Page 22 - BNDIA ARUBA
P. 22

A22    bistA politico
                Dialuna 6 november 2017

            Skirbi pa Carlos Guiamo(Arenapoliti.co)

                   ‘Tin 7 motibo pakico laga pueblo eligi su Gabinete’






















            ORANJESTAD - Hopi ci-        ma un coalicion, e tempo di  kico  nan  voto  pa  cada  lista  parlamento y dos aña despues
            udadano ta na fabor di un  negociacion entre partidonan  di  gabinete  lo  significa,  y  e  pa eligi gobierno, etc. Esaki ta  Coalicion ta keda posibel,
            cambio  den  nos  sistema  formando  un  coalicion  por  posibel  gabinetenan  no  tin  duna  pueblo  e  oportunidad  pero mas stabiel
            democratico  cu  lo  duna  tuma hopi tempo. Durante e  mester  (y  no  tin  excuus)  pa dirigi e rumbo di nos pais
            Pueblo  e  poder  pa  eligi  tempo aki, un gabinete bieu,  pa  tira  awa  den  biña.  What  cada  dos  aña,  aumentando  E  sistema  proponi  pa  laga
            parlamento  y  un  (minis-   cu usualmente a perde sosten  you  see  is  what  you  get.    e  influencia  y  rol  di  pueb-  pueblo  eligi  su  gabinete  ta
            ter-)presidente  den  elec-  di pueblo, ta keda goberna den  Esaki  tambe  lo  por  preveni  lo  den  nos  democracia.   laga  espacio  pa  partidonan
            cionnan  separa.  Den  e  forma demisionario. E tempo  e  custumber  di  varios  par-                               forma un coalicion prome cu
            articulo  aki  lo  presenta  sin  un  gobierno  legitimo  cu  tido  pa  priminti  cielo  y  tera                    eleccion. Partidonan cu no ta
            (en corto) un proposicion  tur autoridad di tuma decisi-  durante  eleccion,  sabiendo  Un parlamento mas fuerte  kere cu nan por gana eleccion
            concreto  pa  eleccionnan  onnan, ta tempo perdi pa loke  cu  nan  toch  no  lo  mester  cu  ta  percura  pa  miho  pa eligi un gabinete nan so, of
            separa, y  lo  compara  esa-  ta  trata  implementacion  di  cumpli  cu  tur  cos,  mien-  checks and balances      cu  kier  reenforsa  nan  ekipo
            ki  cu  nos  sistema  actual.  proyectonan  nobo,  ideanan  tras  e  ta  duna  partidonan                           di ministernan potencial, por
                                         nobo  y  progreso  en  general.     cu si ta sincero un chens pa  Actualmente  nos  ta  eligi  un  opta pa uni. Pues por forma
            Proposicion                                               ehecuta  nan  plan  completo.   parlamento,  y  un  mayoria  un  coalicion  di  antemano.
                                         Si  pueblo  por  vota  pa  su                             den parlamento ta aproba un  Esaki a base di na propio es-
                   Pueblo  ta  eligi  su  gabinete  den  e  forma  pro-                           gabinete.  E  gabinete  usual-  cogencia y no paso un resul-
            parlamento    y    gobierno  poni,  e  lista  di  gabinete  cu  Legitimidad democratico  mente ta consisti di e top di  tado  di  eleccion  parlamen-
            (gabinete  di  ministernan)  gana  por  cuminsa  gober-                                e  partido,  y  e  fraccion  may-  tario a condena nan na otro.
            den    eleccionnan   separa.  na   riba   termino   corto.    Bou  di  e  sistema  proponi,  oritario den parlamento mes-
                   E    termino     pa                               cu  pueblo  mes  ta  eligi  su  ter  controla  su  coleganan  di  Diferencianan  grandi  cu  e
            cada  parlamento  y  gabi-                                gabinete,  y  pueblo  sa  di  an-  partido cu hopi biaha tin mas  sistema  actual  ta  cu  den  e
            nete  ta  keda  cuater  aña.  Stabilidad                  temano  ki  gabinetenan  nan  di bisa den nan partido. Mas  caso  aki  e  coalicion  ta  pre-
                   E eleccionnan ta tuma                             por  haya  y  con  e  programa  tanto ta e (top di) partido ta  senta  su  mes  na  Pueblo
            luga dos aña for di otro. Por  Ta posibel cu coalicionnan ta  di  gobernacion  lo  ta  (sin  dicidi  riba  gobernacion,  no  como  un  coalicion  di  an-
            ehempel:  na  2021  eleccion  wanta cuater aña, pero ta co-  awa den biña), nos lo tin un  pueblo  y  no  parlamento.  temano (what you see is what
            parlamentario, na 2023 elec-  mun cu esaki no ta e caso. Es-  gabinete  cu  un  nivel  halto  Nos ta haya situacionnan cu  you get) y ta traha nan plan
            cion  pa  gobierno,  2025  par-  aki ta un motibo principal cu  di  legitimidad  democratico.   esunnan  cu  mester  controla  di gobernacion di antemano.
            lamento, 2027 gobierno, etc.  hopi coalicion ta wordo con-  Actualmente,  un  mayoria  e  ministernan  ta  depende  Pueblo lo sa di antemano pa
                   Pa e eleccion pa eligi  sidera  gabinetenan  fragil.  Si  den  parlamento,  hasta  un  riba e mesun ministernan pa  kico  nan  ta  vota  y  e  posibel
            un  gabinete,  politiconan  tin  pueblo por eligi un gabinete  mayoria  ficticio,  por  pone  mantene un luga den e par-  gabinete  lo  a  pasa  nan  pro-
            cu forma nan posibel gabinete  cu ya caba a bay eleccion como  ken  cu  nan  kier  como  min-  tido. Kisas paso e ta custum-  ceso  di  negociacion  caba.
            di  antemano  y  presenta  nan  1  team  y  ya  caba  a  formula  ister. No ta importa si e per-  ber,  y  e  pensamento  cu  ya,
            mes  como  un  lista  cu  ta  un  nan  plan  di  gobernacion,  e  sona  tin  10.000  of  0  voto.  asina nos sistema ta y nos no
            posibel  gabinete.  Pues  cada  chens ta grandi cu lo tin mas  Pueblo  lo  mester  warda  y  conoce  otro  sistema  den  re-  Hopi reto, hopi solucion
            lista lo tin 7 pa 9 candidato di  stabilidad  den  gobernacion.   wak ken e partido(nan) ta di-  ino  Hulandes  ta  pone  hopi
            posibel ministernan cu hun-                               cidi pa pone como minister.   hende keda sin realisa e con-  Cada  sistema  democratico
            to lo forma e gabinete cu lo                                                           flicto obvio den nos sistema,  tin  su  bentaha  y  desbentah-
            goberna, si nan gana eleccion.  Biña sin awa              Tin  un  dicho  conoci  ta  bisa  cu  ta  debilitando  un  miho  anan.  Tambe  cada  sistema
                   Pueblo  ta  vota  pa                              cu  pueblo  ta  haya  e  gobi-  funcionamento di nos checks  ta  rekeri  madurez  politico
            un  lista,  no  pa  candidato.  Actualmente, ora partidonan  erno  cu  e  merece.  Pero  na  and  balances  pa  decadanan.   pa  funciona  optimalmente.
            Pues  como  votado  bo  ta  mester  forma  un  coalicion,  Aruba  di  baina  nos  ta  haya                          Esaki  tambe  ta  conta  pa  un
            kies  cua  di  e  posibel  gabi-  nan tin cu tira (hopi) awa den  e  parlamento  cu  pueblo  a  Esaki lo ta diferente bou di e  sistema manera proponi den
            netenan  (den  su  totalidad)  biña y keda sin ehecuta (gran)  scoge,  y  hasta  por  goberna  sistema proponi. Parlamento  e  articulo  aki.  Tambe  lo  tin
            bo kier pa goberna nos pais.  parti di nan programa di cam-  bou  mayorianan  ficticio  ca-  no ta keda e middle man den  hopi mas aspecto cu lo mes-
                   Si ningun di e listan-  paña. Pues nan no lo cumpli  minda  mayoria  votado  no  a  eligi  nos  gobierno.  Pueblo  ter  wordo  regla,  manera  e
            an logra mas cu 50% di e vo-  cu  tur  loke  nan  a  campaña  vota pa esunnan cu e mayoria  mes  lo  hacie.  Vote-getters  relacion  (legal)  entre  parla-
            tonan, lo bin un di dos rond  cu ne. Si bo a vota pa partido  den parlamento. Legitimidad  di  e  eleccion  parlamentario  mento y gobierno. E no ta un
            di votamento entre e dos par-  X  paso  bo  ta  ful  di  acuerdo  democratico sigur ta algo cu  lo  bay  den  parlamento  y  no  cambio cu por pasa di un dia
            tidonan cu a logra mas hopi  cu  10  di  nan  puntonan  den  mester  mehora,  y  e  sistema  bira  minister.  Asina  e  vote-  pa otro, pero e ta posibel. Lo
            voto den e prome rond. Pues  nan  programa,  ora  di  forma  proponi  ta  un  di  e  forman-  getters  no  ta  laga  nan  luga-  tin hopi reto pero tin por lo
            ningun gabinete por goberna  un  coalicion  probablemente  an  cu  por  percura  pa  esaki.   nan  den  parlamento  pa  otro  menos mesun hopi solucion.
            sin  a  haya  mas  cu  50%  di  e  nan no lo por cumpli cu tur                         candidato  cu  menos  voto.
            votonan, sea den e prome of  e  puntonan  cu  a  convence                              Pues  cu  e  sistema  proponi,  Otro   posibel   cambionan
            di  dos  rond  di  votamento.  bo  pa  vota  pa  nan.  Bo  por  Mas oportunidad pa pueb-  no  solamente  e  gabinete  lo  manera  cambia  e  forma  di
                                         wak  e  partido  cu  bo  a  vota  lo laga su bos resona   haya  (hopi)  mas  legitimidad  parti   restzetels,   proposi-
            7  motibo  cu  esaki  lo  ta  pe  goberna  cu  un  partido                             democratico,    parlamento  cion  21+10,  referendum  y
            miho  cu  nos  sistema  actual   cu  bo  no  kier  na  mando  di  Actualmente pueblo por vota  tambe.  Esaki  lo  trece  mas  un  corte  constitucional,  tin
                                         bo pais. Den tiki palabra: bo  un biaha den cada cuater aña.  balans   entre   parlamento  e  potencial  pa  mehora  nos
                                         no  ta  haya  loke  ba  vota  pe.  Ora pueblo por vota mas lihe,  y  gobierno,  cual  por  yuda  sistema  democratico  y  per-
            Menos tempo perdi                                         ta paso gobierno a cay. Cu e  mehora   e   funcionamen-   cura  pa  un  nivel  mas  hal-
                                         Cu  e  sistema  proponi,  tur  sistema  proponi,  pueblo  lo  to  di  checks  and  balances.     to  di  checks  and  balances.
            Actualmente, ora mester for-  hende  por  sa  di  antemano  por vota cada dos aña pa eligi
   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27