Page 2 - BNDIA ARUBA
P. 2
A2 LOCAL
Diahuebs 21 Juni 2018
Mester modernisa nos sistema pa colecta dato
regularmente y no warda te censo bin
ORANJESTAD – Innovacion ta un topico cu union cu a tuma luga siman pasa y organisa pa CBS
lo forma parti di e proximo censo nacional, pa wak ki informacion ainda por wordo saca den
asina parlamentario di MEP y ex funcionario e cuestionario aki of puntra pa haya informacion.
di CBS, Setty Christiaans-Yarzagaray a de- Di otro banda ta importante pa comunidad sa cu
clara. Como un persona cu a bin di e mundo censo ta un proyecto cu ta biniendo y e ta algo cu ta
di data, e sa cu un censo ta un di e proyec- tuma luga cada decada. E ta un exigencia pa tur pais
tonan mas grandi y mas importante di un pais. desaroya pa ehecuta un censo nacional.
Un censo ta un instrumento cu ta yuda haya
suficiente data pa por determina maneho di Metanan di desaroyo sostenibel
un pais. Den e proceso logistico pa realisa e censo na luna di
october 2020, e ta bira un oportunidad unico cada
Sinembargo e ta haya cu mester ta mas up to date 10 aña pa formula cierto preguntanan y asina nan
riba e proceso di re colecta dato na Aruba y no war- por haya datonan ariba cierto nivel.
da cada 10 aña pa haci esaki pa medio di e censo Ademas como pais nos ta comprometi cu e metan-
nacional. E ta kere cu mester sigui e ehempel di an di desaroyo sostenibel SDG (Sustainable Devel-
Merca caminda nan por colecta dato, mientras cu opment Goals) di Nacionnan Uni (UN) pa moni-
bo proceso di trabou ta permiti esaki. Logicamente tor y midi e metanan aki. Nan progreso pa logra e
esaki ta haci e trabou pa obtene data mas facil y metanan aki no ta wordo determina pa Aruba, sino
rapido, pero e ta baha e cantidad di placa cu un go- pa UN mes.
bierno tin cu hinca pa atende cu e gasto di un censo Si tin indicadornan cu falta of cu no tin pa moni-
asina grandi. tor of midi cierto aspectonan awor ta e momento
Nan a yega compara esaki cu Merca mes 10 aña pa hacie, el a bisa. E parlamentario a referi na e
pasa, caminda un censo na Aruba su cuestionario ta reunion tecnico cu CBS a sostene cu nan partner
demasiado largo y ainda nan ta incorpora mas pre- di diferente sector pa elabora e cuestionarionan cu
gunta pa por logra cierto datonan. Nan ta datonan lo forma parti di e proximo censo na 2020. Hus-
asina amplio y asina varia. Mientras Merca ta hacie tamente mirando e proyectonan cu pais Aruba ta
on line riba un cuestionario asina cortico, pasobra aden den cuadro di SDG, e parlamentario Chris-
nan sistema administrativo ta permiti pa haya e tipo tiaans-Yarzagaray ta haya mas importante ainda pa
di informacion aki. percura pa e plataforma di hendenan y instancianan
cu ta canalisa e preguntanan, tambe ta na nivel di e
E ta haya cu como parlamento sigur nan tambe ta metanan di desaroyo sostenibel pa nan por haci e
dispuesto pa aporta. P’esey e mes a acudi na e re- preguntanan necesario.
68.5 miyon refugiadonan den 2017
Ultimo 5 aña cantidad di refugiado a subi continuamente
ORANJESTAD — “E dignidad di institucionnan riba kico e diferencia
un persona no ta depende si nan ta entre un refugiado y un amnistia.
ta un ciudadano, migrante of re-
fugiado. Salba bida di un persona Menos reconocemento ora mas
cu scapa di guera y miseria ta un hende aplica di manera falso
acto di humanidad.” Aunke tin confusion rondonando e
topico, tanto prome minister como
Mirando cu ayera tabata dia mundial un refugiado cu nos a papia cu ne ta
di refugiado Bon Dia kier a pone un bay di acuerdo den e pensamento cu
enfasis riba e topico aki. Nos lesa- personanan cu no tin miedo pa re-
donan por corda cu nos a trece dilanti gresa nan pais of pa nan wordo gara
e storia di un refugiado cu a bin aki na pa nan gobierno no ta bin na remarke
Aruba despues di pasa den un perse- pa haya status di refugiado. E refugia-
cucion politico na su pais natal, cual a do, di su banda, te hasta ta opina cu
conduci su persona na dicidi cu crusa mas personanan aplica cu no tin un
lama entre nos isla y pais bisiña Ven- claim berdadero na e status, esaki ta
ezuela como si fuera cu e y su yiu ta baha e credibilidad di esnan cu ber-
contrabanda lo ta un miho opcion cu daderamente ta huy di nan pais.
keda unda e tabata.
Pero di loke prome minister a trece
Den varios combersacion cu e per- nos, cual ta indica cu keto bay tin Situacion na Dimas prome in- dilanti ora a menciona cu Hulanda a
sona aki cu a logra scapa di un situa- hende cu ta ricibi e status aki, aunke stancia cu ‘asilo’ ta hala atencion cay riba e echo cu despues di e situa-
cion unda si gobierno captur’e lo nan tin poco ta hay’e. na Aruba cion na Dimas a bin casi 300 peticion
a cer’e sin huicio debido, el a subraya Por observa cu pa via di loke a pasa extra pa asilo politico, esaki aparente-
e efectonan psicologico cu esaki a im- E Agencia di Refugiado di Nacionnan na Dimas algun siman atras unda un mente tambe ta trece un peso ‘innec-
primi riba dje. Su yiu, cual tambe a Uni (UNHCR) a reporta cu un re- cantidad grandi di hende a acudi na esario’ pa administracion ‘cu lo yega
yega papa papa na nos frontera te has- cord di 68.5 miyon a experiencia mi- e departamento migratorio pensando na un negacion di cualkier manera’.
ta tabata terorisa ora cu su famia kier a gracion forsa pa via di persecucion, cu gobierno di Aruba lo ta otorgando
hib’e Palm Island. Pues asina mes cu guera y violencia. Prome minister na un amnistia pa migrantenan ilegal, Despues cu Bon Dia a trece dilanti
e recorido ta uno cortico entre e costa varios ocasion, mescos cu minister Aruba a haya su prome encuentro par di siman atras cu e preocupacion
y e isla, e mucha no kier a bay riba di husticia a subraya cu poco hende explosivo cu e palabra ‘refugiado’. mas grandi di personanan cu un claim
e boto, di loke e famia a conta nos. lo por haya e status aki, mirando cu na e status di refugiado ta e aspecto di
e ta bin cu un proceso unda mester Un ciudadano cu a reacciona riba es- documentacion, prome minister a ex-
Refugiado ta esun cu ta huy pa comproba cu e persona su claim na e aki a trece na nos atencion cu e situa- presa cu esaki lo mester ta algo cu go-
miedo di persecucion status ta berdadero, cual ta nifica cu cion cu a surgi na Dimas ta pa via di bierno mester bay investiga, pa asina
Aunke e status di refugiado ta poco e persona berdaderamente mester a falta di conocemento, tanto como bin cu un tipo di ‘paspoort di refu-
conoci riba nos isla, nos por a tuma huy pa via di miedo di persecucion. di banda di e migrantenan como di giado’. Un practica cual na Hulanda
nota di loke nos fuentenan ta conta banda di pueblo mes, incluyendo ta realidad caba.