Page 17 - bon-dia-aruba-20170909
P. 17

A17
                                                                                                    ANALISIS Diasabra 9 september 2017



            Cu esaki no ta bisa cu ta sola-
            mente  cu  e  partido  chikito
            tabatin  problema,  pasobra
            e  casonan  controversial  di
            e  tempo  ey  (e.o.  caso  reno-
            bacion  Radisson  y  racetrack
            Sero Colorado) tabata toca e
            partido  grandi  den  gobierno
            igualmente. E resto tambe ta
            bon conoci; cuatro periodo di
            gobernacion  di  un  solo  par-
            tido, cu su bentaha y desben-
            taha.

            Remarcabel ta cu den henter
            e periodo di 1986 te awe, par-
            tidonan chikito no a falta den
            e sistema parlamentario. Pero
            ta un caso so tin di un partido
            cu  a  logra  crece  y  mantene
            su  posicion  den  parlamento,
            aunke ta un solo asiento el a
            logra conkista. Esey ta e parti-
            do Democracia Real, cu di un   ta drenta publicidad, motibo  di e victoria aplastante, a keda  antaño, pero cu no tin repre-  control  riba  influencia  inde-
            2414 voto na 2005 a crece pa   pa  un  maneho  selectivo  di  e tarea inmenso di canalisa y  sentacion parlamentario des-  bido  di  e  poder  economico
            3144 na 2009 (cu un asiento),   tema cu rapidamente, podise  structura henter e apoyo ma-  de 2001, tempo cu a haci un  riba e politico, cu por cay den
            te na 4516 voto na 2013. Por   inboluntariamente,  ta  crea  e  sivo  aki  den  un  partido,  cu  come back remarcabel cu dos  tentacion  di  enrikecemento
            lo demas, y nan ta hopi, sea   imagen di e issues party loke  den  forma  disciplina  mester  asiento. Desde aña 1994 te cu  personal.
            e partido no a logra mantene   ta  garafal  pa  su  crecemento.  percura pa su representacion  2001 tampoco e partido aki a  Por  ultimo  ta  importante
            su asiento (caso RED, p.e.) o   Enfoca henter ora riba un of  adecua na tur nivel. Djis ima-  logra asiento. Tambe RED ta  constata  cu  den  nos  sistema
            no a logra drenta parlamento   algun tema, y mustrando un  gina  e  problemanan  cu  un  un excepcion cu actualmente  politico  diferencia  ideologi-
            mes.                         conocemento  superficial  di  representacion  parlamentar-  ta  bay  pa  di  cuatro  eleccion  co,  a  base  di  e  divisionnan
                                         otro  temanan  importante,  ta  io, unda cada ken tin su mes  sigui, sin representacion den  tradicional  Europeo,  prac-
            Cuanto     partido   chikito   duna e impresion di cu ‘bo ta  ideanan  di  kico  mester  haci.  parlamento desde 2009.   ticamente  no  tin  influencia.
            a  participa  y  ken  nan  ta?   maha’ y ademas no ta domina  Rapidamente  ta  bin  resulta                         Un  diferencia  cu  diferente
            Desde  1986  te  awor  nos  ta   e  otro  temanan  importante.  cu  tin  mes  hopi  contradic-  E  combinacion  di  un  frac-  partido  chikito  ta  trece  di-
            conta:  PDA;  ADN;  PPN;     Di otro banda, bon dominio  cion den e partido cu a nace  cion cu ta fruto di un kiebra  lanti por cierto, ta cu nan ta
            AD ’86; Corona; OLA; PPA;    di tur tema tampoco necesar-  espontaneamente, cu pafo di  den e partido mayoritario den  boga pa kibra cu e sistema di
            PARA;    MAS     ALIANSA;    iamente ta conduci na exito,  esaki. Si no sa con pa maneha  gobierno, y un partido chiki-  patronahe  y  clientelismo  cu
            MSI;  CLA;  PPT;  Summum     pasobra keto bay e elector ta  e  contradiccionnan  aki,  ta  to  existente  cu  como  unico  tin raiz profundo den e parti-
            Bonum;  CURPA;  RED;         desea  di  tende  un  mensahe  crea un base pa e partidonan  partido  a  sa  di  crece  riba  su  donan grandi. Esey na prome
            UPP y e nobo nan di 2017:    acogedor cu ta causa entusi-  tradicional  haci  nan  come  mes den e eleccionnan desde  instante  ta  parce  mas  rele-
            RAIZ, MAS, POR, ABO (no      asmo pa join e causa.        back.                        2005, ta haci cu tin bista riba  vante tambe, basta cu unabes
            ta participa).                                                                         un  representacion  minori-  den poder no lubida e bon in-
                                         Esey  no  significa  cu  ningun  Pa bolbe na Aruba; nos ta mira  tario, pero di tal magnitud cu  tencion si. E practica ta mus-
            Loke  ta  keda  intriga  nos  ta   otro no por logra. Mundo ta  esaki ta pasando? Si y no. Nos  ta  obliga  cualkier  di  e  parti-  tra cu tanten cu un partido no
            e  pregunta  pakico  esun  tin   cambiando y ta ofrece opor-  no ta mira un ola emancipa-  donan  grandi.  Esaki  ta  trece  tin acceso na recursonan gu-
            exito  y  e  otro  no?  Un  in-  tunidad unico cu den pasado  torio  grandi  cu  ta  hustifica  cu ne cu e partido (POR) ta  bernamental, es decir cu nan
            tento pa contesta e pregunta   no tabata existi. Un ehemplo  e  surgimento  di  un  partido  conta  cu  cierto  experiencia  tin un of mas ministerio den
            compleho  aki.  Manera  bisa   di esaki ta e experiencia di e  politico nobo cu ta tuma luga  politico acumula, pero no ta  nan man, nan no tin nada pa
            anteriormente, esunnan cu a   movemento  di  actual  presi-  di  e  partidonan  grandi  di  e  conta cu e ‘frescura’ y atrac-  regala tampoco. E pregunta ta
            logra bira grandi den pasado   dente Macron di Francia, cu  momento aki. Loke si nos ta  cion di algo totalmente nobo,  semper con p evita cay den e
            a  haci  esaki  a  base  di  logra   for  di  e  Merca  nada  a  logra  mira surgi ta un partido cu tin  cu ta gana curason di hende, a  trampa di subi e caminda di
            organisa  un  partido  grandi,   conkista mayoria cu su move-  como base e presencia parla-  pesar cu nan no tin tanto ga-  clientelismo, si ta esey e pre-
            cu tabatin un causa cu taba-  mento  En  Marche,  a  costo  mentario  (di  PDR),  acopla  rantia cu esaki si ta bay logra  sion for di e base di apoyo pa
            ta  reuni  un  grupo  grandi  di   di  e  partidonan  tradicional,  na  un  disponibilidad  di  re-  unda otronan a faya. Loke si  cumpli. Nos conoce ehemplo
            simpatisante  na  un  manera   sin  cu  e  tabatin  un  partido  curso cu normalmente no ta  ta parce di ta un hecho, cu e  di politico cu a nenga di yena
            structura.  Ta  dos  partido  so   structura y organisa regional  e caso di e partidonan chikito  partido aki, cu pa hopi hende  e  departamentonan  pa  cual
            a logra te awe construi e or-  y localmente, ni tampoco un  cu nos ta custumbra di mira,  no  ta  ser  considera  chikito  nan tabata responsabel cu yiu,
            ganisacion  grandi  aki,  cu  ta   ideologia defini. E ultimo aki  y cu tambe ta presente den e  tampoco, lo por tin e recur-  sobrino y nieto di nan vota-
            encera un presencia den cada   a resulta di ta innecesario of  actual contienda. E escogen-  sonan pa por extende su red  donan.  Nan  carera  politico
            bario y vecindario. E recurso-  hasta  un  strobacion,  ya  cu  cia di e partido chikito (PDR)  di  apoyo  structura,  loke  ta  no a dura hopi… Manera bisa
            nan necesario semper ta lim-  tabata parce cu e Francesnan  pa  habri  acceso  na  un  base  duna un miho bista riba so-  anteriormente den nos anali-
            ita  den  un  comunidad  asina   tabata cansa di tende e leman-  mas amplio, na luga di core e  brevivencia.  Den  esaki  ta  sisnan, patronahe politico tin
            chikito y tin consecuencia pa   an di semper di e partidonan  riesgo di no por crece y final-  parce  inevitabel  cu  ta  bay  dos banda, y no por elimina
            otronan cu ta desea di yega na   tradicional, cu tampoco a re-  mente  termina  cu  e  mesun  ‘shop’ unda e dos partidonan  un so.
            e  nivel  ey  di  organisacion  y   sulta e solucion.     destino  cu  e  otronan  a  sufri  grandi ta shop tambe: cerca e
            base di apoyo.                                            caba, ta parce uno bon pensa,  empresario.  Cu  esaki,  ta  in-  Resumiendo nos analisis, nos
                                         Pero  e  ora  ainda  ta  keda  e  aunke  naturalmente  no  tur  troduci  atrobe  e  mecanismo  por  constata  cu  awendia  tin
            Otro factor cu posiblemente   pregunta:  kico  anto  a  con-  hende lo ta di e opinion aki.  nefasto  di  e  comerciante  cu  un  oportunidad  pa  un  par-
            ta stroba un partido chikito di   duci na e exito abrumador di  Pero si nos tira un bista riba  ta financia campaña, y den e  tido  chikito  lanta  y  crece  te
            crece ta un arma cu nan mes   Macron? E surgimento di un  e listanan di partido cu a par-  añanan despues ta bin cobra,  na  un  tamaño  considerabel,
            ta scoge y esey ta e seleccion   lider cu suficiente carisma pa  ticipa na eleccion desde 1986,  cu interes, loke el a hinca den  si e sa di uza e recursonan di
            di un of algun tema, cu ta bira   por yega na mente y curason  nos por ripara cu casi ningun  campaña. Nos por señala cu  comunicacion  disponibel  na
            emblematico  pa  e  partido,   di hende, traves di e medio-  partido  chikito  ta  logra  so-  atrobe  nos  ta  bay  eleccion  un forma adecua y innovati-
            pero  cu  no  necesariamente   nan  moderno  di  comunica-  brevivi  mas  di  tres  eleccion  como  unico  pais  den  Reino  vo. Naturalmente e mensahe
            ta  un  bentaha  den  eleccion.   cion, cu pa un parti ta haci e  sigui. Ehemplo: OLA (1994,  cu  no  tin  regulacion  pa  fi-  central  di  e  partido  mester
            E  nucleo  chikito  di  prome   existencia di antemano, di un  1997  y  2001).  Excepcion  ta  nanciamento  di  campaña,  ni  yama  atencion  y  mester  por
            momento  no  tin  e  capaci-  structura partidario innecesa-  naturalmente  partido  PPA  screening  posterior  di  e  po-  move  hende.  Entusiasmo  ta
            dad  pa  maneha  tur  tema  cu   rio.  Claro  cu  awor,  despues  cu  ta  un  di  e  partidonan  di  liticonan, pa nos por tin mas  esencial pero no suficiente.
   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22