Page 32 - BNDIA ARUBA
P. 32
a32 local
Diamars 12 september 2017
Iniciativa di ciudadanonan pa colecta data riba diferente
aspecto medio ambiental
ORANJESTAD - Dia- Directie Natuur en Milieu
huebs ultimo tabatin un (DNM) actual Gisbert Boek-
reunion na Brenchie’s houdt tabata forma parti di
Lab unda ciudadanonan e comision aki, segun nos a
cu interes pa colecta data compronde. Nos a tuma con-
tocante diferente aspec- tacto cu sr. Boekhoudt y el a
tonan ambiental a pone confirma cu esaki ta berdad.
cabes hunto pa brain- Sinembargo e comision aki
storm maneranan con pa no ta activo mas.
colecta data. E proximo
reunion lo tuma luga dia- Redaccion a tuma nota di
huebs awor na Brenchie’s un programa di radio riba
Lab 7or y mei. internet duna pa e National
Institute of Environmental
E grupo cu a sinta hunto taba- Heallth Sciences Division
ta uno diverso, cu personanan of Extramural Research and
experiencia den electronica y Training di Merca unda a pa-
studiante di ingenieria elec- pia di e topico di coleccion di
trico. Pero no solamente per- data medio ambiental di parti
sonanan cu experticio tecnico di ciudadanonan.
a presenta, tambe a tuma nota
di artistanan y diseñadornan Segun e anfitrion di e pro-
como tanto di personanan cu grama Anne Johnson: Polu-
a studia ciencia medio ambi- cion di aire ta un problema
ental. di salud rond henter mun-
do. E ta wordo relaciona cu
Idea inicial di e proyecto Ar- problemanan respiratorio,
duino & Citizen Science ta problemanan cardiovascular,
pa colecta data di varios as- ter puntra bo mes ta: Mi tin
pectonan perteneciente na suficiente data? Mi por com-
nos medio ambiente. Lo uza prende e data cu mi a haya?
instrumentonan electronico Tipicamente pa cientificonan,
manera Arduinos cu por prome cu cuminsa colecta
wordo programa pa haci e data, mester bin cu plannan
trabou aki cu sensors special. estadistico. Nos ta encurasha
Di e manera aki por cuminsa citizen scientists pa pensa di
di chikito pa determina mas esaki prome cu bay na colecta
o menos kico ta e areanan di data, y si ta necesario pa traha
atencion cu lo mester enfoca hunto cu personanan cu ex-
riba dje. perticio.
Esaki ta bin di preocupa-
cionnan cu e ciudadanonan Reaccion DNM
tin di e estado di nos medio Sr. Boekhoudt a splica cu ac-
ambiente. tualmente e departamento ta
tumando un tayer bou guia
Christie Mettes, kende ta for- di Unesco. Den e tayer aki
ma parti di Metabolic Foun- e departamento ta siñando
dation, e fundacion tras di e tocante e Sustainable Devel-
proyecto Brenchie’s Lab a opment Goals di Nacionnan
splica cu no por tin bista cla Uni y con e metanan aki ta
riba e estado di nos medio relaciona cu otro. “Nos ta tu-
ambiente si no ta monitor e mando e curso aki di siman
cambionan cu ta tuma luga pasa y nos lo ta ocupa cu esaki
durante transcurso di tempo. te cu e fin di siman aki”, el a
bisa.
Durante e encuentro a bin cu
ideanan di areanan unda lo ta Relaciona cu e curso aki sr.
interesante pa colecta data. E Boekhoudt a expresa cu e de-
grupo a pensa entre otro pa di aire riba nan mes. Bo por di e proyecto pa monitor cali- partamento no lo tin tempo
colecta data di calidad di aire cancer y otro problemanan actualmente pa yuda e grupo
na varios luga rond di Aruba, cu salud. Na Merca, e Envi- cumpra un sensor sofistica y dad di aire na EPA a splica di citizen scientists aki. Pero
monitor e polucion den bo durante e programa di radio
coleccion di data cu lo por ronmental Protection Agency aki dos siman nos lo ta dis-
constata con saludabel nos la- (EPA) ta monitor y raporta cas, na caminda pa trabou of cu ta importante pa sa kico ta ponibel pa yuda y papia cu
na un fabrica local mes.’
rason dicon bo ta colectando
manan ta y investigacionnan riba calidad di aire pa sigura personanan cu experticio riba
cu lo por yuda pa constata e cu wordo cumpli cu regula- Un sensor cu por monitor data. e topico di monitor data me-
estado di desertificacion den cionnan. dio ambiental.
areanan di naturalesa. calidad di aire na nivel na- Preguntanan cu bo lo mes-
cional ta algo cu ta hopi caro,
Sinembargo, sra. Johnson
Calidad di aire ta splica cu: ‘Avancenan den segun sra. Mettes. ‘Pero esaki
no kiermen cu nos no por
Riba e topico di calidad di tecnologia y crecemento den
aire nos a compronde cu ta- e conscientisacion di parti cuminsa na un escala mas
chikito cu tecnologia accesi-
batin un comision unda ta- di e publico ta haci cu mas y
batin plannan pa bin na col- mas personanan rond mundo bel pa publico’, el a bisa.
Interpretacion di data
ecta e data aki. E director di ta cuminsa monitor calidad
Ron Williams, kende ta lider