Page 15 - bon-dia-aruba-20220810
P. 15

a15
                                                                                                          salud Diaranson 10 augustus 2022

                        Estudio ta conecta desasternan natural na 58% di malesanan




             (AP) - Desasternan natu-
             ral  manera  inundacion,
             heat  wave  (ola  di  calor)
             y  secura  posiblemente  a
             empeora mita di e cente-
             nares  di  malesanan  con-
             tagioso  den  hende,  in-
             cluyendo Malaria, Hanta-
             virus,  Cholera  y  Anthrax
             segun un estudio nobo.
             Investigadornan  a  mira  den
             literatura  medico  di  caso-
             nan  estableci  di  malesan-
             an y a mira cu 218 for di e
             373  malesanan  contagioso
             conoci, cual ta mas o menos
             58%,  aparentemente  a  bira
             pio pa causa di 1 di e 10 tipo
             di  tempo  extremo  conecta
             na e cambio di clima, segun
             un  estudio  den  dialuna  su
             edicion  di  Nature  Climate
             Change.
             E  estuido  aki  a  mira  1,006
             manera  di  con  e  desaster-
             nan  natural  aki  ta  impacta
             hendenan  malo.  Den  algun
             caso, yobida fuerte y inunda-
             cion ta causa cu hende ta bira
             malo pa medio di sangura cu
             ta  carga  malesa,  ratonnan  y
             otro  bestianan.  Tambe  tin  e
             oceanonan cu ta birando mas
             cayente y heat wave nan cu
             ta  daña  cuminda  marino  y
             otro cosnan cu nos ta come,
             ademas di e secura cu ta trece
             e  vleermuisnan  cu  ta  carga
             malesanan viral y ta contagia
             hende.
             Dokternan  bayendo  back
             na  Hippocrates,  tin  hopi
             tempo  ta  conecta  malesa  na
             e tempo, pero e estudio aki
             ta demostra con amplio e in-
             fluencia  di  clima  riba  salud
             di ser humano ta.

             “Si  clima  ta  cambiando,  e
             riesgo  di  e  malesanan  aki
             tambe  ta  cambiando,”  co-
             autor di e estudio Dr. Jona-
             than Patz, director di Global
             Health Institute na Univer-
             sity of Wisconsin-Madison a   hunto pa preveni cu esaki bira
             splica.                     un catastrophe den e salud di
                                         sernan humano.”
             Dokternan  manera  PAtz,  a
             bisa  cu  nan  mester  mira  e   Ademas  di  mira  malesanan
             malesa como un sintoma di   contagioso,  e  investigador-
             e planeta Tera malo.        nan a amplia e estudio pa cu-
                                         bri tur sorto di malesa na ser
             “E resultadonan di e estudio   humano,  incluyendo  male-
             aki ta preocupante, y ta ilus-  sanan  cu  no  ta  contagioso
             tra con enorme e consecuen-  manera Asthma, Allergia y te
             cia di cambio di clima ta riba   hasta mordi di bestia pa mira
             malesanan  di  ser  humano,”   con  e  malesanan  aki  por  ta
             Dr. Carlos del Rio, un spe-  conecta na desasternan natu-
             cialista  di  malesanan  conta-  ral. Nan a mira cu un total di
             gioso  na  Emory  University   286 malesa, y di esaki 223 ta
             a bisa. “Anos cu ta traha den   ser empeora pa e desasternan
             malesanan contagioso y mi-  natural, 9 ta bira menos danki  gun e estudio.            cambionan  specifico  den  e  si ta presenta e casonan unda
             crobiologia mester hac cam-  na e desasternan natural y 54                            malesa, con grandi e chens ta  cu tempo extremo ta un fac-
             bio di clima un di nos prio-  tabatin caso unda cu e ta bira  E estudio nobo aki no ta haci  ni tampoco e magnitud na e  tor  den  e  empeoracion  di  e
             ridadnan, y nos mester traha   ambos  pio  y  minimalisa  se-  e  calculacionnan  pa  conecta  cambio di clima, sinembargo  malesa.
   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20