamento.      etc.). Nan ta gastonan cu tur     cantidad di personal cu a au-     rece, ta netamente inverti
si a cumpli cu e normanan.        Manera conoci e otro pais-        ana mester paga. E regla aki      menta y pasobra e salario a       den bo economia aunke esaki
Pero e normanan mes y con         nan den Reino por fia placa       den mundo di economistan-         keda crece. Asina mester a fia    ta conduci na un crecemento
ta yega na dje (pues cu cua       uzanda e posicion di credito      an ta yama e ‘golden rule’        mas y mas placa, como con-        di gobierno su deficit. Ora e
medida) ta algo cu ta den man     fuerte di Hulanda riba e mer-     (reglo di oro). Pasobra si bo     secuencia cu e pagonan di         economia ta drecha, e deficit
di gobierno y parlamento.         cado di capital internacional.                                      interes tambe a crece cu 50%.     ta baha atroba pasobra gobi-
                                                                                                                                        erno ta haya mas entrada y e
  Ree\stablece confiansa                                                                                     Scol economico             ora lo dicidi si mester corta
Pues cu e bishita CFT kier                                                                                                              ainda den su gastonan.
mustra Aruba hopi cla cu nan                                                                                                            Mayoria pais na mundo ta
no ta un instrumento di Hu-                                                                                                             aplica ambos, pero na Aruba
landa. Nan a bishita e diabier-                                                                                                         manera bisa, ta keda riba e ca-
na mainta parlamento tambe                                                                                                              minda di deficit aunke e eco-
pa splica esaki. Y pues anochi                                                                                                          nomia no ta duna bek sufici-
pa public en general con nan                                                                                                            ente. Y e gobierno aki ta gasta
ta traha. Un pregunta den sala                                                                                                          e placa tambe pa su mesun
tambe a duna un contesta cla                                                                                                            consumo.
riba e discusion cu tin awor                                                                                                            Ta netamente esey, segun e
entre Aruba y Hulanda pa                                                                                                                presidente di CFT, ta haci
supervision financiero struc-                                                                                                           cu ora bo no tin spacio mas
tural. Aruba kier su mesun                                                                                                              y mester corta, e dolor lo bira
organo, pero Hulanda/Reino                                                                                                              asina grandi. “E ora ta hopi
no kier. CFT ta splica cu e or-                                                                                                         dificil pa cambia e rumbo
gano ta riba un distancia di e                                                                                                          maske bo economia ta crece.
politica di cualkier pais. Nos                                                                                                          Mayoria biaha esaki ta resulta
ta stimula transparencia, pues                                                                                                          cu bo mester corta den salario
tur consehonan ta cla, segun                                                                                                            y kita ambtenaar.”
e profesor. Y locual ta hopi                                                                                                            Interesadonan por haya e dis-
importante, specificamente                                                                                                              curso riba www.cft.cw, click
pe situacion di Aruba: resta-                                                                                                           riba e seccion Aruba.q
blece confiansa. ‘Supervision
   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12