Page 9 - ΝΕΟ_Λεύκωμα παραδοσιακών χορών 2022-23

9
Κουκιά, Θεσσαλία
Χορός μιμητικός και σκωπτικός με το τραγούδι "Πώς τα σπέρνουν τα κουκιά" στις τοπικές παραλλαγές του.
Εντάσσεται στα αποκριάτικα παραδοσιακά τραγούδια, όπως και η Σκούπα Λέρου, τα οποία ακολουθούν τα χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών, δηλαδή, τραγουδιούνται στις τοπικές διαλέκτους, ακολουθούν τα ρυθμικά σχήματα (καλαματιανός, συρτός στα τρία κλπ) και τα όργανα (κλαρίνο, λύρα, τσαμπούνα κλπ) της κάθε περιοχής.
Πέρασα μωρ ́πέρασα, πέρασα από την Καριά, κι είδα τις Καριώτισσες πώς φυτεύουν τα κουκιά
Αυτό που τα κάνει ξεχωριστή κατηγορία είναι το περιεχόμενο, η θεματολογία τους. Λόγω της φύσης του εορτασμού της Αποκριάς, οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να ξεδώσουν από την κλεισούρα του χειμώνα, να βγουν από τον εαυτό τους και να υποδυθούν ρόλους. Όσο πιο αντίθετος είναι ο ρόλος που υποδύεται κανείς, τόσο πιο αστεία η μεταμφίεση και, επομένως, τόσο περισσότερο το γέλιο και η διασκέδαση που προκαλεί.
Τα αποκριάτικα τραγούδια λέγονται αλλιώς και σκωπτικά, δηλαδή που αποσκοπούν στο να πειράξουν, να σατιρίσουν κάποιον.
Μέσα στη γενικότερη διάθεση ξεφαντώματος, κάποια από τα τραγούδια αυτά περιέχουν αρκετές βωμολοχίες (ακατάλληλες λέξεις). Το βέβηλο και το άσεμνο είναι μια πτυχή του λαϊκού μας πολιτισμού που ελάχιστα έχει ανιχνευτεί και μελετηθεί, μια που «επί δεκαετίες, ίσως και αιώνες – όπως παρατηρεί ο καθηγητής Μ.Μερακλής – η υποκριτικά επίπεδη αστική
ηθική» και η σεμνοτυφία των διανοούμενων συλλογέων την αποσιώπησε και την αγνόησε, παραποιώντας την αλήθεια κάποιων συγκεκριμένων πολιτισμικών φαινομένων. Στα «κουκιά» επιχειρείται μια απλουστευμένη και ανώδυνη ανατροπή του καθωσπρεπισμού αυτού, μέσα από μιμητικές κωμικές κινήσεις του χορού σε συσχετισμό με γεωργικές εργασίες
Τα Κουκιά λοιπόν, είναι γυναικείος σκωπτικός χορός της Θεσσαλίας (περιοχή Καρδίτσας) και συγκεκριμένα αναφέρεται στο χωριό Καρυά («Πέρασα μωρέ παιδιά, πέρασα από την Καρυά»), αλλά το συναντάμε και σε