Page 26 - MIN JUS AUG 21, 2015
P. 26

A4

LOCALDiabierna 21 Augustus 2015

                                         Ley di Ombudsman:

                                    No ta ley so ta problema, sino practica
                                               gubernamental tambe

                                                           Despues di hopi aña di hopi papiamento, porfin a yega e momento pa nos haya un ley di ‘ombudsman’ y cu,
                                                           ‘cua emocion’, carga pa tur fraccion den Parlamento. Si tur hende ta para su tras, e mester por ta bon, ber-
                                                           dad? Laga nos cuminsa analisando e proyecto di ley nobo aki cu positivismo, sin perde nos sentido critico. E
                                                           ombudsman, y su homologo pa hubentud (‘kinderombudsman’) ta keda nombra pa Staten, scogiendo for di
                                                           por lo menos tres nomber di candidato, riba recomendacion di presidente di Conseho Consultativo, presidente
                                                           di Corte Comun di Husticia y di presidente di Contraloria General, conhuntamente. E persona mester por
                                                           conta anto cu e aprobacion di un mayoria den parlamento, pues di e fraccion di gobierno den Staten. Prome
                                                           luga unda ‘politica’ ta kick in…
                                                           E nombramento ta pa seis aña y e persona por keda nombra solamente pa seis aña mas. Si Staten ta pensa
                                                           di renombra e persona pa un di dos periodo, por dicidi cu no mester ripiti e procedura di recomendacion di e
                                                           instancianan menciona. E ‘demoño ta den e detayenan’, aki tambe. Den caso cu tin tardansa den nombra-
                                                           mento di un ombudsman nobo, Staten por nombra un reemplasante. Su funcionamento ta yega na un fin riba
                                                           e fecha di nombramento di un ombudsman nobo. Aki ta unda e problemanan lo cuminsa: ta imaginabel cu
                                                           tin problema pa yega na un nombramento, pasobra e organismonan cu ta selecta candidato, no por yega na
                                                           tres nomber cu nan ta considera capaz. E ora no tin nombramento. Of e mayoria den Staten ta rechasa tur
                                                           tres nomber y ta mantene e reemplasante cu si tin nan bendicion pa eternidad, en todo caso di nan periodo di
                                                           gobernacion den e puesto…. Pa colmo, e ley no ta pone ningun criterio di calidad y ningun screening como
                                                           exigencia pa e reemplasante. Cu otro palabra, ta laga e porta hancho habri pa e mayoria di e momento den
                                                           Staten haci un nombramento politico di un persona no cualifica, cu por keda sinta te dia otro mayoria den
                                                           Staten dicidi cu ta basta. Ta increibel cu tanto hurista renombra ta tarda tanto pa yega na semehante creacion
                                                           di problema di wega politico cu un puesto asina importante. Parce cu nos hendenan nunca mas ta siña.
                                                           Pakico no scoge pa simplemente pa laga e tres organismonan di halto prestigio scoge y nombra un ombuds-
                                                           man? Nos por compara esaki por ehemplo cu e nombramento di presidente di Conseho Electoral, unda pa
                                                           ley e presidente di Corte Comun di Husticia ta simplemente nombra e presidente, tumando naturalmente na
                                                           cuenta diferente criterio pa cu seriedad y prestigio di e persona. Pregunta na e politiconan: tabatin problema
                                                           cu nombramento di presidente di Conseho Electoral cu di repenti ta e politiconan mes kier dicidi? Nan mester
                                                           por comprende cu di e manera aki ta haci e posicion di e ombudsman bira obheto di wega politico prome cu
                                                           e cuminsa?
                                                           Parce cu ainda e asunto no ta suficiente complica, pasobra segun e ley, ta nombra tambe un of mas ‘substi-
                                                           tuut-ombudsman’ di cual un ta e ‘kinderombudsman’. Den e nombramento di e personanan aki tambe ta
                                                           necesario e recomendacion di por lo menos tres persona, di e tres halto colegio di estadonan menciona. Y kico
                                                           ta pasa ora no tin tres candidato cu ta logra pasa e screening, henter e proceso ta dal para? A pensa riba e
                                                           situacion ey, cu por sucede hopi facil, pasobra no ta tanto persona tin cu ta cumpli cu tur e exigencianan di
                                                           educacion y experiencia. E ora ta tranca tur cos y ta laga e situacion asina, pa cuanto tempo?
                                                           Pregunta: en bes di nombra un reemplasante pa e ombudsman, mas un of mas ‘substituut-ombudsman’, no
                                                           ta miho pa nombra di biaha un di e substituut - ombudsmannan ey como reemplasante? Si tur e personanan
                                                           aki mester a pasa e mesun screening di e tres halto colegionan di estado, y ademas mester di e recomenda-
                                                           cion di e ombudsman mes pa Staten por nombra nan, pakico mester crea un posibilidad extra di nombra un
                                                           reemplasante?
                                                           Awor ban pasa pa e punto mas doloroso. Si nos mira e experiencia cu otro leynan cu a keda introduci pa
                                                           mehora actuacion corecto y husto pa cu e ciudadano, manera e LOB (Landsverordening Openbaarheid van
                                                           Bestuur) y LAR (Landsverordening Administratieve Rechtspraak) nos por observa cu nan no a yuda den
                                                           nada pa mehora e trato malo y arogante cu hopi biaha e ciudadano mester soporta. Naturalmente tin excep-
                                                           cion bon den henter e aparato gubernamental. Lamentablemente e ombudsman lo no por haci nada mas cu
                                                           denuncia y recomenda, pero si no tin un boluntad den e departamentonan pa mehora nan actitud, nada lo bay
                                                           cambia. Y e cambio di actitud ey ta bin dia e nivel politico (mandatario) y e liderazgo den e departamentonan
                                                           cuminsa cambia nan actitud. Pregunta anto na nos politiconan: ki dia mandatario(nan) ta cuminsa exigi
                                                           trato husto pa e ciudadano di e departamentonan pa cual nan ta politicamente responsabel, y cuminsa inverti
                                                           den training di personal pa logra esaki. Si no haci esaki, e ley aki ta keda na bon deseo, y un desperdicio
                                                           enorme di tempo di tur cu a participa den su creacion.q
   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30   31