Page 5 - Binder1
P. 5

A15
                                                                                                          SALUD Diasabra 5 Februari 2022


















                IBiSA kier conscientisa comunidad di Aruba pa dia mundial di Cancer


            E  topico  di  e  aña  aki  ta  50% di morto causa door di  Un tercera parti (⅓) di mor-
            “close the care gap”. Can-   cancer  por  wordo  preveni  to  causa  door  di  cancer  por
            cer ta mata 10 miyon hen-    door di:                     wordo evita si e cancer wordo
            de pa aña mundialmente.  -evita uzo di tabaco, incluso  detecta na tempo y trata apro-
            Esaki  ta  mas  cu  HIV/     sigaria  y  cigar  y  ‘smokeless  piadamente. Door di hiba un
            AIDS,  malaria  y  tubercu-  tabaco’                      estilo di bida saludabel y haci
            losis combina.               -mantene un peso saludabel   chekeonan  di  salud  regular,
                                         -come saludabel cu suficiente  nos por sera e porta y “close
            Pa   2030   expertonan   ta  berdura y fruta              the gap” riba cancer.
            proyecta  un  aumento  te  cu  -haci movecion riba un base

            13 miyon morto.              regular                      Check cu bo dokter di cas pa
                                         -limita alcohol              mas informacion relaciona cu
            Cancer por wordo preveni                                  chekeo di salud y ‘screening’
            Tin evidencia cu entre 30%-  “Screenings” tambe ta yuda.  di cancer.


                  Minister di Turismo y Salud Publico cu respuesta na relato duna pa

                                 Medico na Aruba tocante Aruba; “one heavy island”


            Diaranson  2  di  februari                                                             dedica na movecion y nutri-  E  dokter  por  a  opta  pa  na
            a sali un relato den Volk-                                                             cion saludabel den colabora-  hopi  otro  manera  vocifera
            skrant  di  un  medico  cu  a                                                          cion cu IBISA.               su  preucapacion  referente  e
            duna  su  experiencia  tra-                                                                                         tema respetando tur hende cu
            hando  cu  pashent  aki  na                                                            Ta trahando tambe riba un cl-  tin problema cu sobrepeso.
            Aruba. E medico a comen-                                                               inica di prevencion cu e meta
            ta di por nota e problem-                                                              pa  asisti  esnan  cu  problema  Aruba  ta  un  comunidad
            atica di obesidad cu tin na                                                            di sobrepeso pa hiba un bida  chikito cu un cultura rico na
            Aruba  y  cu  gobierno  su                                                             mas saludabel. E clinica aki ta  tradicion  vooral  den  area  di
            plan  di  prevencion  pa  cu                                                           parti di un campaña integral  cuminda. E cambio cu Min-
            esaki.                                                                                 dirigi ariba plannan nacional  ister  di  Salud  kier  trese  ta
                                                                                                   di  prevencion  di  NCDs  cu  pa  respeta  e  cultura  rubiano
            Mirando  cu  e  causanan  di                                                           ta inclui obesitas, na unda lo  pero reinforsa e parti di edu-
            obesidad  ta  multiple  y  cu                                                          enfoca ariba movecion y nu-  cacion y informacion riba ter-
            tin  cu  combati  esaki  for  di  (non-communicable  diseas-                           tricion saludabel.           reno di salud (cu enfoke ariba
            diferente  angulo,  Minister  es) stuurgroep. Un di e pro-  Den otro area di prevencion,                            nutricion  y  movecion)  duna
            di  Turismo  y  Salud  Publico  gramanan di intervencion lo  actualmente  Departamento  Y  asina  tin  diferente  projec-  na e comunidad. E vision di
            Dangui  Oduber  conhunto  tin e meta netamente pa asisti  di  Salud  Publico  conhunta-  tonan mas na caminda of den  Minister  Dangui  Oduber
            cu  Departamento  di  Salud  personanan cu tin riesgo hal-  mente cu Ministerio di Salud  ehecucion  cu  ta  sali  for  di  ta pa informa, educa y asina
            Publico  tin  diferente  plan  to di malesa cronico a causa  Publico,  tin  planes  cu  ta  Plan Nacional di Prevencion  empodera  e  comunidad  pa
            coordina  cu  expertonan  den  di sobrepeso y obesidad y pa  encera  otro  campañanan  di  cu a inicia na 2020 y ta keda  asina por hasi un escohencia
            e  area  por  ehempel  e  NCD  preveni esaki.             informacion  y  programanan  vigente te cu 2030.          saludabel y bon balansa.


                Ginecologo di Leiden a embarasa 21 hende muhe cu su mesun sperma


            (NLTimes)  -  Entre  aña  durante tratamentonan di  Hospital, cual a uni na Alri-      mescos cu un di Beek su yi-  pa Beek reporta esaki.
            1973 y 1986, ginecologo di  fertilidad,  Alrijne  Hospi-  jne. E ta e tercer ginecologo  unan den aña 2021.
            Leiden Jos Beek a embara-    tal a reporta.               Hulandes cu a usa su mesun  “Nos  tabata  hopi  sorprendi  Beek  ta  e  tercer  ginecologo
            sa por lo menos 21 hende                                  sperma  den  tratamentonan,  di a tende esaki,” Peter Jue di  Hulandes cu a usa su propio
            muhe cu su mesun sperma  Beek  a  traha  den  Elisabeth  Omroep West a reporta.        Alrijne  Hospital  su  directiva  sperma den e tratamento. Jan
                                                                                                   a declara na e noticiero. “Im-  Karbaat tabata e prome cu a
                                                                      Beek  su  mal  conducta  a  ser  pacta pa e muchanan afecta y  ser revela. E ta un posibilidad
                                                                      descubri ora cu Fiom a haya  claramente  tambe  e  mayor-  cu e ta tata di por lo menos 80
                                                                      DNA  cu  tabata  mescos  den  nan.”                       mucha. Jan Wildschut a haci e
                                                                      21  persona.  Fiom  ta  yuda                              mesun practica aki na Sophia
                                                                      hende  yega  na  nan  familiar-  Te cu awo, nos sa cu Beek a  Hospital den Zwolle, cual ac-
                                                                      nan  biologico.  Investigacion  usa  su  perma  riba  muhenan  tualmente  ta  Isala  Hospital.
                                                                      a demostra cu e 21 personan-  purbando di embarasa usan-  Wildschut  ta  tata  di  decenas
                                                                      an aki su mamanan tur a ser  do  sperma  di  un  donado  di muchanan.
                                                                      trata pa Jos Beek na Elisabeth  anonimo. El a traha na Alri-
                                                                      Hospital.                    jne desde aña 1973 te cu 1998  Alrijne  Hospitlal  a  pidi  e
                                                                                                   y a fayece den aña 2019. Jue  comite Braat, cual ta invesit-
                                                                      Fiom  a  informa  e  hospital  no  por  descarta  cu  tin  mas  gando e caso di Wildschut na
                                                                      despues  cu  e  21  personanan  persona  afecta  y  a  pidi  pa  Zwolle,  pa  investiga  Beek  y
                                                                      aki a ser confirma di tin DNA  hende muhenan cu a ser trata  su practicanan.
   1   2   3   4   5   6   7   8