Page 117 - EBOOK-TRON_2018
P. 117
ความสำาคัญและความเป็นมา
จังหวัดเชียงรายเป็นจังหวัดเก่าแก่ในภาคเหนือ ที่มีความสำาคัญทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมของ แผ่นดินไหวที่ส่งผลกระทบต่อจังหวัดเชียงรายโดยตรงไม่นานมานี้ ได้แก่เหตุการณ์แผ่นดินไหวขนาด 6.7 ริกเตอร์
ประเทศไทยมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ทำาให้มีประชากรอาศัยอยู่ในจังหวัดเชียงรายเป็นจำานวนมากกว่า 1.2 ล้าน ที่เกิดขึ้นในประเทศเมียนมาร์ เมื่อวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2554 ที่ได้สร้างความตื่นตระหนกให้แก่ประชาชนที่อาศัย
คน และยังรองรับนักท่องเที่ยวมากกว่า 1.3 ล้านคนต่อปี แต่จังหวัดเชียงรายได้ถูกจัดให้เป็นจังหวัดที่มีความเสี่ยง อยู่ในพื้นที่โดยรอบและเกือบทั่วทั้งภาคเหนือของไทยเป็นอย่างยิ่งเนื่องจากเป็นแผ่นดินไหวขนาดค่อนข้างใหญ่
ต่อธรณีพิบัติภัยแผ่นดินไหวค่อนข้างสูงกว่าจังหวัดอื่นๆ ของประเทศไทย เนื่องจากถูกล้อมรอบด้วยรอยเลื่อน ศูนย์กลางของแผ่นดินไหวอยู่ห่างจากตัวอำาเภอแม่สาย จังหวัดเชียงรายเพียง 30 กิโลเมตร แผ่นดินไหวครั้งนี้ได้
มีพลังขนาดใหญ่ที่สามารถทำาให้เกิดแผ่นดินไหวขนาดปานกลางถึงใหญ่ได้ โดยกรมทรัพยากรธรณีได้กำาหนดให้ สร้างความเสียหายต่อสิ่งก่อสร้างในจังหวัดเชียงรายหลายแห่งและยังทำาให้เกิดปรากฏการณ์ทรายพุ (liquefaction)
จังหวัดเชียงรายอยู่ในเขต 2ข และ 2ก ในแผนที่บริเวณเสี่ยงภัยแผ่นดินไหวของประเทศไทย ฉบับปรับปรุงครั้ง ในหลายพื้นที่ของจังหวัดเชียงรายเป็นครั้งแรกของประเทศไทยอีกด้วย
ที่ 2 พ.ศ. 2548 ซึ่งเป็นเขตที่อาจมีความรุนแรงจากการเกิดแผ่นดินไหวในระดับ 5-8 เมอร์คัลลี ซึ่งมีความเสี่ยง เหตุการณ์แผ่นดินไหวขนาด 6.3 ที่ รอยต่อบริเวณ อำาเภอแม่ลาว-พาน จังหวัดเชียงราย เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม
ในการเกิดความเสียหายในระดับน้อยถึงปานกลาง (ทุกคนตกใจ สิ่งก่อสร้างออกแบบไม่ดีปรากฏความเสียหาย) พ.ศ. 2557 ได้ทำาให้เกิดความเสียหายเป็นวงกว้าง โดยทำาให้บ้านเรือนประชาชนเสียหายมากกว่า 10,000 หลังใน
ปัจจุบันมีการตรวจพบรอยเลื่อนมีพลัง (active fault) ที่สามารถทำาให้เกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่หลายรอยเลื่อน พื้นที่ที่ได้รับผลกระทบรัศมีประมาณ 30 กิโลเมตร จากศูนย์กลางแผ่นดินไหว ทำาให้เกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจ
ทั้งในจังหวัดเชียงรายและบริเวณใกล้เคียง เช่น กลุ่มรอยเลื่อนมีพลังแม่จัน กลุ่มรอยเลื่อนมีพลังแม่อิงและกลุ่มรอย หลายพันล้านบาท นอกจากนี้แผ่นดินไหวครั้งนี้ยังมีความสำาคัญ กล่าวคือเป็นแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ที่สุดที่มีการ
เลื่อนมีพลังแม่ลาว ในจังหวัดเชียงราย หรือกลุ่มรอยเลื่อนพะเยาในจังหวัดเชียงรายและพะเยา เป็นต้น (Kosuwan ตรวจวัดได้โดยเครื่องมือตรวจวัดแผ่นดินไหวในประเทศไทย และมีแผ่นดินไหวตาม (aftershock) เกิดขึ้นมากกว่า
et al., 2000, Fenton et al., 2003) ซึ่งในอดีตมีการเกิดแผ่นดินไหวขนาดปานกลางถึงค่อนข้างใหญ่จากรอยเลื่อน 1,000 ครั้ง
เหล่านี้ และส่งผลกระทบต่อชุมชนในจังหวัดเชียงรายมาโดยตลอด เช่น บันทึกทางประวัติศาสตร์ ได้ระบุว่าใน เนื่องจากตำาแหน่งของแผ่นดินไหวตามครั้งนี้ ปรากฏอยู่บนส่วนหนึ่งของรอยเลื่อนย่อยแม่ลาวซึ่งคาดว่า
ปี พ.ศ. 2088 ได้เกิดแผ่นดินไหวใหญ่ที่นครเชียงรายจนยอดเจดีย์หลวงสูง 86 เมตร หักพังลงมาเหลือ 60 เมตร วางตัวอยู่ใต้แอ่งตะกอนขนาดใหญ่ในบริเวณด้านตะวันตกของตัวเมืองเชียงราย ต่อเนื่องมาถึงอำาเภอแม่ลาวและ
อำาเภอแม่สรวย แต่เนื่องจากมีตะกอนปิดทับอยู่ทำาให้มองไม่เห็นแนวรอยเลื่อนเหล่านี้ กลายเป็นรอยเลื่อนที่ซ่อน
อยู่ (hidden fault หรือ blind fault หรือ concealed fault) ในอดีตมีการเกิดแผ่นดินไหวจากรอยเลื่อนลักษณะนี้
กลางเมืองใหญ่หลายเมืองและได้ทำาให้เกิดความเสียหายเป็นอันมาก เช่น แผ่นดินไหวที่เมืองไครเชิร์ต ประเทศ
นิวซีแลนด์ หรือที่รัฐแคลิฟลอเนียร์ ประเทศสหรัฐอเมริกาทำาให้มีความจำาเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องสำารวจให้ทราบว่า
รอยเลื่อนในบริเวณใกล้ตัวเมืองเชียงรายมีขอบเขตและมีลักษณะสัณฐานการวางตัวอย่างไร ทำาให้ทราบศักยภาพ
ของรอยเลื่อนดังกล่าวในการทำาให้เกิดแผ่นดินไหวเพื่อให้สามารถประเมินระดับอันตรายจากแผ่นดินไหวของ
เมืองเชียงรายได้ถูกต้องใกล้เคียงความเป็นจริง และสามารถวางแผนรับมือแผ่นดินไหวได้อย่างเหมาะสมและลด
ลักษณะของแผ่นดินไหว การสูญเสียต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนในอนาคต
ต�มที่เกิดขึ้นจ�กเหตุก�รณ์ คว�มเสียห�ยจ�กเหตุก�รณ์
แผ่นดินไหวขน�ด 6.3 ที่
แผ่นดินไหวขน�ด 6.3 ที่
รอยต่อบริเวณอำ�เภอแม่ล�ว- รอยต่อบริเวณ อำ�เภอแม่ล�ว-
พ�น จังหวัดเชียงร�ย เ
พ�น จังหวัดเชียงร�ย เมื่อวัน คณะนักวิจัยได้ตระหนักถึงปัญหาดังกล่าวและมีความเห็นว่า ควรมีการศึกษา มื่อวันที่ 5 พฤษภ�คม
ที่ 5 พฤษภ�คม อย่างจริงจังเกี่ยวกับลักษณะสัณฐานของรอยเลื่อนมีพลังที่ทำาให้เกิดแผ่นดินไหว
พ.ศ. 2557 จะเห็นได้ว่�แผ่น ครั้งนี้ ด้วยการสำารวจธรณีฟิสิกส์ รวมทั้งศึกษาความมีพลังของรอยเลื่อนบริเวณใกล้ตัว พ.ศ. 2557 ซึ่งครอบคลุม
พื้นที่เป็นบริเวณกว้�ง
ดินไหวต�มมีก�รกระจ�ยตัว
ตั้งแต่ท�งด้�นทิศตะวันตก เมืองเชียงรายและประเมินระดับอันตรายแผ่นดินไหวของชุมชนในจังหวัดเชียงรายและ
ของตัวเมืองเชียงร�ยไปจนถึง บริเวณใกล้เคียง ที่สะท้อนความเป็นจริง เพื่อใช้ในการกำาหนดเกณฑ์ปลอดภัยในการ
อำ�เภอแม่สรวย ซึ่งบริเวณนี้มี
ลักษณะเป็นแอ่งตะกอน ทำ�ให้ ก่อสร้างอาคารและระบบสาธารณูปโภคของจังหวัดเชียงรายซึ่งจะช่วยลดการสูญเสีย
รอยเลื่อนในบริเวณนี้ปร�กฏ ต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนจากธรณีพิบัติภัยแผ่นดินไหวในอนาคต นอกจากนี้
ไม่ชัดเจน (hidden fault ยังจะจัดให้มีการถ่ายทอดความรู้ให้แก่ประชาชนให้ทราบถึงธรรมชาติและความเสี่ยง
หรือ concealed fault) ซึ่ง
ค�ดว่�อยู่ต�มแนวเส้นประ ต่อธรณีพิบัติภัยแผ่นดินไหว ในชุมชนของตนเองเพื่อสามารถเตรียมการป้องกันและ
สีม่วง ซึ่งตอนปล�ยด้�นบน บรรเทาความรุนแรง ความเสียหายจากธรณีพิบัติภัยแผ่นดินไหวที่มีโอกาสเกิดขึ้นได้ใน
อยู่ใกล้ตัวเมืองเชียงร�ยม�ก อนาคต และเพื่อที่จะได้เรียนรู้ในการดำารงชีวิตอยู่ร่วมกับธรรมชาติได้อย่างมีความสุข
ทำ�ให้มีระดับอันตร�ย
แผ่นดินไหวสูงม�ก
มหกรรมง�นวิจัยแห่งช�ติ 2561 | 116 117 | Thailand Research Expo 2018
