Page 19 - MIN.ON 28 AUG,2015
P. 19
A4
LOCALDiabierna 28 Augustus 2015
Economia no ta creciendo?
Banco Central a publica entrada di gobierno
te cu juni 2015
Tin indicacion cu economia di nos pais a cuminsa mustra señal di no ta creciendo, siembargo
ta keda duna indicacion mixto. Den prome mita di 2015 entrada total di gobierno a bay
atras cu 4 miyon florin compara cu e mesun seis luna di 2014: 544.9 miyon compara cu
540.9 miyon. Riba su mes un desbentaha chikito y cu no ta bisa tur cos pero di tur manera
no ta un noticia positivo.
Compara cu 2014 entrada total di impuesto den e lunanan april, mei y juni a cay di 250.3
miyon te 235 miyon e aña aki. Entrada cu no ta impuesto a bay di 26.2 miyon pa 23.3
miyon den e mesun trimester aki. Por observa cu principalmente den e ultimo tres luna di
e prome mita di aña entrada a cay substancialmente. Pa por analisa mas di acerca kico por
ta pasando mester tira un bista riba e diferente tipo di impuesto.
BBO a crece di 46.9 miyon te 48.3 miyon cual ta positivo. Impuesto di importacion a cay di
74.1 miyon na 2014 te na 72.7 miyon e aña aki. Esaki no ta bon señal, ya cu e aumento di
turismo ‘stay over’ mester por conduci na un demanda mas grandi di mercancia di e sector
aki. Di otro banda tin e caida grandi den turismo crucero cu tambe tin su efecto riba benta
en general. Si na total ainda turismo ta percura pa un saldo positivo den benta, anto e caida
di impuesto di importacion ta indica cu e demanda local ta cayendo.
Tambe ta hunga un papel e demanda decreciente di sector di construccion, unda tin un caida
considerabel di e cantidad di permiso otorga pa construccion di vivienda y un caida den e
cantidad di cement importa.
Impuesto riba sueldo a cay di 140.4 miyon na 2014 te 126.8 miyon den prome mita di e
aña aki (-13%). Mester bisa si cu e cifra di prome trimester di 2014 a conoce un entrada
extra halto debi na pagonan grandi di compania cu a cera e tempo ey. Tambe impuesto
riba cambio di moneda stranhero a cay cu 21.3% den e prome seis luna di 2015 loke ta
significativo.
Camara di Comercio den un entrevista e siman aki cu e director interino a duna di conoce
cu e cantidad di registracion di empresa nobo den prome mita di aña ta practicamente na e
mesun nivel cu aña pasa: 854 registracion na 2014 compara cu 849 te cu augustus di e aña
aki. Aki tambe un indicacion cu economia no ta creciendo. Remarcabel ta cu varios persona
ta duna como motibo pa lanta un negoshi cu nan ta desemplea of parcialmente emplea y ta
desea di gana algo extra cu un negoshi chikito. Aparentemente e ‘business opportunity’ cu
positivismo no ta e pensamento principal den esaki.
For di fuentenan den circulo bancario ta scucha cu e ambiente pa loke ta prestamo na
empresario ta di hopi cautela y parce cu no a yega un fin ainda na e situacion di incertidumbre
y di spera kico ta bay pasa na nivel di maneho di gobierno pa cu economia.
Faltando cuatro luna pa aña caba, gobierno no ta dunando claridad tocante impuesto y
prima cu sector priva mester bay paga. E anuncio di e Algemene Bestedings Belasting
(ABB) cu na januari 2016 mester bin na vigor y e impuesto riba transaccion bancario ta
principalmente e dos factornan cu tin tur cos ‘on hold’. Esey tin su logica pasobra si segun
informacion di ministerio di Finanza e ABB lo bin reemplasa impuesto di importacion,
BBO, BAZV y posiblemente algun otro impuesto menor, nos ta papiando di un cambio
di henter e paisahe economico pa un empresa. Pa esunnan cu tin pensa pa haci inversion
mayor na Aruba, ta bale la pena warda un rato te ora ‘e stof caba di baha’. Tanten no ta
conoci cuanto e porcentahe ta bay ta di e ABB y kico lo cay afo na otro banda, ningun
empresa por anticipa exactamente kico nan gastonan lo ta otro aña.
Presupuesto 2016: ki dia?
E cambio drastico den e regimen fiscal cu ministro di Finanza kier trece tin otro consecuencia
cu te awor no a drenta tanto den e discusionnan den circulo gubernamental y empresarial:
con a para cu calculacion di entrada di gobierno pa otro aña, si no sa mes ainda cuanto ABB
lo bay cobra… Por ta cu e tardanza pa bin cu presupuesto 2016, cu no a ni yega Conseho
Consultativo (Raad van Advies) ainda, tin algun relacion cu e problema pa calcula cu
cierto siguridad loke gobierno por spera di cobra na impuesto otro aña? Gobierno lo ta
atrobe den fragante violacion di Constitucion di Aruba no entregando un presupuesto na
tempo, pero parce cu esey lo ta un preocupacion menor compara cu otro dolor di cabes cu ta
aumenta riba otro frente, manera e debate interno tocante ki rumbo pa tuma encuanto e
refineria.